Η εισηγητική ομιλία για τον Προϋπολογισμό του 2021 της Έφης Αχτσιόγλου
Το 2020 ακολουθήσατε μια οικονομική πολιτική που σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει ακατανόητη. Πολιτική μη ουσιαστικής στήριξης των εργαζομένων, των επιχειρήσεων, των νοικοκυριών, με μέτρα καθυστερημένα, ανεπαρκή, σε λάθος κατεύθυνση. Ενώ είχατε όλες τις δυνατότητες να πράξετε αλλιώς. Οι προϋποθέσεις που είχατε για να ασκήσετε μια θετική, επεκτατική οικονομική πολιτική ήταν πρωτόγνωρα θετικές.
Λόγω αυτών που κληρονομήσατε: buffer και ρυθμισμένο χρέος
Λόγω της άρσης του συμφώνου σταθερότητας
Λόγω του προγράμματος της EΚΤ – πρωτόγνωρης ρευστότητας
Παρ’ όλα αυτά επιλέξατε τη μη στήριξη.
Η επιλογή της «μη στήριξης» κατά τομείς
Πρώτα από όλα στο μέτωπο της δημόσιας υγείας. Μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου δώσατε στα νοσοκομεία και την πρωτοβάθμια φροντίδα μόλις 144 εκ. παραπάνω από ότι θα δίνατε αν δεν υπήρχε Covid-19. Αυτό μαρτυρά η εκτέλεση του προϋπολογισμού. Αν προσθέσει κανείς τα ελάχιστα επιπλέον που προβλέπετε ότι θα δώσετε μέχρι το τέλος της χρονιάς για υλικά και έκτακτο προσωπικό, δεν θα φτάσουν τα 300 εκ. Τούτο μας φέρνει στον πάτο της σχετικής κατάταξης του ΟΟΣΑ.
Αφήστε λοιπόν τις ιστορίες περί 786 εκ. και τις διάφορες αλχημείες που επιχειρούν να κάνουν το μαύρο άσπρο. Όπως να αθροίζετε, στη δήθεν ενίσχυση του συστήματος υγείας, τα χρήματα που δίνει το κράτος στον ΕΟΠΥΥ για να καλύψει το κενό από τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων σε αναστολή. Για να αναπληρωθούν, δηλαδή, οι απώλειες από τις διαλυτικές σας πολιτικές στην αγορά εργασίας.
Στην παιδεία τίποτα. Και βιώνουμε πλέον νέες μορφές εκπαιδευτικής ανισότητας. Γιατί όσο και αν θέλετε να ξεχνάτε τις τάξεις και τη σύγκρουση τους αυτή είναι πάντα εκεί. Στα ορεινά χωριά της Ελλάδας που δεν έχουν ίντερνετ και τα παιδιά κάνουν μαθήματα στα καφενεία με δανεικά κινητά. Αλλά και στις λαϊκές οικογένειες που εξαιρετικά δύσκολα μπορούν να διαθέτουν 2 και 3 και 4 ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την τηλεκπαίδευση των παιδιών και την τηλεργασία των γονιών. Στα μέσα μαζικής μεταφοράς; τίποτα.
Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα. Οι επιχειρήσεις δεν στηρίχθηκαν με την άμεση ρευστότητα που είχαν τόσο ανάγκη για να καλύψουν το κεφάλαιο κίνησης και να διατηρήσουν θέσεις, σχέσεις εργασίας και μισθούς. Στηριχθήκατε μόνο στο μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής, από το οποίο, τελικά, ευνοήθηκαν ελάχιστοι.
Την επιστρεπτέα έχει λάβει ένας περιορισμένος αριθμός επιχειρήσεων, οι οποίες, στην πλειοψηφία τους, επαναλαμβάνονται σε κάθε κύκλο που έχει έως τώρα υλοποιηθεί. Αυτό προκύπτει από τις ίδιες τις δηλώσεις σας κ. Σταϊκούρα. Οι 4 στους 5 παραμένουν αποκλεισμένοι αλλά και ο ένας στους 5 που την έλαβε δεν έλαβε παρά ένα δάνειο που αυξάνει το χρέος του.
Οι εργαζόμενοι αντί να στηριχθούν δέχτηκαν σφοδρότατη επίθεση, με απόλυτη επικέντρωση στο μέτρο επιδότησης της ανεργίας χωρίς προστασία από τις απολύσεις, με προγράμματα μειώσεων μισθών και πλήρη αποδιάρθρωση των όρων εργασίας με κορυφαίο το ωράριο. Φτάσατε στο σημείο να νομοθετήσετε την απλήρωτη εργασία! Να αλλάξετε, δηλαδή, την ίδια την έννοια της μισθωτής εργασίας. Ολόκληροι κλάδοι με χιλιάδες εργαζόμενους και επαγγελματίες έμειναν και παραμένουν κυριολεκτικά αόρατοι, στον πολιτισμό, τον αθλητισμό.
Κανένα ουσιώδες μέτρο πραγματικής εισοδηματικής στήριξης των πληττόμενων από την πανδημία νοικοκυριών/επαγγελματιών δεν εφαρμόσατε. Όλοι θυμόμαστε το σκάνδαλο-φιάσκο του «σκόιλ ελικίκου». Αλλά τίποτε άλλο δεν θυμόμαστε. Μέχρι και τα 800 ευρώ που δώσατε στο παρελθόν, σε ένα μέρος των ελευθέρων επαγγελματιών, τώρα τα καταργήσατε και τα αντικαταστήσατε κι αυτά από την επιστρεπτέα προκαταβολή.
Οι «νέες ανακοινώσεις», χωρίς σχόλια
Αφήνω ασχολίαστες τις τελευταίες υποτιθέμενες «νέες ανακοινώσεις σας» για τη δήθεν ενίσχυση των πολιτών ενόψει Χριστουγέννων. Με ένα βοήθημα που δεν είναι ούτε τα μισά από όσα δώσατε στα ΜΜΕ και ετοιμαζόσασταν να δώσετε στα φιλικά ΚΕΚ. Ένα βοήθημα που δεν φτάνει ούτε στο 1/15 των μερισμάτων που δίνονταν το 2016, 2017, 2018.
Στο δια ταύτα: από την αρχή της χρονιάς μέχρι και τον Οκτώβριο η κυβέρνηση δαπάνησε μόλις 6,7 δισ., ούτε 14 ούτε 24, από τα οποία τα 3,1 δισ. ήταν δάνεια. Μιλώ για τις άμεσες δαπάνες του κράτους προς την πραγματική οικονομία. Και μην μου πείτε πάλι ότι οι αναστολές πληρωμών έχουν δημοσιονομική επίπτωση, προφανώς κι έχουν, αλλά όπως το λέει και η ίδια η λέξη είναι απλώς αναβολές.
Ούτε για τα πλήρως αποτυχημένα δάνεια του ταμείου εγγυοδοσίας. Όλη η αγορά μιλά για την αποτυχία τους. Το ζητούμενο σε περιόδους τέτοιας κρίσης είναι οι δαπάνες. Τι δαπανά το κράτος για να στηρίξει τη δημόσια υγεία, την παιδεία, τους εργαζόμενους, τα νοικοκυριά. Αυτό είναι το κρίσιμο. Σ’ αυτό επικεντρωνόμαστε. Και η απάντηση είναι εδώ: δαπανάτε λίγα, σε λάθος κατεύθυνση, καθυστερημένα, ενώ είχατε όλες τις δυνατότητες να πράξετε αλλιώς.
Σύμφωνα με στοιχεία των Ευρωπαϊκών Ανεξάρτητων Δημοσιονομικών Οργάνων, η Ελλάδα είναι 17η ανάμεσα σε 24 ευρωπαϊκές χώρες, στα δημοσιονομικά μέτρα που πήρε, ενώ ακόμη χαμηλότερη είναι η θέση της χώρας, 19η, όσον αφορά τα μέτρα ρευστότητας που πάρθηκαν.
Πού μας έχουν οδηγήσει όλα αυτά; Ήδη πριν το δεύτερο λοκντάουν: το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών έχει μειωθεί κατά 4 δισ., κατά 12% δηλαδή, 4 δισ. που θα μπορούσατε να έχετε αναπληρώσει, διασφαλίζοντας όρους αξιοπρεπούς διαβίωσης και στοιχειώδη καταναλωτική δυνατότητα όταν αρθεί το λοκντάουν.
Ήδη ο μέσος μισθός έχει μειωθεί κατά 10%. Πάνω από 100.000 άνθρωποι βρίσκονται εκτός εργασίας – κι εδώ δεν καταμετρώνται οι εργαζόμενοι που βρίσκονται σε αναστολή και οι θέσεις των οποίων δεν είναι επουδενί διασφαλισμένες. Ήδη 12% των εργαζομένων λαμβάνουν μισθό κάτω από 200 ευρώ – έχουν υπερδεκαπλασιαστεί. Μία στις τρεις επιχειρήσεις είναι έτοιμη για λουκέτο. Ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων είναι καταβαραθρωμένος. Και προσέξτε δεν είναι απλώς ότι συρρικνώθηκε κατά τη διάρκεια του β΄ τριμήνου που περιλάμβανε το πρώτο λοκντάουν. Ο τζίρος είναι μειωμένος κατά 13 δισ. και στο γ΄ τρίμηνο, όταν η αγορά λειτουργούσε, πράγμα που αποδεικνύει ότι η οικονομία και οι επιχειρήσεις δεν ανακάμπτουν χωρίς μέτρα στήριξης. Ενώ η χώρα μας κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στη μείωση των ωρών εργασίας στην Ευρώπη.
Και το χειρότερο, η χώρα θα έχει το 2020 μία από τις βαθύτερες υφέσεις στην Ευρώπη, 10,5% προβλέπετε στον προϋπολογισμό. Ήδη η Κομισιόν πριν λίγο καιρό εκτιμώντας ύφεση 9% (όχι 10,5%) κατέτασσε την Ελλάδα στην έκτη χειρότερη θέση στην Ευρώπη.
Και σας ρωτώ ευθέως κ. Σταϊκούρα: θα αναλάβετε επιτέλους την ευθύνη για αυτό;
Η χώρα μας εισήλθε στην πανδημική κρίση αργότερα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και είχε μια σειρά από πλεονεκτήματα που ακυρώσατε. Γιατί έχουμε αυτή τη στιγμή μια από τις μεγαλύτερες υφέσεις στην Ευρώπη; Δεν συνδέεται αυτό με την πολιτική σας; Έχετε ή δεν έχετε ευθύνη; Είστε απλός σχολιαστής των εξελίξεων; Τι λέτε στον ελληνικό λαό γι’ αυτή τη συνθήκη που διαμορφώσατε;
Εξανεμίστηκαν οι προοπτικές για γρήγορη ανάκαμψη το 2021
Και το χειρότερο. Ακριβώς λόγω αυτής της πολιτικής εξανεμίστηκαν και οι προοπτικές γρήγορης ανάκαμψης το 2021. Εσείς προβλέπετε στον Προϋπολογισμό ότι η ανάπτυξη το 2021 θα είναι στο 4,8%.
Ύφεση 10,5% το 2020, ανάπτυξη 4,8% το 2021. Μόλις το 40% των απωλειών λοιπόν λέτε πια ότι θα αποκατασταθεί το 2021.
Που είναι η ανάπτυξη τύπου V που υποσχόταν ο κ. Μητσοτάκης; Δεν φταίτε;
Η ανεργία το 2021 θα είναι υψηλότερη απ’ αυτή του 2019. Ούτε γι’ αυτό φταίτε;
Μάλιστα ο κ. Μητσοτάκης έλεγε «η ανάκαμψη το 2021 θα είναι μεγαλύτερη για την Ελλάδα από όση θα είναι η ύφεση του 2020»! Πάλι δεν φταίτε;
Φυσικά και αυτό το 4,8% ανάπτυξη που προβλέπετε για το 2021 βασίζεται σε μια σειρά έωλες παραδοχές, όπως εξάλλου ήταν και οι εκτιμήσεις σας στο προσχέδιο προϋπολογισμού που κατέρρευσαν παταγωδώς μέσα σε δύο εβδομάδες. Ξεχάσατε σύντομα τις αστειότητες περί 7,5% ανάπτυξης που λέγατε στο προσχέδιο του προϋπολογισμού πριν λίγες εβδομάδες. Τότε, σας καλούσαμε να σοβαρευτείτε και μας κουνούσατε και το δάχτυλο. Μόνοι σας διαψεύδεστε και είναι η χιλιοστή φορά φέτος.
Η ανάπτυξη αυτή 4,8% λέτε θα έλθει χάρη στην αξιοποίηση των πόρων του ταμείου ανάκαμψης και τις μεταρρυθμίσεις που θα κάνετε. Προφανώς, όπως ήδη είδαμε, εννοείτε μεταρρυθμίσεις όπως η κατάργηση του 8ώρου, η απορρύθμιση στην αγορά εργασίας και η ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης. Θα μας επιτρέψετε να αμφιβάλουμε για το αναπτυξιακό τους προφίλ. Όπως και να έχει, ενημερωθήκαμε από τα σάιτ ότι η κυβέρνηση κατέθεσε πριν λίγες μέρες την πρώτη πρότασή της στην Κομισιόν για την αξιοποίηση των κονδυλίων. Δεν πιστεύω να πιστεύετε ότι το τι θα κάνει η χώρα μέχρι το 2026 είναι ζήτημα της δικής σας κυβέρνησης. Θεωρούμε το ελάχιστο αναγκαία τη συζήτηση στη Βουλή.
Η πρόβλεψη για ανάπτυξη βασίζεται, λέτε, στην εκ νέου θετική προοπτική της αγοράς εργασίας. Ποια πολιτική σας συμβάλει στη θετική προοπτική της αγοράς εργασίας; Οι απλήρωτες υπερωρίες που θεσπίσατε, εν μέσω πανδημίας; Η κατάργηση του 8ώρου και η απλήρωτη εργασία που φέρνει το νέο νομοσχέδιο; Οι προσλήψεις ανέργων ακόμα και με μισθό 200 ευρώ; Οι αναστολές συμβάσεων με ένα πενιχρό επίδομα; Το μοντέλο μισή δουλειά με μισό μισθό του αποτυχημένου προγράμματος Συν-Εργασία; Η μη στήριξη των μακροχρόνια και συνολικά των μη επιδοτούμενων ανέργων; Η μη στήριξη των εποχικά απασχολούμενων; Και με αυτά τα μέτρα υπόσχεστε ανάπτυξη και αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης; Αυτά τα μέτρα που προκάλεσαν το οικονομικό αδιέξοδο που είμαστε σήμερα;
Κι ενώ τις προβλέψεις σας τις αναθεωρείτε διαρκώς, ενώ δεν έχετε κανένα πρόβλημα να αλλάζετε κάθε λίγο τι λέτε για την ύφεση για την ανάπτυξη του χρόνου, να αυτοδιαψεύδεσθε, εκεί που δείχνετε μια εκπληκτική σταθερότητα είναι στην επιμονή των μέτρων μη στήριξης στην κοινωνία. Τέτοια καθαρότητα μάλιστα ομολογώ δεν την περίμενα για το 2021. Μηδενική στήριξη σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα, σε ολόκληρους τομείς, κλάδους.
Καλώ όλους τους βουλευτές να ρίξουν μια ματιά στον πίνακα που κατέθεσε η κυβέρνηση με τον προϋπολογισμό και θα βγάλουν τα συμπεράσματά τους.
-
δαπάνη για εξοπλισμό, υποδομές και αναλώσιμα στο ΕΣΥ: μηδέν
-
δαπάνη για μόνιμες προσλήψεις στο ΕΣΥ : μηδέν
-
ενίσχυση για τους εργαζόμενους στον τουρισμό: μηδέν
-
ενίσχυση των εποχικών εργαζομένων: μηδέν
-
ενίσχυση για τους ελεύθερους επαγγελματίες: μηδέν
-
ενίσχυση για τους επιστήμονες: μηδέν
-
ενίσχυση για τους μακροχρόνια άνεργους: μηδέν
-
ενίσχυση για τον πολιτισμό: μηδέν
-
ενίσχυση για τους αγρότες: μηδέν
-
ενίσχυση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από το κράτος, έστω με το δάνειο της επιστρεπτέας προκαταβολής: μηδέν
-
ενίσχυση των μισθωτών για το 2021: μηδέν (μόνο το επίδομα αναστολής του Δεκεμβρίου 2020 που θα το πληρώσετε καθυστερημένα όπως πάντα ένα και δυο μήνες μετά). Αλλά βέβαια, κατανοείτε ότι κάποιοι άνθρωποι ίσως και να είναι εξαρτημένοι από το μισθό τους.
Πίσω από κάθε μηδενικό σας βρίσκονται οι ιστορίες χιλιάδων ανθρώπων, που με αυτές τις αποφάσεις φτωχοποιούνται, χάνουν κάθε αίσθημα ασφάλειας, αγωνιούν για το μέλλον τους, αγωνιούν για την υγεία τους, αγωνιούν για την οικονομική τους επιβίωση, τη δική τους και των οικογενειών τους.
Απάντηση στις αγωνίες με μηδενικά.
Εσείς σε όλες αυτές τις αγωνίες απαντάτε με τα μηδενικά σας. Σε αυτές τις αγωνίες απαντάτε με το να παρκάρετε απροσδιόριστα 3 δισ. σε ένα «αποθεματικό για την πανδημία» όπως το λέτε, και να ομολογείτε για ακόμη μια φορά τί; Ότι θα πορευτείτε βλέποντας και κάνοντας. Να με συγχωρείτε, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που νιώθει ασφαλής με αυτά τα παρκαρισμένα 3 δισ. που θα δείτε τί θα τα κάνετε. Ιδίως με το βεβαρυμμένο ιστορικό σας με τα δεκάδες εκατομμύρια που δώσατε στα ΜΜΕ της λίστας πέτσα, στις μάσκες αλεξίπτωτα και τις άλλες αρπαχτές τύπου σκόιλ ελικικού.
Μην επιχειρήσετε να κρύψετε την πολιτική σας λοιπόν πίσω από τέτοιες κατασκευές.
Και ξέρετε κύριε Σταϊκούρα μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το ειρωνικό ύφος με το οποίο απαντάτε τον τελευταίο καιρό στις ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ που σας καταδεικνύουν όλες αυτές τις ανεπάρκειες, σας φέρνουν προ των ευθυνών σας. Ειλικρινά θεωρείτε ότι είστε σε θέση να ειρωνεύεστε;
Φέρατε στη χώρα μία από τις βαθύτερες υφέσεις στην Ευρώπη και νομίζετε ότι είστε σε θέση να ειρωνεύεστε την αντιπολίτευση; Ό,τι είπατε, μα ό,τι είπατε φέτος, κάθε λέξη σας έχει διαψευσθεί παταγωδώς . Μία προς μία οι προβλέψεις σας και οι δικές σας και του κ. Μητσοτάκη για την ελληνική οικονομία, έχουν καταρρεύσει, και πιστεύετε ότι έχετε το δικαίωμα να ειρωνεύεστε; Αντί να δώσετε εξηγήσεις στην κοινωνία; Να απολογηθείτε; Να αλλάξετε ρώτα;
Είπα στην αρχή της ομιλίας μου ότι το 2020 η κυβέρνηση ακολούθησε μια οικονομική πολιτική που σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει ακατανόητη, διότι υπήρχαν οι δυνατότητες να πράξει αλλιώς. Μια πολιτική που είναι αποφασισμένη να εξακολουθήσει και το 2021 και μάλιστα με χειρότερους όρους. Ακατανόητη, όμως, είναι μόνο σε πρώτη ανάγνωση. Διότι αν κανείς σκάψει λίγο την επιφάνεια, θα δει πόσο λογική και κατανοητή είναι. Είναι η λογική απόρροια του στρατηγικού μοντέλου που εφαρμόζει η ΝΔ. Η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει αυτή την πολιτική από λάθος, από ανικανότητα ή από ανεπάρκεια. Αν και δεν θα σας έδινα και βραβείο διοικητικής αποτελεσματικότητας.
Η κυβέρνηση υλοποιεί το στρατηγικό της σχέδιο, το οποίο εξάλλου περιγράφεται ανοιχτά και στην έκθεση Πισσαρίδη. Απλώς με αφορμή την πανδημία επιταχύνει τις παρεμβάσεις της. Το στρατηγικό της σχέδιο είναι η αναδιάρθρωση της αγοράς σε βάρος των εργαζομένων, των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με στόχο τη συσσώρευση υπέρ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και τη δημιουργία φθηνού πλήρως ελαστικοποιημένου εργατικού δυναμικού.
Η, δε, πλήρης αποτυχία της κυβέρνησης να διαχειριστεί την πανδημία είναι δεμένη με το στρατηγικό της προσανατολισμό.
* Όταν η προτεραιότητα στην υγεία είναι οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, προφανώς η κυβέρνηση δεν θα ενισχύσει το δημόσιο σύστημα. Προφανώς δεν θα κάνει μόνιμες προσλήψεις.
* Όταν η προτεραιότητα στις μεταφορές είναι η ιδιωτικοποίηση, προφανώς και δεν θα στηριχθούν οι δημόσιες συγκοινωνίες.
* Όταν η προτεραιότητα είναι η εξυπηρέτηση συγκεκριμένων μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων –όπως η TUI– προφανώς δεν θα ανοίξει ο τουρισμός με ενιαία οριζόντια πρωτόκολλα.
Μια μη σημειακή αποτυχία
Άρα η αποτυχία της κυβέρνησης στη διαχείριση της πανδημίας και των οικονομικών της συνεπειών δεν είναι σημειακή. Είναι αποτυχία του στρατηγικού μοντέλου που υπηρετεί. Κι αυτό αρχίζει πια και γίνεται ευρύτερα κατανοητό στην ελληνική κοινωνία. Δυστυχώς, γιατί ο κάθε πολίτης ήρθε αντιμέτωπος με την πραγματικότητα του. Επειδή αναγκάστηκε να πληρώσει από την τσέπη του 80 και 100 ευρώ, που δεν του περίσσευαν, για να κάνει το τεστ, επειδή ντράπηκε που κατέρρευσε η πλατφόρμα της τηλεκπαίδευσης, επειδή ανησύχησε που πήγε το παιδί του σε μια τάξη που στοιβάχτηκε με άλλα 25 παιδιά, επειδή έχασε τη δουλειά του, επειδή περίμενε τα 530 ευρώ τρεις μήνες το καλοκαίρι, επειδή στριμώχτηκε σε ένα λεωφορείο με άλλους συμπολίτες του για να πάει στη δουλειά του, επειδή δεν μπόρεσε να πάει στο νοσοκομείο για την επέμβασή του, επειδή έκλεισε το μαγαζί του. Επειδή ένιωσε στο σώμα του τη βία αυτού του αποτυχημένου στρατηγικού μοντέλου. Που υπηρετεί πάση θυσία η κυβέρνηση. Κι αυτή τη ρωγμή καμία εικονική πραγματικότητα κανένα λιβάνισμα στα ΜΜΕ καμία περιφορά αυτοθαυμαζόμενου υπουργού και καμία τεχνητή προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας όσο συντονισμένη κι αν είναι δεν μπορεί να την καλύψει. Γιατί η ρωγμή αυτή είναι πραγματική. Και πιστεύω πως σύντομα θα μετατραπεί σε ρήγμα.