Όταν ο Πρίμο Λέβι έγραφε το βιβλίο του «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος», περιγράφοντας τις φρικιαστικές εμπειρίες του από το ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, εμπειρίες που δεν ξεπέρασε ποτέ και που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην ψυχή του, σε σημείο ώστε να τον οδηγήσουν αργότερα στην αυτοκτονία, ίσως δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι στην ειρηνική Ευρώπη του 21ου αιώνα θα ήταν δυνατό να διαδραματιστούν παρόμοιες σκηνές σε βάρος άλλων ανθρώπων. Σήμερα, αναρωτιόμαστε ξανά «εάν αυτό είναι ο άνθρωπος», όταν μαθαίνουμε για τα περιστατικά απίστευτης αγριότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, στα σύνορα της «πολιτισμένης» και «αναπτυγμένης» Κεντρικής Ευρώπης, ενάντια σε πονεμένους, ταλαιπωρημένους από τους πολέμους και τις κακουχίες ανθρώπους, που απλά δεν γεννήθηκαν στο σωστό για τους Ευρωπαίους τόπο. Αυτοί οι Σύριοι, Αφγανοί, Ιρακινοί, Πακιστανοί, Ιρανοί και όλοι όσοι προέρχονται από χώρες που δεν έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο ευρωπαϊκό έδαφος, είναι αποδεκτοί μόνο με το σταγονόμετρο, όσο δηλαδή χρειάζεται για να αποτελέσουν αντικείμενο εκμετάλλευσης και για να χρησιμοποιηθούν ως φόβητρο απέναντι στους εργαζομένους των χωρών της Ευρώπης. Στα σύνορα της Ευρώπης υπάρχουν αθέατοι νεκροί, για τους οποίους δεν θα μαθευτεί ποτέ τίποτα.
Κακοποίηση και βασανιστήρια
Το 2015, η κύρια οδός για τη μετανάστευση και την προσφυγιά με κατεύθυνση την Ευρώπη ήταν μέσα από τα Βαλκάνια. Για μήνες εκατοντάδες χιλιάδες άτομα πέρασαν από την Ελλάδα, την Σερβία, την Κροατία, την Σλοβενία και την Αυστρία.
Όμως, τον Μάρτη του 2016, έπειτα από τη συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, τα σύνορα έκλεισαν οριστικά και το ταξίδι έγινε ακόμη πιο επικίνδυνο και ακριβό, τόσο σε χρήμα, όσο και σε ανθρώπινες ζωές. Τον Οκτώβριο του 2017 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δημοσίευσαν την έκθεση «Games of Violence», για την κακοποίηση και τα βασανιστήρια που υπέστησαν ανήλικοι από την ουγγρική, τη βουλγαρική και την κροατική αστυνομία.
Η ιταλική εφημερίδα Avvenire, σε πρόσφατο ρεπορτάζ από το βοσνιακό στρατόπεδο επαναπροώθησης του Μπιχάκ, δημοσιεύει μαρτυρίες μεταναστών και προσφύγων και εικόνες τόσο σκληρές από τα βασανιστήρια που υπέστησαν, ώστε να είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι αυτά τα μαρτύρια τα επέβαλαν ανθρώπινα όντα σε άλλα ανυπεράσπιστα, απελπισμένα ανθρώπινα όντα.
Άνθρωποι με ματωμένο ολόκληρο το πρόσωπό τους, άλλοι με επιδέσμους από όπου φαίνονται μόνο τα μάτια τους, γυμνές πλάτες γεμάτες σημάδια από χτυπήματα με σιδερένιο λοστό, αφηγούνται την απάνθρωπη μεταχείριση της αστυνομίας των διάφορων βαλκανικών κρατών από τα οποία πέρασαν και αναρωτιούνται, μαζί με εμάς, «γιατί;»
Το βοσνιακό στρατόπεδο του Μπιχάκ
Αφηγούνται την απεγνωσμένη φυγή τους προς την ελευθερία, με την κροατική αστυνομία και το στρατό να τους κυνηγά μαζί με σκυλιά που δαγκώνουν αυτούς που είναι τελευταίοι. Δεν αρκούν, μετά τη σύλληψή τους, τα σημάδια από πυρωμένο σίδερο πάνω στο κορμί τους, αλλά τους βιάζουν με κλαδιά από το δάσος, για να θυμούνται για πάντα την είσοδό τους στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Άλλες φορές, είναι η σλοβένικη αστυνομία αυτή που παραδίδει τους συλληφθέντες στην κροατική αστυνομία, που όλοι γνωρίζουν ότι δεν αστειεύεται. Ακολουθεί τη γνωστή μέθοδο της αφαίρεσης των κινητών τηλεφώνων, των χρημάτων και των παπουτσιών. Τους διώχνουν ξυπόλητους και τους σπρώχνουν στα βοσνιακά σύνορα.
Σύμφωνα με το Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το 2019 επαναπροωθήθηκαν στο βοσνιακό στρατόπεδο του Μπιχάκ 14.444 άτομα, εκ των οποίων 1.646 μόνο τον Ιούνιο του 2020.
Στο στρατόπεδο του Μπιχάκ, σύμφωνα με μαρτυρίες καταγεγραμμένες από μη κυβερνητικές οργανώσεις, από δικηγόρους και δημοσιογράφους, άπειρες είναι οι εικόνες προσφύγων με σπασμένα πλευρά, πόδια και χέρια, με δαγκώματα από σκυλιά. Πολλοί έχουν επαναπροωθηθεί από ιταλικό έδαφος.
Η σιωπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Ο Τζανφράνκο Σκιαβόνε, αντιπρόεδρος της Asgi, της ένωσης νομικών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλώνει ότι τα άτομα που επιστρέφονται στη Σλοβενία είναι κυρίως Αφγανοί, Σύριοι, Ιρακινοί, Ιρανοί, που κανονικά έχουν δικαίωμα προστασίας. Το δίκτυο “Border violence monitoring”, έχει διαπιστώσει 904 περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στα μονοπάτια των ιταλικών υψιπέδων που εκτείνονται σε Σλοβενία και Κροατία, μέσα σε πυκνά δάση ή στο χείλος γκρεμών βρίσκονται έγγραφα με τη σφραγίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, που κάποτε θα αποτελούσαν πολύτιμη απόδειξη διεθνούς προστασίας, αλλά σήμερα είναι απόδειξη ότι ο πρόσφυγας έχει έρθει από τη Βοσνία και επομένως θα παραδοθεί στη σλοβένικη αστυνομία.
Το ιταλικό Δίκτυο «Rivolti ai Balcani» (Στραμμένοι προς τα Βαλκάνια) που αποτελείται από 36 οργανώσεις, διοργάνωσε, υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου της Τεργέστης, στις 27 και 28 Νοεμβρίου 2020, διεθνές συνέδριο με τίτλο «Στη Βαλκανική Οδό», στο οποίο συμμετείχαν ερευνητές, νομικοί, βουλευτές, εκπρόσωποι οργανώσεων από την Ιταλία και τα Βαλκάνια.
Η επιλογή της Τεργέστης δεν είναι τυχαία, γιατί η πόλη συνιστά τον προορισμό πολλών προσφύγων και μεταναστών, το σημείο άφιξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το σημείο από το οποίο οι πρόσφυγες των οποίων η αίτηση ασύλου απορρίπτεται επαναπροωθούνται, για να υποστούν κάθε είδους βασανιστήρια ψυχικά και σωματικά, με ιδιαίτερη σκληρότητα και σαδιστική μανία κυρίως στην Κροατία.
Η σιωπή με την οποία αντιμετωπίζονται αυτά τα φαινόμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την απάνθρωπη μεταχείριση των προσφύγων στη βαλκανική οδό, αλλά και με τους πνιγμούς και τις θαλάσσιες επαναπροωθήσεις, είναι ενδεικτική της αυξανόμενης υποκρισίας της πλειονότητας των ηγετών της, που κηρύσσουν τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα κωφεύουν στις κραυγές αγωνίας και στις εκκλήσεις για βοήθεια αυτών που υποτίθεται ότι προστατεύουν.