To κεφάλι του Βαπτιστή θα κυλάει
μέχρι το τέλος του κόσμου
ενώ ο θάνατος
δεν σταματάει να πιστεύει πως είναι ο Μαραντόνα.
Mario Meléndez Muñoz
Η είδηση του θανάτου του Μαραντόνα δημιούργησε μαζικές αντιδράσεις. Άνθρωποι σχετικοί ή άσχετοι με το ποδόσφαιρο έγραψαν για την απώλεια. Και σχεδόν παντού αυτό που επικρατούσε ήταν ένας τόνος προσωπικός. Όχι η γνωστή θανατολαγνεία, όπως έχει επιβληθεί από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά σχόλια γλυκόπικρα και θαυμαστικά και όπως και να χει σχεδόν πάντοτε προσωπικά.
Γιατί ο Μαραντόνα υπήρξε μια φιγούρα οικεία μέσα στο μέγεθός της. Ακόμα και αν δεν το είχες προλάβει να παίζει, ακόμα και αν είχες δει μόνο ένα βιντεάκι με κάποιες από τις καλύτερες στιγμές του, ο Μαραντόνα σου προκαλούσε ενθουσιασμό με τον τρόπο του παιχνιδιού του. Και ο ενθουσιασμός αυτός γίνεται εύκολα ταύτιση και οικειότητα.
Γιατί εδώ βρισκόμαστε μπροστά στον αθλητισμό στην πιο καθαρή μορφή του. Μπροστά σε ένα επίτευγμα που δεν έπρεπε να επιτευχθεί, αλλά επετεύχθη. Μπροστά στην περιφρόνηση του αναμενόμενου. Γιατί όταν έβλεπες τον Μαραντόνα να παίζει ένιωθες πως κάθε τι είναι δυνατό όσο αμφίβολο και αν μοιάζει.
Γιατί ο Μαραντόνα ήταν το άλλο παράδειγμα. Το σημείο αυτό που κάθε τι μεταμορφώνεται στο αντίθετό του. Η ακραία φτώχεια στην οποία μεγάλωσε σε επιθυμία για ζωή και για νίκη. Τα μειονεκτήματα σε προτερήματα, όπως το γεγονός πως ήταν κοντός συνέβαλε τελικά στο να εκμεταλλευτεί όσο κανείς το χαμηλό κέντρο βάρος του και να του δώσει μία από τις πιο υπέροχες ντρίπλες που ανέπτυξε ποδοσφαιριστής. Και τελικά η ακραία επιτυχία σε αυτοκαταστροφή. Ναι, αν θέλουμε να ηθικολογήσουμε. Αν τα πρότυπά μας για τα δημόσια πρόσωπα είναι φτιαγμένα από σκανδαλιζόμενες τηλεοπτικές εκπομπές και πουριτανικές προτυπώσεις. Γιατί η διάλυση του Ντιέγκο ήταν ζωή. Τα ναρκωτικά, τα ξενύχτια, οι καταχρήσεις ήταν ο τρόπος ενός φτωχού παιδιού από το πουθενά να αγκαλιάσει τη ζωή στον υπερθετικό της βαθμό. Με το σώμα του ως πεδίο μάχης. Οι ηθικολόγοι, οι πουριτανοί και οι πραγματιστές ας κρατήσουν τις εκτιμήσεις τους και τις προσδοκίες τους για τους πολιτικούς και τους αγίους. Εδώ είναι ζωή. Και ο αθλητισμός είναι πόλεμος με άλλους όρους.
Ίσως αυτό που έκανε όλους αυτούς να θυμώσουν ακόμα περισσότερο με τον Μαραντόνα είναι η στάση του εκτός γηπέδου (ή καλύτερα η σχέση αυτή ανάμεσα στο εντός και το εκτός). Την λατρεία που του είχε η Νάπολη και ολόκληρος ο νότος της Ιταλίας, ο νότος των φτωχών. Μέχρι και σήμερα θα δεις τη φωτογραφία του στα εικονοστάσια της πόλης, μέχρι και σήμερα θα ακούσεις από τους φτωχούς της εκείνο το «δεν είχαμε τίποτα, αλλά είχαμε τον Μαραντόνα». Το γεγονός πως η πόλη στο Μουντιάλ του ‘90, στο παιχνίδι ανάμεσα στην Αργεντινή και την Ιταλία (το οποίο έγινε στην Νάπολη) αποφάσισε να γυρίσει την πλάτη της στη χώρα της και να υποστηρίξει τον Μαραντόνα. Το γεγονός πως ήταν φίλος με τον Τσάβεζ, τον Φιντέλ Κάστρο και είχε τατουάζ τον Τσε Γκεβάρα. Το γεγονός πως δεν ξέχασε ποτέ το από πού ξεκίνησε και έμεινε πάντοτε δίπλα στους περιφρονημένους. Και ακόμα περισσότερο το γεγονός πως συνέδεσε μέσα από το πρόσωπό του όλα αυτά με το ομορφότερο ποδόσφαιρο που παίχτηκε ποτέ.
Ο Μαραντόνα ήταν το παιχνίδι. Και δεν εννοώ εδώ το ποδόσφαιρο. Ήταν το παιχνίδι γενικά. Η έμφυτη ανθρώπινη τάση προς το παιχνίδι. Ο τρόπος του ανθρώπου να οργανώνει την κάθε του δραστηριότητα και έκφανση με όρους παιχνιδιού. Τη δικαιοσύνη, την τέχνη, τον πόλεμο. Κάθε τι που έχει νόμους, σύγκρουση και έκβαση. To στοιχείο αυτό που ενεργοποιεί τον άνθρωπο και τον μετασχηματίζει. Μια αποτύπωση της θεμελιώδους ορμής του ανθρώπου προς το παιχνίδι. Το παιγνίδι, «ουσιώδες στοιχείο όλων των πολιτισμικών μορφών», όπως επισημαίνει ο ιστορικός Γιόχαν Χουϊζίνγκα στο κορυφαίο έργο «Homo Ludens, Ο Άνθρωπος και το Παιγνίδι» χάνει στην εποχή μας τα βασικά γνωρίσματά του και γίνεται ένας ακόμη μοχλός άσκησης ελέγχου και καταπίεσης. Φιλτράρεται από σκοπιμότητες και εμπορικές επιταγές, γίνεται θέαμα, όπιο και ηθικολογία. Το να βλέπεις τον Μαραντόνα να παίζει, το να τον παρακολουθείς εκτός του γηπέδου ήταν ακριβώς μια αντιστροφή αυτής της διαδικασίας. Μια επιστροφή σε κάτι βαθύτερα ανθρώπινο.
Ο Ντιέγκο Μαραντόνα υπήρξε μία ερμηνεία του ανθρώπου.
(ο τίτλος είναι δανεισμένος από το ποίημα του Ηλία Λάγιου, «Μπαλάντα του απερχομένου ντριπλέρ του καιρού τούτου» και το ποίημα του Muñoz είναι δάνειο από τον Δημήτρη Αγγελή)