Η πολλαπλή συνθήκη που διανύουμε, η συνολική συνθήκη, αυτή που περιέχει τόσο την καταστροφή όσο και τη διαχείριση της, θα περάσει. Η πανδημία θα κάνει τον κύκλο της ή θα περιοριστεί, κάποτε, από κάποιο εμβόλιο. Κάπου μέσα του όλο αυτό περιέχει και το τέρμα του. Το ζητούμενο είναι να δούμε τι θα μείνει απ όλα αυτά. Ποιες συνθήκες και ποιες αντιδράσεις είναι εδώ για να μείνουν. Γιατί η πανδημία δεν είναι αρρώστια, είναι μια πολλαπλή συνθήκη μέτρων και εφαρμογών, απαιτήσεων και επιβολών. Όσοι πιστεύουν πως όταν εξαλείφεται η αιτία μαζί της παύουν και τα αποτελέσματα κάνουν λάθος.
Η πανδημία είναι ένα πολλαπλό σοκ. Στην αντίληψή μας, στους τρόπους μας, στους τρόπους να αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία και τους όρους της κυβερνησιμότητας. Οι όροι διαβίωσής μας αμφισβητούνται. Ο τρόπος ζωής μας κρίνεται ως ανθυγιεινός, διαμπερής και έκθετος σε βιολογικούς κινδύνους και αστάθμητους παράγοντες. Και η έκτακτη ανάγκη που επιβάλλεται δεν μιλά για το παρόν και τη διαχείριση του. Όπως κάθε έκτακτη ανάγκη είναι συμπυκνωμένο μέλλον.
Το σοκ πιάνει εξαπίνης το κοινωνικό σώμα. Μέσα στο ξάφνιασμα δεν έχει τα αντανακλαστικά αυτά που θα το προφυλάξουν. Δέχεται πιο εύκολα. Ακόμα και αν είναι διστακτικό υποτάσσεται στα ενδεχόμενα των καλών προθέσεων. Μα η επανάληψη του σοκ δεν μπορεί να αναγνωστεί ως ξαφνική. Δεν μπορεί να αναγνωστεί καλά καλά ως σοκ. Η επανάληψη των συνθηκών και των μέτρων δεν αποτελεί απλώς τον ερχομό μιας δεύτερης φοράς, την εκ νέου ύπαρξη μιας παρόμοιας συνθήκης. Η επανάληψη είναι εμπέδωση. Πολλαπλασιασμός της εκβιασμένης κατάφασης. Όχι πια βήμα, αλλά άλμα προς την κανονικοποίηση των συνθηκών αυτών.
Οι νέες μορφές εργασίας με το απορυθμισμένο ωράριο, την εξ’ αποστάσεως υποχρέωση, τις μηδενικές απαιτήσεις του εργαζόμενου από την εργοδοσία θα ορίσουν (σε συνδυασμό με την ανεργία που θα εκτιναχθεί λόγω πανδημίας και θα λειτουργήσει ως καταλύτης αλλαγών και ως απόλυτος μοχλός πίεσης) τις παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις στο άμεσο μέλλον. Κάτι που ήδη συμβαίνει αλλά προς το παρόν εντός μιας εντύπωσης προσωρινότητας και αναγκαίου κακού. Όταν το πέπλο του εφήμερου σηκωθεί αυτό που θα αντικρίσουμε θα είναι μια νέα διάρθρωση της κοινωνίας. Μόνιμη και επισφαλής, φυσική συνέχεια των τρόπων και όρων εργασίας που εμπεδώσαμε μέσα στην κρίση.
Η συνθήκη επιβολής, παρακολούθησης και καταστολής που κουρδίζει όλα μας τα βήματα επιφανειακά θα αποσυρθεί. Δεν θα χρειάζεται να στέλνεις μηνύματα για να βγεις έξω. Αλλά από την άλλη, η νέα έκτακτη συνθήκη που θα προκληθεί από την οικονομική κατάρρευση την αυριανή μέρα της πανδημίας θα αποτελέσει την νέα εθνική προτεραιότητα. Μια νέα οικονομική πανδημία που θα απαιτήσει νέες πολιτικές και προσωπικές θυσίες και φυσικά νέες επιβολές. Οποιοσδήποτε αντιδράσει είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο θα αντιμετωπιστεί ως φορέας αρρώστιας, ως ιός μιας κοινωνίας που αναζητεί την οικονομική υγεία της (όπως θα την περιγράφουν αυτοί που θα μπορούν να την επιβάλλουν).
Η τριτοκοσμική κατάσταση στα μέσα ενημέρωσης προφανώς θα συνεχίσει παρόμοια. Ακριβώς γιατί δεν έχει κανέναν λόγο να αλλάξει. Η πανδημία αποτελεί μαζί με όλα τα άλλα και μια άσκηση εργαστηρίου για τα όρια της επιρροής. Μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε την ισχύ των μέσων όταν 100 νεκροί την ημέρα σε συνδυασμό με μια εγκληματική διαχείριση δεν μοιάζουν ικανοί να δημιουργήσουν μια έντονη δυσαρέσκεια που θα ξεπερνά το μηντιακό αφήγημα. Τα μέσα ενημέρωσης ξανακερδίζουν το -χαμένο την περίοδο των μνημονίων- γόητρο της ρητορικής επιβολής.
Μαζί με τις μεταμορφώσεις των κοινωνικών δεσμών και των πολιτικών σχέσεων μια σειρά από αλλαγές διακυβεύεται και εντός της κοινωνικής μονάδας, του ίδιου του πολίτη και του ανθρώπου. Η ταύτιση της υγείας με το κοινωνικά αποδεκτό, η ταύτιση της μοναξιάς και της ασφάλειας, η αποστειρωμένη λειτουργικότητα ως απόλυτος ρυθμιστή των καθημερινών συνδιαλλαγών, η καχυποψία απέναντι στην επαφή, ο άλλος ως δυνητικός φορέας θανάτου, η κανονικοποίηση του ίδιου του θανάτου ως στατιστικής στα δελτία χωρίς περιθώρια θρήνου, χωρίς καν παυσίλυπες διαδικασίες αποχαιρετισμού και ταφής και τόσα ακόμα.
Το αύριο στήνεται ήδη. Πριν καν φανεί φως στο τούνελ της πανδημίας. Οι όροι που θα καθορίσουν τις μέρες που έρχονται οικοδομούνται στο εδώ και το τώρα. Η συζήτηση για το αύριο δεν μπορεί να περιμένει το αύριο. Πρέπει να διασφαλιστεί εδώ και πρέπει να διασφαλιστεί τώρα. Από τον κάθε πολίτη ξεχωριστά και από την κοινωνία ως σύνολο κόντρα σε μονόδρομους, αδιέξοδα και λύσεις έκτακτης ανάγκης.