Mισές αλήθειες από Wolt και υπουργείο Εργασίας για τη διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων
Μπορεί η Wolt να μην καταδέχθηκε να απαντήσει στα συγκεκριμένα ερωτήματα της «Εφημερίδας των Συντακτών», σχετικά με το εργασιακό καθεστώς των διανομέων της (είναι ως «συνεργάτες», αυταπασχολούμενοι δηλαδή, χωρίς πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα), φαίνεται όμως ότι θορυβήθηκε από το σχετικό δημοσίευμα (Η «oμαδάρα» που «κάνει» έρανο στα εργατικά ατυχήματα, «Εφ.Συν.» 28/11/20) και επιστράτευσε τελικά εκ των υστέρων τον ίδιον τον CEO και συνιδρυτή της εταιρείας, Miki Kuusi.
Η συνέντευξή του μέσω skype στην «Καθημερινή» και συγκεκριμένα στο οικονομικό ένθετο «Money Review» (4/12/20) αποτελεί σεμινάριο του ιδανικού μάρκετινγκ: ένας νέος, μόλις 31 ετών start - upper από τη Φινλανδία, με casual ντύσιμο (σε πλήρη αντίθεση με το στερεότυπο του σοβαροφανούς και στυγνού... καπιταλιστή άλλων εποχών), μας εξηγεί σε μια φιλική συζήτηση τα «οφέλη» της οικονομίας της πλατφόρμας για τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις που συνεργάζονται με τη Wolt αλλά και την ελληνική οικονομία.
Ο δημοσιογράφος (Βασίλης Κωστούλας) έκανε την αναμενόμενη «πάσα» για το ζήτημα των εργασιακών δικαιωμάτων, χωρίς όμως να αναφερθεί στο πρωτοσέλιδο θέμα της «Εφ.Συν.»: «ορισμένοι ασκούν κριτική ότι η Wolt δεν προσφέρει εργασιακά προνόμια (sic), όπως οι παραδοσιακοί τύποι οικονομικής δραστηριότητας».
Ο CEO της εταιρείας απαντάει ότι, ούτε λίγο ούτε πολύ, δεν φταίει η Wolt αλλά οι νομοθεσίες και οι κανονισμοί στις 23 χώρες όπου αυτή δραστηριοποιείται, καθώς όλοι αυτοί οι κανόνες «θεσμοθετήθηκαν χωρίς να έχουν το μυαλό τους στο διαδίκτυο και στο είδος της δουλειάς που μπορεί να παρέχει η Wolt» (και γενικά οι πλατφόρμες τύπου Uber).
Γι’ αυτό και η εταιρεία του, «παρά το γεγονός ότι θα το ήθελε», δεν έχει τη δυνατότητα να παρέχει πλήρη εργασιακά δικαιώματα.
Πανηγυρικό «άδειασμα» στο υπουργείο Εργασίας
Ο ισχυρισμός του CEO της Wolt περί ανεπαρκούς νομοθετικού πλαισίου, ακυρώνει τις πρόσφατες διαβεβαιώσεις του γενικού διευθυντή Εργασιακών Σχέσεων του υπουργείου Εργασίας, Κ. Αγραπιδά (ΕΡΤ, 29/11/20), ότι δήθεν αρκεί μία εγκύκλιος που εκδόθηκε πρόσφατα, σύμφωνα με την οποία οι διανομείς της Wolt δεν θα θεωρούνται πλέον πάροχοι ανεξάρτητων υπηρεσιών αλλά θα πρέπει να έχουν εξαρτημένη εργασία.
Πράγματι, η εγκύκλιος δεν έχει μεταβάλει καθόλου την εργασιακή πραγματικότητα των περίπου 1.000 διανομέων της Wolt στη χώρα μας. Ενώ, σύμφωνα με τον CEO της εταιρείας, 7.000 ακόμα περιμένουν «στην ουρά» για να φορέσουν το γαλάζιο αντιανεμικό και να κυνηγούν τις παραγγελίες, μένοντας επί 12 και παραπάνω ώρες στο τιμόνι. Παραγγελίες που θα είναι ακόμα λιγότερες για τον κάθε «συνεργάτη», σε περίπτωση αύξησης του «στόλου» της Wolt.
Ως εκ τούτου, απαιτείται νομοθετική παρέμβαση και όχι ανεφάρμοστες εγκύκλιοι, που παράλληλα εκθέτουν και τους επιθεωρητές του Σ.ΕΠ.Ε. (ο κ. Αγραπιδάς υποσχέθηκε μάλιστα ελέγχους), οι οποίοι δεν έχουν καμία νομική βάση στη διάθεσή τους για να δράσουν κατασταλτικά σε βάρος της Wolt ή οποιασδήποτε άλλης πλατφόρμας.
Αν η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας είχε σε προτεραιότητα το ζήτημα, όπως ανέφερε στην ΕΡΤ ο κ. Αγραπιδάς, θα έπρεπε άμεσα να καταθέσει τροπολογία που θα περιέχει τη φράση με την οποία καταλήγει η (ανεφάρμοστη στην πράξη) εγκύκλιος: «το είδος της εργασίας όσων απασχολούνται στην διανομή προϊόντων (εστίασης), προσιδιάζει στην φύση και στα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας και πάντως δεν είναι συμβατή με την αμοιβή των εν λόγω εργαζομένων με παραστατικό παρεχόμενων υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης) το οποίο ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις εντελώς συγκυριακού χαρακτήρα».
Η «ελευθερία» των διανομέων στην εποχή της gig economy
Βέβαια, τα λεγόμενα του CEO της Wolt έχουν δόση αλήθειας: το τοπίο σε ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο πράγματι παραμένει αρρύθμιστο ή νεφελώδες, καθώς οι πλατφόρμες που μετασχηματίζουν την εργασία στην εποχή του ψηφιακού καπιταλισμού ελέγχονται από πανίσχυρες πολυεθνικές επιχειρήσεις-κλειδιά, με έδρα στην Silicon Valley ή στην Δυτική Ακτή των ΗΠΑ.
Βέβαια, στην ίδια συνέντευξη (στο 5ο λεπτό του βίντεο), ο κ. Kuus αντιφάσκει με όσα είπε προηγουμένως, χαρακτηρίζοντας «προτέρημα» το γεγονός ότι στο είδος δουλειάς που προσφέρει η Wolt «δεν υπάρχουν βάρδιες, δεν υπάρχουν ώρες που να είσαι δεσμευμένος ότι θα κάνεις διανομές, δεν υπάρχουν ποινές για την απόδοσή σου, δουλεύεις όποτε και όπως θέλεις».
Αυτή η, κατά τον κ. Kuus «εργασιακή ελευθερία και ευελιξία» (6:30΄) σημαίνει στην πραγματικότητα πλήρης επισφάλεια και μη σταθερός μισθός, δηλαδή πληρωμή με το κομμάτι. Είναι παραπλανητική η αναφορά του ότι η μέση ωριαία αμοιβή φτάνει τα 9 ευρώ, διότι τίποτα δεν είναι δεδομένο για τον κάθε ξεχωριστό διανομέα - «συνεργάτη». Η «ελευθερία» της Wolt σημαίνει ότι οι ντελιβεράδες δεν δικαιούνται αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος, δώρα, επιδόματα και αποζημίωση απόλυσης (και ταμείο ανεργίας) και «βάζουν» το όχημα και το κινητό smartphone από την τσέπη τους (βλέπε το ρεπορτάζ στην «Εποχή», «Ζητούνται “ευέλικτοι” ντελιβεράδες», 6/2/19).
Αυτό που επίσης δεν λέει ο συνιδρυτής της Wolt είναι ότι η εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών ή εφαρμογών έχει απασχολήσει τα δικαστήρια αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, τα οποία έκριναν το καθεστώς απασχόλησης των διανομέων και πιο συγκεκριμένα εάν πρόκειται για μισθωτούς ή για αυτοαπασχολούμενους, καταλήγοντας κατά περίπτωση σε διαφορετικά συμπεράσματα (βλέπε ενδεικτικά: Ο συνδικαλισμός μπορεί να νικήσει και τις νέες σχέσεις εργασίας, kosmodromio.gr, 25/11/20).
Ενώ, ο επίτροπός Εργασίας και Κοινωνικών υποθέσεων της Κομισιόν, Ν. Σμιτ, προανήγγειλε νέα νομοθετική πρόταση σχετικά με την οικονομία της πλατφόρμας. Ρύθμιση η οποία θα «πρέπει να βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας και να δίδει τη δυνατότητα στους εργαζόμενους να έχουν πρόσβαση στην απαραίτητη πληροφόρηση που χρειάζονται για να συνάψουν συμβάσεις» («Εφ.Συν.», 7/12/20).
Σίγουρα πάντως, η «ουμπεροποίηση» του ντελίβερι και συνολικά της εργασίας θα συνεχίσει να μας απασχολεί διαρκώς στο εγγύς μέλλον. Και καλό θα ήταν, εκτός από τη φωνή των εταιρειών, να ακούγεται και η φωνή των εργαζόμενων και των συνδικάτων.