Ένα άρθρο του Ευκλείδη Τσακαλώτου στην «Εποχή» με «11 θέσεις για την ιδεολογία» ταρακούνησε και πάλι τα λιμνάζοντα ύδατα των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων ανάμεσα στη δεξιά και την αριτερά της εποχής μας. Ένα άρθρο που έχει άμεση συνάρτηση με το πρόβλημα διακυβέρνησης στην Ελλάδα και την Ευρώπη στην παρούσα ιστορική περίοδο και σχετίζεται με την ηγεμονία ιδεών που θα επιτρέψει στην αριστερά να έχει προγραμματικές θέσεις εναλλακτικής προοδευτικής διακυβέρνησης και να μπορεί να τις εφαρμόσει.
Γράφει χαρακτηριστικά ο Ευκλείδης: «η αποδυνάμωση της ιδεολογίας οδηγεί κατά την περίοδο του νεοφιλελευθερισμού σε ρήξη των δεσμών μεταξύ Κομμάτων και κοινωνίας… ανοίγει τον δρόμο στους τεχνολαϊκιστές…χαρακτηριστική η παρουσίαση του σχεδίου Πισσαρίδη… με μεγαλύτερη επίπτωση στην Αριστερά». Ο Ευκλείδης αναλύει στη συνέχεια την αποδυνάμωση της φιλελεύθερης ιδεολογίας, τη «στρατηγική της επιβίωσης» ως ακρογωνιαίου λίθου της δεξιάς ιδεολογίας, τη πολιτισμική ατζέντα της Δεξιάς, τη διαμόρφωση της ταξικής συνείδησης, για να συμπεράνει: «η ιδεολογία της Αριστεράς δεν μπορεί να βασίζεται στον οικονομισμό… χρειάζεται να ενσωματώσει αξίες όπως της υγείας και της φροντίδας…να εμπλακεί με τη πολιτισμική ατζέντα… να δοκιμάζεται στα κοινωνικά κινήματα και στις εναλλακτικές πρακτικές… να προχωρήσει σε πόλεμο θέσεων χτίζοντας την ιδεολογική ηγεμονία…».
Στη βάση αυτής της ανάλυσης, ο Ευκλείδης προχωρά σε πολιτικές διαπιστώσεις για την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Εκτιμά ότι η πανδημία είναι μια ευκαιρία για την πλήρη κατανόηση του πολέμου θέσεων, για τη σύνδεση της σημασίας των επενδύσεων στο δημόσιο σύστημα υγείας με την ανάγκη προστασίας της πρώτης κατοικίας – την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής – τη παραγωγική αναδιάρθρωση της οικονομίας… για να επισημάνει ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ χρειάζεται ένα ενιαίο συνεκτικό αφήγημα… να καταστήσει σαφές ότι τη δεύτερη φορά η ΑΡΙΣΤΕΡΑ θα επιφέρει ένα ριζικό μετασχηματισμό της εξουσίας υπέρ των εργαζομένων… να έχει μια τακτική συνεπή με τη στρατηγική του ώστε να οικοδομηθεί εκείνος ο κοινωνικός συνασπισμός που θα του επιτρέψει να κάνει τον μετασχηματισμό ως αυριανή Κυβέρνηση». Το άρθρο καταλήγει ότι «η ιδεολογία της Αριστεράς σε αυτή τη συγκυρία, δεν αποτελεί ενα κλειστό σύστημα ιδεών, δεν απαντάει σε όλα όσα θα ήθελε κάποιος να μάθει για τον σοσιαλισμό… Δίνει όμως μια γενική κατεύθυνση : την υπόσχεση του σοσιαλισμού χωρίς εγγυήσεις».
Στα μέχρι τώρα προγραμματικά κείμενα του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε η σύνδεση ανάμεσα στους στρατηγικούς στόχους του Σοσιαλισμού με Δημοκρατία και Ελευθερία, με τους άμεσους στόχους για τη προοδευτική διακυβέρνηση –τις ώριμες ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στο κράτος, τη δημόσια διοίκηση, τους αρμούς της εξουσίας, τις υπηρεσίες, τις εργασιακές σχέσεις, την Υγεία, τη Παιδεία, τη Πρόνοια, τον Πολιτισμό- τη παραγωγική αναδιάρθρωση - τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη.
Δεν υπήρχε όμως ανάλυση για τον Σοσιαλισμό του 21ου αιώνα που αφομοιώνει τα αίτια κατάρρευσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και τις ανεπάρκειες της υπαρκτής Σοσιαλδημοκρατίας που ενσωματώθηκε στη διαιώνιση του καπιταλισμού. Δεν υπάρχει βέβαια και στην ανάλυση του Ευκλείδη για την «ενδεχομενικότητα» και το «σοσιαλισμό χωρίς εγγυήσεις». Αυτό το επισημαίνει και ο Τάσος Παππάς με άρθρο του στην «Εφημερίδα των Συντακτών»: «ΣΥΡΙΖΑ: τι θέλει, με ποιούς να πάει, που να πάει;»
Να, λοιπόν, μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το επικαιροποιημένο Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και για τη πολιτική συμμαχιών που θα συνδέει τα καθήκοντα του παρόντος με τα καθήκοντα προώθησης του Σοσιαλισμού του 21ου αιώνα χωρίς εγγυήσεις.
Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις με τις οποίες θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε σε μια κυβέρνηση προοδευτική και οι οποίες συμφωνούν στα κεντρικά ζητήματα ενός ριζοσπαστικού προοδευτικού προγράμματος και στην αναγκαιότητα του Σοσιαλισμού με Δημοκρατία, Ελευθερία, Δικαιώματα και Υποχρεώσεις, Ποιότητα Ζωής;
Δεν το γνωρίζουμε. Και θεωρώ βαθιά λαθεμένο να κάνουμε από τώρα αποκλεισμούς. Γνωρίζουμε όμως ότι αυτή τη στρατηγική πρέπει να την προωθήσουμε πρώτα εμείς, με ενότητα θεωρίας και πράξης, με συνέπεια ανάμεσα στις διακηρύξεις και την πρακτική των στελεχών μας, με τολμηρή αυτοκριτική για τις αυταπάτες μας, τα λάθη μας, τις παραλείψεις μας, τις επιλογές και την πολιτική συμμαχιών μας για να συνεχίσουμε να κυβερνάμε μετά την έξοδο της χώρας από τη μνημονιακή κηδεμονία των δανειστών.
Να τα κάνουμε όλα αυτά, για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε σε καθήκοντα που δεν περιορίζονται κυρίως στις καταγγελίες για τις καταστροφικές επιλογές της κυβέρνησης της ΝΔ, αλλά στην επιδίωξη της εμπιστοσύνης της πλειοψηφίας του λαού για τη προοδευτική διακυβέρνηση με ηγεμονική παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία.