Διαδικτυακή εκδήλωση διοργάνωσε ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ιταλίας και το Κόμμα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης της Λομβαρδίας, την Κυριακή 13 Δεκεμβρίου 2020, με θέμα «Μιλάνο, Μπέργκαμο, Θεσσαλονίκη. Ο τρόμος του Covid και του νεοφιλελευθερισμού». Την εκδήλωση, την οποία συντόνιζε εκ μέρους των εφημερίδων «Αυγή» και «Εποχή» ο δημοσιογράφος Αργύρης Παναγόπουλος, συμμετείχαν ο πρώην υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός, ο πρώην αντιδήμαρχος και γραμματέας της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης του Μπέργκαμο Φραντσέσκο Μακάριο, ο γιατρός, πανεπιστημιακός και ακτιβιστής, πρώην εκπρόσωπος του Κοινωνικού Φόρουμ της Γένοβας και πρώην ευρωβουλευτής της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, Βιτόριο Ανιολέτο και ο ψυχολόγος Γιώργος Λαζαριώτης.
Βιτόριο Ανιολέτο: «Παγκοσμιοποιημένος αγώνας
για το καθολικό δικαίωμα στην Υγεία»
Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ της Ιταλίας για τη διοργάνωση αυτής της συνάντησης και θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ τον Ανδρέα Ξανθό, που ήταν υπουργός Υγείας στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, για τη συνεισφορά του με τη συνέντευξή που παραχώρησε στο βιβλίο μου «Χωρίς Αναπνοή», που εκδόθηκε πριν από ένα μήνα. Η συνεργασία μας συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό και εύχομαι να συνεχιστεί.
Η Υγεία στη Λομβαρδία
Αυτό που συμβαίνει αυτές τις ημέρες στα νοσοκομεία Σαν Πάολο και Σαν Κάρλο του Μιλάνου και που θα δει αύριο Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου τους εργαζόμενους να απεργούν και να διαδηλώνουν έξω από τα γραφεία της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου για την κατάσταση της Υγείας στη Λομβαρδία, που καυχιέται ότι είναι η Περιφέρεια με ένα από τα καλύτερα συστήματα Υγείας όχι μόνο στην Ιταλία, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Με την πανδημία δεν κατάφερε να δώσει μια επαρκή απάντηση, με αποτέλεσμα να είμαστε σήμερα η Περιφέρεια με τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων σε όλη την Ευρώπη, πλησιάζοντας τους 200 θανάτους από κορονοϊό για κάθε
100.000 κατοίκους
Το σύστημα Υγείας στη Λομβαρδία είναι σίγουρα πάρα πολύ καλά οργανωμένο εάν αναφερόμαστε στη φροντίδα, τη φροντίδα με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας και τις τελευταίες θεραπείες που έφθασαν στην αγορά. Μα αυτές οι θεραπείες είναι εξαιρετικά δαπανηρές και αφορούν μόνο έναν πολύ περιορισμένο αριθμό ασθενών.
Η Λομβαρδία εγκατέλειψε εντελώς την πρωτοβάθμια Υγεία και την υγεία που αφορά το σύνολο του πληθυσμού της Λομβαρδίας, αφού, ακόμη και πριν τον κορονοϊό, για να κλείσει κάποιος ραντεβού για ιατρική επίσκεψη εκτός παθολόγου έπρεπε να περιμένει αρκετές φορές και πάνω από έξι μήνες.
Η εισβολή του ιδιωτικού τομέα
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα της Υγείας στη Λομβαρδία αφορά το γεγονός ότι μέσα στο δημόσιο σύστημα Υγείας, διαμέσου συμβάσεων, υπάρχει ένας ισχυρότατος ιδιωτικός τομέας.
Το 75% των προϋπολογισμού της Περιφέρειας της Λομβαρδίας αφορά την Υγεία, αλλά το 40% των δαπανών για την Υγεία πάει σε ιδιωτικές δομές που έχουν συμβάσεις με το Δημόσιο. Οι ιδιωτικές δομές Υγείας, όπως η κάθε ιδιωτική επιχείρηση, έχουν ως στόχο το κέρδος. Για τον ιδιωτικό τομέα Υγείας όχι μόνο η προληπτική ιατρική δεν παρουσιάζει κανένα απολύτως ενδιαφέρον, αλλά αποτελεί έναν ανταγωνιστή, γιατί προλαμβάνοντας τις ασθένειες μειώνεται ο αριθμός των ατόμων που ασθενούν και ως εκ τούτου τα κέρδη του ιδιωτικού τομέα.
Την ίδια στιγμή η ιδιωτική Υγεία προσπαθεί διαμέσου συμβάσεων με το δημόσιο σύστημα Υγείας να επεκταθεί εκεί που μπορεί να έχει υψηλότερα κέρδη, όπως την καρδιολογία, τον χειρουργικό τομέα, τις χρόνιες ασθένειες, ενώ δεν ενδιαφέρεται καθόλου να υπογράψει συμβάσεις με το δημόσιο σύστημα Υγείας για να προσφέρει υπηρεσίες Πρώτων Βοηθειών ή σε καταστάσεις ανάγκης, γιατί σε αυτούς τους τομείς τα κέρδη είναι πολύ πιο χαμηλά.
Η διασπορά του ιού
Όταν έφθασε ο κορονοϊός βρήκε την πρωτοβάθμια Υγεία της Λομβαρδίας σε πλήρη εγκατάλειψη, με έναν περιορισμένο αριθμό γιατρών και χωρίς κανένα εργαλείο.
Για παράδειγμα δεν υπήρχε κανένα πρόγραμμα επιτήρησης της Υγείας, με αποτέλεσμα ο κορονοϊός για ένα δίμηνο να κινείται ελεύθερος σε όλη την Λομβαρδία χωρίς κανείς να το καταλάβει. Οι γιατροί ανέφεραν περιπτώσεις πνευμονιών, αλλά δεν ξεκίνησε καμία έρευνα για τα ελέγξει την κατάσταση. Ανακαλύψαμε την παρουσία του κορονοϊού στις 20 Φεβρουαρίου, ενώ ο ιός κυκλοφορούσε στη Λομβαρδία τουλάχιστον για ένα δίμηνο και ίσως για ένα τρίμηνο.
Όταν κατάλαβαν ότι ο ιός κυκλοφορεί στη Λομβαρδία δεν προχώρησαν σε καμία επιδημιολογική έρευνα για να καταλάβουν πως κινείτο.
Το Σχέδιο κατά των Πανδημιών, που έχουν όλες οι Περιφέρειες και οι χώρες της Ευρώπης, στη Λομβαρδία δεν είχε επικαιροποιηθεί και είχε μείνει στο 2006, με αποτέλεσμα να είναι εντελώς ανεπαρκές, Οι οικογενειακοί γιατροί, που είναι οι πρώτοι που έρχονται σε επαφή με τους πολίτες εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, αφού δεν τους έδωσαν ούτε μάσκες ούτε κανένα άλλο εργαλείο αυτοπροστασίας. Τους έδωσαν μάσκες και μάλιστα σε περιορισμένο αριθμό τουλάχιστον 10 ημέρες μετά την ανακάλυψη του ιού.
Η κατ’ οίκον περίθαλψη των κρουσμάτων του κορονοϊού λειτουργούσε μόνο στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Οι πρωτοβάθμιες δομές Υγείας USCA, που θα έπρεπε υπάρχει κάθε μία ανά 50.000 κατοίκους την πρώτη φάση της πανδημίας στη Λομβαρδία υπήρχε μια για κάθε 300.000 κατοίκους.
Με αυτό τον τρόπο τα κρούσματα που παρουσίαζαν τα πρώτα συμπτώματα, ακόμη και εάν δεν αισθάνονταν πολύ άσχημα, έπρεπε να πάνε αναγκαστικά στις Πρώτες Βοήθειες, γιατί διαφορετικά θα είχαν εγκαταλειφθεί στο σπίτι τους, γιατί ο οικογενειακός γιατρός χωρίς μέσα αυτοπροστασίας, όπως μάσκα και γάντια, δεν μπορούσε να τους επισκεφθεί, ενώ την ίδια στιγμή οι πρωτοβάθμιες δομές Υγείας USCA ήταν εξαιρετικά λίγες.
Τα κρούσματα μόλις αισθάνονταν τα συμπτώματα πήγαιναν αμέσως στα νοσοκομεία με αποτέλεσμα να φθάσει ένας πολύ μεγάλος αριθμός κρουσμάτων.
Δραματικές περικοπές νοσοκομειακών κλινών
Την τελευταία 20ετία το περιφερειακό και εθνικό σύστημα Υγείας μειώθηκε δραστικά και κυρίως σε ότι αφορά τις νοσοκομειακές κλίνες.
Το 1981 η Ιταλία, που υιοθέτησε το πρώτο δημόσιο καθολικό σύστημα Υγείας στην Ευρώπη, είχε 530.00 δημόσιες νοσοκομειακές κλίνες, σήμερα έχουμε περίπου 220.000, λιγότερες από τις μισές κλίνες που είχαμε το 1981.
Οι περικοπές στον αριθμό των νοσοκομειακών κλινών πραγματοποιήθηκε για να δοθεί μεγάλος χώρος στις ιδιωτικές δομές Υγείας, που αντικαθιστούσαν πολλές δημόσιες δομές Υγείας.
Στο βιβλίο μου υπάρχουν οι μαρτυρίες δύο διευθυντών κλινικών που περιγράφουν πως αναγκάστηκαν να κάνουν τη δραματική επιλογή ασθενών όταν οι ΜΕΘ και τα νοσοκομεία γέμισαν με κρούσματα.
Όταν τα νοσοκομεία γέμισαν ο πρόεδρος της Περιφέρειας της Λομβαρδίας και οι δήμαρχοι θα μπορούσαν και έπρεπε να επιτάξουν τις ιδιωτικές κλινικές και πιθανώς ορισμένα ξενοδοχεία για να φιλοξενήσουν τα άτομα σε καραντίνα ή τα άτομα πού ήταν ακόμη θετικά, αλλά είχαν ξεπεράσει τα οξεία συμπτώματα. Ο πρόεδρος της Περιφέρειας και οι δήμαρχοι της Λομβαρδίας δεν είχαν το θάρρος να επιτάξουν τις ιδιωτικές δομές Υγείας και τα ξενοδοχεία, γιατί για ιδεολογικούς λόγους δεν θέλησαν να ακουμπήσουν την ιδιωτική ιδιοκτησία. Αυτή η επιλογή προκάλεσε άλλη μια καταστροφή.
Έβαλαν τα κρούσματα στα γηροκομεία
Εκείνη τη στιγμή η Περιφέρεια που κυβερνάτε εδώ και μια 20ετία από τη δεξιά εξέδωσε μια εγκύκλιο που συμβούλευε τα κρούσματα που είχαν ξεπεράσει τα οξεία συμπτώματα του κορονοϊού να πάνε να φιλοξενηθούν στα δημόσια γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας. Δεν υποχρέωνε τα κρούσματα, αλλά καλούσε τα γηροκομεία να φιλοξενήσουν τα άτομα που ήταν μολυσμένα από τον κορονοϊό. Αυτή ήταν μια τραγική επιλογή που αύξησε τον κίνδυνο για τα άτομα που βρίσκονταν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας. Ήταν σαν να βάζανε ένα σπίρτο σε έναν αχυρώνα. Με αυτόν τον τρόπο χιλιάδες άτομα που ήταν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας μολύνθηκαν και κατέληξαν στο θάνατο.
Βιομήχανοι εναντίον λοκντάουν
Μια άλλη τραγική επιλογή της Περιφέρειας και της εθνικής κυβέρνησης ή καλύτερα μια μη επιλογή αφορά το γεγονός ότι δεν ανακήρυξαν «Κόκκινη Περιοχή» τη Λομβαρδία και δεν εφάρμοσαν ένα άμεσο και σκληρό λοκντάουν στην επαρχία του Μπέργκαμο. Δεν το έκαναν γιατί η συνομοσπονδία βιομηχάνων Confindustria πίεσε την Περιφέρεια και την κυβέρνηση να μην κλείσουν τους χώρους εργασίας, γιατί εάν είχαμε μια «Κόκκινη Ζώνη» δεν θα μπορούσαν να διασφαλίσουν τα κέρδη τους. Με αυτόν τον τρόπο η περιοχή του Μπέργκαμο μετατράπηκε στη μεγαλύτερη εστία του κορονοϊού σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Μια έρευνα των New York Times, που δημοσιεύτηκε πριν από δύο εβδομάδες, υποστηρίζει ότι η πόλη του Μπέργκαμο αποτέλεσε την πόλη που πλήγηκε περισσότερο από τον κορονοϊό σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Δημοκρατική Ιατρική (Medicina Democratica), ο σύλλογος των προοδευτικών και αριστερών γιατρών, και πολλοί διαφορετικοί σύλλογοι και κοινωνικές και πολιτικές οργανώσεις της Αριστεράς είχαμε δρομολογήσει μια εκστρατεία ζητώντας από την εθνική κυβέρνηση να θέσει υπό επιτροπεία το σύστημα Υγείας της Λομβαρδίας τοποθετώντας έναν Επίτροπο, δηλαδή να αφαιρέσει τις αρμοδιότητες της Υγείας από τον αντιπεριφερειάρχη Υγείας και να τοποθετήσει έναν Επίτροπο, για να αποτρέψουμε μια λανθασμένη αντιμετώπιση ενός πιθανού δεύτερου κύματος το φθινόπωρο, όπως ακριβώς συνέβη με το πρώτο κύμα.
Παρόλο που καταφέραμε να συγκεντρώσουμε στη Λομβαρδία περίπου 100.000 υπογραφές η κυβέρνηση όχι μόνο δεν έκανε τίποτα, αλλά δεν μας έδωσε ούτε μια απάντηση. Με αποτέλεσμα και το δεύτερο κύμα που εκδηλώθηκε το φθινόπωρο να το διαχειρίζεται ο ίδιος αντιπεριφερειάρχης Υγείας και ο ίδιος πρόεδρος της Περιφέρειας της Λομβαρδίας.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι επί πέντε μήνες δεν έκαναν τίποτε απολύτως. Βρεθήκαμε στο δεύτερο κύμα στην ίδια κατάσταση που είχαμε βρεθεί με το πρώτο κύμα, προσθέτοντας επίσης ότι αυτές που κερδίζουν πάρα πολλά από αυτή την κατάσταση είναι οι ιδιωτικές δομές Υγείας.
Τεστ με το σταγονόμετρο ή με 300 ευρώ
Η Περιφέρεια της Λομβαρδίας κάνει ελάχιστα τεστ και τα κάνει τα τεστ μόνο σε αυτούς που έχουν εκδηλώσει συμπτώματα, ενώ δεν κάνει τεστ πριν επιστρέψει ένα άτομο στην εργασία του. Αυτό το κενό το καλύπτουν τα ιδιωτικά εργαστήρια που κάνουν τεστ, που καθορίζουν από μόνα τους τις τιμές. Εμείς καταγγείλαμε ένα ιδιωτικό νοσοκομείο που έκανε το τεστ για 300 ευρώ.
Η πανδημία με την τραγικότητά της μας διδάσκει πολλά πράγματα. Πρώτο απόλα ότι το σύστημα Υγείας πρέπει να είναι δημόσιο, γιατί οι ιδιώτες έχουν εντελώς διαφορετικά συμφέρονται από την προάσπιση της Υγείας των πολιτών. Δεύτερον, ότι πρέπει να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια Υγεία και ότι πρέπει να ξεπεραστεί ένα μοντέλο Υγείας «νοσοκομειακο-κεντρικό».
Το ευρωπαϊκό δικαίωμα στην Υγεία
Είναι σημαντικό αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ιταλία, γιατί αρκετές δεκάδες συλλόγους δημιούργησαν ένα συντονιστικό για το δικαίωμα στην Υγεία και όλοι μαζί επεξεργάζονται μια εναλλακτική πρόταση έναντι του σημερινού συστήματος Υγείας.
Είναι επίσης πολύ σημαντική η πρωτοβουλία που πήραμε ως Ευρωπαίοι πολίτες μαζί με οκτώ ερευνητές με στόχο να συγκεντρώσουμε έως τις 30 Νοεμβρίου του 2021 ένα εκατομμύριο υπογραφές στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να ζητήσουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσεις τους κανονισμούς για την αδειοδότηση - πατέντες των φαρμάκων και να ζητήσουμε οι εταιρείες που παράγουν φάρμακα και εμβόλια με τη συνεισφορά δημόσιων πόρων να μην μπορούν να έχουν για μια 20ετία την άδεια κυκλοφορίας - πατέντα των παρασκευασμάτων για να κερδίζουν τεράστια κέρδη.
Ο στόχος μας είναι να έχουμε φάρμακα και εμβόλια για όλους και όχι κέρδη εκμεταλλευόμενοι την πανδημία. Η εκστρατεία λέγεται «Δικαίωμα στην Φροντίδα» και προσκαλώ όλους σας να υπογράψετε για να πετύχουμε αυτό το στόχο.
Απαντήσεις σε ερωτήσεις
Απαντώντας σε ερωτήσεις που είχαν διατυπωθεί διαδικτυακά από το κοινό ο Βιτόριο Ανιολέτο υπογράμμισε ότι στην Ιταλία και την Ισπανία έχουν κατατεθεί πολλές μηνύσεις. Οι εισαγγελικές αρχές του Μιλάνου και του Μπέργκαμο εργάζονται νυχθημερόν ερευνώντας την απόδοση ευθυνών και σε θεσμικό επίπεδο για όλα αυτά που συνέβησαν στην Λομβαρδία.
Οι περισσότερες μηνύσεις κατατέθηκαν από τους συγγενείς των θυμάτων, κυρίως αυτών που πέθαναν στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας ή από κοινωνικές πραγματικότητες, όπως η Δημοκρατική Ιατρική, συλλόγους για τα δικαιώματα των ασθενών ή από κόμματα, όπως της Κομουνιστικής Επανίδρυσης.
Η πιο σημαντική έρευνα διεξάγεται από τις εισαγγελικές αρχές του Μπέργκαμο, που εξετάζουν γιατί η περιοχή δεν κηρύχθηκε «Κόκκινη Ζώνη», γιατί είχε άσχημες συνέπειες για τον πληθυσμό.
Πριν από δύο εβδομάδες κατέθεσα το βιβλίο μου στις δικαστικές αρχές του Μιλάνου και ζήτησα να διεξάγουν έρευνα για ορισμένα ζητήματα, και κυρίως για δύο θέματα, γιατί δεν ξεκίνησε ένα σχέδιο επιτήρησης όταν οι γιατροί στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου είχαν καταγράψει την παρουσία του κορονοϊού στη Λομβαρδία και η Περιφέρεια δεν έκανε τίποτα χάνοντας πάνω από ένα μήνα, και δεύτερον γιατί οι υπηρεσίες της Ιατρικής της Εργασίας περιθωριοποιήθηκαν στην πράξη και επί ένα μήνα στο Μιλάνου δεν τους επιτράπηκε να διεξάγουν έρευνα για την κατάσταση στους χώρους εργασίας και την κατάσταση των εργαζομένων, με άξονα αυτούς στα γηροκομεία και τους οίκους ευγηρίας.
Σε ότι αφορά τη Γερμανία μου προκαλεί εντύπωση που έχει πολύ λιγότερους θανάτους από τον κορονοϊό σε σχέση με την Ιταλία. Φοβάμαι ότι με την χαλάρωση των μέτρων και το άνοιγμα δραστηριοτήτων στην Ιταλία, για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντα της αγοράς, θα βρεθούμε τον Ιανουάριο σε μια πολύ άσχημα κατάσταση.
Οι φτωχοί χωρίς εμβόλια
Το θέμα του κόστους των εμβολίων είναι πολύ σημαντικό. Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ χρηματοδότησαν με τεράστιους πόρους τις πολυεθνικές που παράγουν τα εμβόλια. Για το λόγο αυτό είναι εντελώς απαράδεκτο οι πολυεθνικές αυτές να κρατήσουν την άδεια κυκλοφορίας –πατέντες των εμβολίων εμποδίζοντας άλλους να παράγουν αυτούς τα εμβόλια. Αυτό σημαίνει ότι εάν τα εμβόλια λειτουργήσουν θα θέλουμε ένα μεγάλο διάστημα για να εμβολιάσουμε τον πληθυσμό της Ευρώπης.
Οι πλούσιες δυτικές χώρες, που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχουν κλείσει και αγοράσει ήδη το 57% των εμβολίων που θα παραχθούν τους επόμενους μήνες. Δισεκατομμύρια άνθρωποι που ανήκουν στις πιο φτωχές ή τις λιγότερο φτωχές χώρες δεν θα έχουν πρόσβαση στα εμβόλια.
Πρέπει να συγκεντρώσουμε ένα εκατομμύριο υπογραφές για να υποχρεώσουμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επανεξετάσει την πολιτική των αδειών παρασκευής τους. Με ξεχνάμε ότι η Βραζιλία και η Ινδία ζήτησαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου να διακόψουν την ισχύ των αδειών των εμβολίων εναντίον του κορονοϊού, αλλά στις 23 Οκτωβρίου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου απέρριψε το αίτημά τους έχοντας την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ και την πλήρη σιωπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πολλές επιλογές, όπως ανέφερε και ο Ανδρέας Ξανθός, εξαρτούνται από την πολιτική αξιολόγηση και τις πολιτικές επιλογές. Για παράδειγμα στην Πορτογαλία, που οικονομικά είναι πιο αδύναμη από την Ιταλία και έχει ένα σύστημα Υγείας πιο αδύναμο, η προοδευτική και αριστερή κυβέρνησή της ενίσχυσε την πρωτοβάθμια Υγεία, που λειτούργησε πολύ καλά αποτρέποντας τον συνωστισμό στα νοσοκομεία με αποτέλεσμα να διευκολύνει τη μείωση των θυμάτων.
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι η πανδημία έδειξε το πλέον αποκρουστικό πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού, όπου το κέρδος των λίγων αξίζει περισσότερο από την υγεία των πολλών,
Η τραγωδία της πανδημίας προσφέρει την ευκαιρία να φέρουμε την Υγεία στην πρώτη θέση της κοινωνικής σύγκρουσης και αντιπαράθεσης στο επόμενο διάστημα. Κινδυνεύει η ζωή όλων των ανθρώπων και δεν είναι ένα σύνθημα. Θα πρέπει να οργανώσουμε ένα μεγάλο και παγκόσμιο κίνημα, γιατί όλα τα δυτικά συστήματα Υγείας και η πολιτική των φαρμάκων κυριαρχούνται από τη νεοφιλελεύθερη λογική. Χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο κίνημα που θα διεκδικήσει το καθολικό δικαίωμα στην Υγεία.
Ο Βιτόριο Ανιολέτο είναι γιατρός, πανεπιστημιακός και ακτιβιστής, πρώην εκπρόσωπος του Κοινωνικού Φόρουμ της Γένοβας και πρώην ευρωβουλευτής της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης. Τα τελευταία χρόνια διακρίθηκε στο Μιλάνο και τη Λομβαρδία στον αγώνα κατά των ιδιωτικοποιήσεων και την υπεράσπιση του δημοσίου συστήματος Υγείας.
Φραντσέσκο Μακάριο: «Στο Μπέργκαμο,
Covid και νεοφιλελευθερισμός θέρισαν τις ζωές μας»
Η πόλη του Μπέργκαμο έγινε δυστυχώς διάσημη διεθνώς γιατί δεν μπορούσαμε να θάψουμε στο νεκροταφείο μας τα θύματα του κορονοϊού και χρειαστήκαμε τα φορτηγά οχήματα του ιταλικού στρατού για να μεταφέρουν εκατοντάδες φέρετρα σε κρεματόρια της Βόρειας Ιταλίας. Είχαμε τόσο πολλούς νεκρούς που δεν μπορούσαμε να τους προσφέρουμε μια αξιοπρεπή καύση.
Θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω τι συνέβη στο Μπέργκαμο δίνοντας ο ίδιος και τις απαντήσεις.
Γιατί ο κορονοϊός έφθασε πρώτα στο Μπέργκαμο;
Ο ιός έφθασε στο Μπέργκαμο γιατί έχει στενές εμπορικές σχέσεις με την Κίνα. Στις ορεινές περιοχές έχουμε έναν παραδοσιακά ισχυρό τομέα κλωστοϋφαντουργίας και κατασκευής μηχανημάτων κλωστοϋφαντουργίας, ο οποίος δεν αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό των χωρών του τρίτου κόσμου.
Ο τομέας αυτός επεκτάθηκε με δύο τρόπους, δημιουργώντας κοινοπραξίες εταιρειών με την Κίνα και παράγοντας μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας που εξάγονται στην Κίνα. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει την περιοχή μας, και κυρίως την κοιλάδας της Βαλσεριάνα, να διατηρεί στενές οικονομικές σχέσεις με την Κίνα.
Πολλοί Ιταλοί μάνατζερ και τεχνικοί ταξιδεύουν διαρκώς από το Μπέργκαμο προς την Κίνα και αντιστρόφως. Το γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις είχαν στενές σχέσεις με επιχειρήσεις στο Γουάν οδήγησε τους τεχνικούς και του μάνατζερ που επέστρεφαν για τις διακοπές των Χριστουγέννων τον προηγούμενο Δεκέμβριο και Ιανουάριο να μας φέρουν τον ιό δημιουργώντας τις πρώτες εστίες μόλυνσης. Με αυτόν τον τρόπο ο κορονοϊός έφθασε αμέσως στην Ιταλία και την Ευρώπη.
Το πρόβλημα τροφοδοτήθηκε επίσης από το γεγονός ότι η ιταλική κυβέρνηση μπλόκαρε τον προηγούμενο Ιανουάριο τις πτήσεις με την Κίνα. Οι βιομήχανοι συνέχισαν να μετακινούν τους τεχνικούς και τους μάνατζερ από την Κίνα, της οποίας οι παραγωγικές δραστηριότητες είχαν μπλοκάρει, χρησιμοποιώντας τους ενδιάμεσους προορισμούς της Μπανγκόκ και της Μόσχας για να παρακάμψουν την απαγόρευση πτήσεων με την Κίνα. Με αυτόν τον τρόπο η διασπορά του ιού ήταν αναπόφευκτη.
Τους λόγους για τους οποίους το σύστημα Υγείας της Λομβαρδίας άργησε να καταλάβει τη διασπορά του ιού τους εξήγησε πολύ καλά ο Βιτόριο Ανιολέτο. Το νοσοκομείο του Αλτζάνο, στην Κοιλάδα της Βαλσεριάνα, μετατράπηκε σε μεγάλη εστία του κορονοϊού γιατί έβαζαν τα κρούσματα στους κανονικούς θαλάμους του νοσοκομείο με άλλους ασθενείς
Όταν στις Πρώτες Βοήθειες ανακάλυψαν ότι υπήρχαν κρούσματα του κορονοϊού, για να μην δημιουργηθεί πανικός και να μην διακόψουν τη λειτουργία των παραγωγικών δραστηριοτήτων, αποφάσισαν να απολυμάνουν το νοσοκομείο και να το ανοίξουν ξανά μετά από μερικές ώρες επανατοποθετώντας τα κρούσματα με τους άλλους ασθενείς στους ίδιους θαλάμους. Το αποτέλεσμα ήταν το νοσοκομείο να μετατραπεί σε ένα από τους πιο επικίνδυνους πυρήνες της διασποράς.
Γιατί η πόλη του Μπέργκαμο δέχθηκε ένα τόσο ισχυρό πλήγμα από τον κορονοϊό;
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να καταλάβουμε πως μας παρουσιάζουν τα στοιχεία. Επισήμως υποστηρίζουν ότι τον Φεβρουάριο και το Μάρτιο είχαμε 3.600 νεκρούς σε μια επαρχία με 1 εκατομμύριο κατοίκους. Εάν όμως εξετάσουμε τον αριθμό των νεκρών τους δύο αυτούς μήνες των προηγουμένων ετών και αυτούς που είχαμε το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 2020 έχουμε περίπου 8.000 νεκρούς παραπάνω.
Εάν εξετάσουμε καλύτερα τα στοιχεία στην πραγματικότητα, συμπεριλαμβάνοντας τα στοιχεία του Ιανουαρίου και του Μαρτίου, φθάνουμε σχεδόν να έχουμε παραπάνω περίπου 10.000 νεκρούς, σε σχέση με το μέσο όρο της αντιστοίχου περιόδου των προηγούμενων ετών.
Μέσα σε τέσσερεις μήνες είχαμε 4.000 νεκρούς επιβεβαιωμένους με τεστ από τον κορονοϊό σε μια επαρχία με 1 εκατομμύριο κατοίκους, έναν μέσο όρο που είναι πολύ υψηλότερος από το μέσο όρο της Λομβαρδίας, που όπως υπενθύμισε ο Βιτόριο Ανιολέτο είχε 200 νεκρούς για κάθε 100.000 κατοίκους.
Οι ευθύνες ανήκουν στον σύστημα Υγείας και ο Βιτόριο Ανιολέτο το εξήγησε πολύ καλά. Θέλω όμως να υπογραμμίσω δύο σημαντικά στοιχεία.
Το πρώτο στοιχείο αφορά αυτούς που δεν πέθαναν ακριβώς από τον κορονοϊό, αλλά γιατί δεν ήταν δυνατόν να έχουν πρόσβαση στις νοσοκομειακές υποδομές, όπως οι καρκινοπαθείς και οι καρδιοπαθείς, γιατί ήταν υπερπλήρεις από τα κρούσματα του κορονοϊού. Αυτοί όμως πέθαναν εξαιτίας του κορονοϊού.
Το δεύτερο στοιχείο αφορά το γεγονός ότι στα νοσοκομεία εάν ήσουν άνω των 65 ετών θα έπρεπε να επιλέξουν το ποιο άτομο θα περιθάλψουν ανάμεσα σε ένα ηλικιωμένο και ένα νεαρό κρούσμα του κορονοϊού. Το νοσοκομειακό έπαιρνε τον πιο νέο και άφησε τον ηλικιωμένο ασθενή στο σπίτι του για να πεθάνει.
Δεν ήταν μόνοι οι γιατροί που έπρεπε να επιλέγουν στα νοσοκομεία ανάμεσα στους ασθενείς που θα μπορούσαν να σώσουν ή όχι. Θρηνήσαμε πολλούς νεκρούς στα σπίτια γιατί δεν υπήρχαν φιάλες οξυγόνου για να τους βοηθήσουν στην αναπνοή τους. Έτσι δεν μπορούσαν να έχουν καμία θεραπεία στο σπίτι.
Πολλά από τα άτομα που πέθαναν στον σπίτι τους καταγράφηκαν ως νεκροί από πνευμονία ή έμφραγμα και όχι από τον κορονοϊό. Αυτό εξηγεί τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα επίσημα και τα πραγματικά στοιχεία των θανάτων.
Οι ευθύνες όμως ξεπερνούν αυτές του ιδιωτικοποιημένου συστήματος Υγείας, του συστήματος που είναι επικεντρωμένο στη νοσοκομειακή περίθαλψη και χωρίς ισχυρή πρωτοβάθμια Υγεία. Αυτή σίγουρα αποτελεί τη βασική ευθύνη για ότι συνέβη στο σύστημα Υγείας της Λομβαρδίας.
Ο σύλλογος βιομηχάνων Confindustria και η πολιτική και οι πολιτικοί αποτελούν τους άλλους δύο συνυπεύθυνους της τραγωδίας.
Το πρόβλημα των βιομηχάνων είναι πολύ απλό, γιατί δεν ήθελαν να χάσουν τα κέρδη τους από τη διακοπή της παραγωγής. Αρνήθηκαν ότι η διασπορά του ιού είχε φθάσει σε εμάς και διευκόλυναν τη διασπορά του ιού μετακινώντας τους τεχνικούς τους από την Κίνα για να ελέγξουν το κόστος παραγωγής και τους έφεραν στην Ιταλία για να εργαστούν στα εργοστάσια, διασπείροντας τον ιό. Όταν αυτό έγινε σαφές το αρνήθηκαν.
Όταν επίσης έγινε φανερή η τεράστια διασπορά του ιού εμπόδισαν να προχωρήσουμε σε ένα λοκντάουν στην Κοιλάδα της Βαλσεριάνα, που συμπεριλαμβάνει καμία δεκαπενταριά πολύ σημαντικά και πολύ βιομηχανοποιημένα χωρία. Οι βιομήχανοι πιέζοντας την Περιφέρεια και την κυβέρνηση μπλόκαραν το λοκντάουν.
Πώς αντέδρασαν οι πολιτικοί και η πολιτική σε αυτές τις πιέσεις;
Άσχημα. Για παράδειγμα οι δήμαρχοι του Μιλάνου και του Μπέργκαμο, που ανήκουν στο Δημοκρατικό Κόμμα, ο Σάλα και ο Γκόρι, την τελευταία εβδομάδα του Φεβρουαρίου άνοιξαν τις πόλεις στις οικονομικές δραστηριότητες. Ο δήμαρχος του Μπέργκαμο για να διευκολύνει την εμπορική κίνηση, για να δείξει ότι δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος για λοκντάουν και να κλείσουν τα μαγαζιά, δώριζε ένα εισιτήριο στα άτομα που έρχονταν από την επαρχία του Μπέργκαμο στην πόλη, ακόμη και από την Κοιλάδα της Βαλσεριάνα που είχε καταγράψει δεκάδες κρούσματα στους οίκους ευγηρίας και τα γηροκομεία της, για να ψωνίζουν από τα καταστήματα και τα εμπορικά κέντρα της πόλης.
Παράλληλα μεταξύ άλλων ο δήμαρχος επέτρεψε τη διεξαγωγή ενός διεθνούς ποδοσφαιρικού αγώνα με αποτέλεσμα στο γήπεδο του Μπέργκαμο να συνωστιστούν 40.000 άτομα. Υπάρχει μια ατελείωτη σειρά ενεργειών που στην πράξη αρνιόντουσαν την ύπαρξη του κορονοϊού με αποτέλεσμα να διευκολύνουν τη διασπορά του σαν να έριχναν ένα σπίρτο στη βενζίνη.
Ακόμη και σε τοπικό επίπεδο, για παράδειγμα, στα δύο μεγαλύτερα χωριά της Κοιλάδας της Βαλσεριάνα, το Αλζάνο που έχει δεξιό δήμαρχο της Λέγκας και το Μέμπρο που έχει δήμαρχο του Δημοκρατικού Κόμματος, ήταν εναντίον της ανακήρυξης της περιοχής σε «Κόκκινη Ζώνη», που θα σήμαινε τη διακοπή της παραγωγικής δραστηριότητας. Εκτιμήθηκε ότι εάν είχε ανακηρυχθεί ένα τμήμα της περιοχής με καμιά δεκαριά χωρίς σε «Κόκκινη Ζώνη» η διασπορά θα είχε περιοριστεί και θα είχε διασωθεί ένα μεγάλο τμήμα μιας περιοχής που ζουν 35.000 άτομα.
Οι δύο αυτοί δήμαρχοι με δηλώσεις τους στις εφημερίδες, ακόμη και μέχρι τις αρχές Μαρτίου, δήλωναν αντίθετοι στην «Κόκκινη Ζώνη», για να αναγκαστούν να το αποδεχθούν στα μέσα Μαρτίου.
Το ίδιο συνέβη ανάμεσα στην Περιφέρεια και την εθνική κυβέρνηση, αφοί οι βιομήχανοι της Confindustria δεν ήθελαν την «Κόκκινη Ζώνη». Ούτε η κυβέρνηση ούτε η Περιφέρεια που ελέγχεται από τη Λέγκα τόλμησαν να κηρύξουν την «Κόκκινη Ζώνη». Τα δύο πρόσωπα του ιδίου νομίσματος συναγωνίστηκαν απλώς ποιο θα ικανοποιήσει περισσότερο τους βιομήχανους.
Ακόμη και όταν κηρύχθηκε η «Κόκκινη Ζώνη» το 45% των επιχειρήσεων συνέχισαν την παραγωγική δραστηριότητά τους με αποτέλεσμα να έχουμε πολλά κρούσματα από τους εργαζομένους στους χώρους εργασίας.
Τι συμβαίνει τώρα;
Το Μπέργκαμο πλήττεται από το δεύτερο κύμα, εξαιτίας των τρισάθλιων επιλογών του καλοκαιριού, γιατί άνοιξαν όλες τις οικονομικές δραστηριότητες, μέχρι τα εστιατόρια και τις ντισκοτέκ, παρόλο που είχαμε υποστεί μια πραγματική σφαγή από το πρώτο κύμα. Σήμερα έχουμε μια μικρότερη διασπορά του ιού σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα ή το Μιλάνο ή τη γειτονική μητροπολιτική περιοχή του.
Αντιμετωπίζω με δυσπιστία τα στοιχεία που ανακοίνωσαν αυτές τις ημέρες για την κατάσταση στη Λομβαρδία, γιατί μέσα σε μια εβδομάδα περάσαμε από την «Κόκκινη Ζώνη» στην «Κίτρινη Ζώνη» ή την «Πορτοκαλί Ζώνη», όπου μπορεί κανείς να κυκλοφορεί και τα εμπορικά καταστήματα λειτουργούν.
Θεωρώ όμως ότι συγκέντρωσαν τα στοιχεία με τέτοιο τρόπο που προκαλούν καχυποψία και πιστεύω ότι αλλοιώθηκαν. Στη γειτονική επαρχία του Τρέντο ορισμένοι διευθυντές νοσοκομειακών κλινικών κατήγγειλαν ότι διεξάγονται γρήγορα τεστ, αφήνουν τα άτομα μέχρι τα ξεθυμάνει ο ιός και τα ελέγχουν μετά χωρίς να φαίνεται ότι ήταν άρρωστοι, για να δείχνουν ένα χαμηλό ποσοστό διασποράς και να επιτρέπουν την λειτουργία των τουριστικών δραστηριοτήτων ελπίζοντας ότι θα φθάσουν οι σκιέρ στα βουνά των Άλπεων.
Οι πολιτικοί και η πολιτική αλλοιώνουν τα στοιχεία για να ικανοποιήσουν τους παράγοντες του βιομηχανικού και τουριστικού τομέα και της εστίασης, που αντιδρούν σε οποιαδήποτε υπόθεση λοκντάουν, που είναι διατεθειμένοι να συνεχίσουν την οικονομική δραστηριότητα γνωρίζοντας ότι θα πεθάνουν άνθρωποι γιατί θα βγάλουν κέρδη από τις επιχειρήσεις τους.
Αυτός είναι ο λόγος που το Μπέργκαμο μετατράπηκε στο σημείο όπου η πανδημία και η διασπορά του ιού μας πλήττει περισσότερο. Στο Μπέργκαμο ο νεοφιλελευθερισμός είναι ισχυρός και η δεξιά μπορεί να κυριαρχεί, εφαρμόζοντας το σύνθημά του «Πρώτα τα κέρδη». Εμείς το πληρώσαμε με τους ηλικιωμένους και τις ζωές μας, με τους συγγενείς μας. Σε κάθε οικογένεια έχουμε ένα νεκρό και ζούμε μια τραγωδία.
Ο Φραντσέσκο Μακάριο είναι αρχιτέκτονας, πρώην αντιδήμαρχος και γραμματέας της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης του Μπέργκαμο.
Ανδρέας Ξανθός: «Ώρα μάχης για τη ζωή και την Υγεία
σε Ελλάδα και Ευρώπη»
Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις των δύο εξαιρετικών συντρόφων, του Βιτόριο Ανιολέτο και του Φραντσέκο Μακάριο, που νομίζω ότι μας έδωσαν μια πολύ καλή εικόνα για τη δραματική επίπτωση της μεγάλης υγειονομικής κρίσης στη περιοχή της Λομβαρδίας, του Μπέργκαμο, της Βόρειας Ιταλίας.
Οφείλω να υπογραμμίσω εξαρχής ότι υπάρχουν πάρα πολλές αναλογίες ανάμεσα στην Ιταλία και την Ελλάδα με τα προβλήματα που έχουμε για τη διαχείριση της πανδημίας.
Στην Ελλάδα αυτή την περίοδο βιώνουμε ένα σφοδρό δεύτερο κύμα και μια εξελισσόμενη υγειονομική τραγωδία. Στην πρώτη φάση είχαμε την τύχη να υπάρχει μια χρονοκαθυστέρηση στην εμφάνιση του ιού στην Ελλάδα και είχαμε την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τη μεγάλη αυτή απειλή εξαιτίας της τραγωδίας που έζησε η γειτονική μας χώρα, η Ιταλία.
Η χρονοκαθυστέρηση της εμφάνισης του ιού οφείλεται επίσης στο γεγονός ότι η Ελλάδα και η οικονομία της δεν είχαν αυτόν τον ανοικτό χαρακτήρα και τις συναλλαγές ιδιαίτερα με την Κίνα, με αποτέλεσμα να αποφύγουμε να ζήσουμε μια τραγωδία στην πρώτη φάση, την οποία όμως δυστυχώς λόγω ελλείμματος προετοιμασίας τη βιώνουμε αυτή την περίοδο.
Χάσαμε πολύτιμο χρόνο
Στην Ελλάδα χάθηκε πολύτιμος χρόνος μετά το πρώτο lockdown και την πρώτη καραντίνα. Δεν περιφρουρήσαμε αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα. Υπήρξε μια τραγικά ανεπαρκής προετοιμασία για το δεύτερο κύμα, που ξέραμε ότι θα έρθει και θα είναι σφοδρό. Υπήρχαν τα προβλήματα, όπως ανέφερε για την Ιταλία και ο σύντροφος Ανιολέτο, στην πρωτοβάθμια Υγεία, την οργανωμένη εμπλοκή της και στην κατ’ οίκον παρακολούθηση και φροντίδα στο σπίτι των ανθρώπων που ήταν σε καραντίνα. Επίσης δεν υπήρξε στοχευμένη διεξαγωγή των τεστ, πρόληψη και ιχνηλάτηση στο γενικό πληθυσμό και έλεγχος της διασποράς του ιού σε εστίες υπερμετάδοσης, όπως είναι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα εργοστάσια, οι κλειστές δομές.
Έτσι φθάσαμε από το Σεπτέμβρη και μετά να έχουμε μια μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων, να χαθεί ο έλεγχος και τώρα να πιέζεται αφόρητα και το σύστημα Υγείας και η κοινωνία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε καθημερινά μεγάλο αριθμό νοσηλειών στα νοσοκομεία, εισαγωγών για νοσηλεία, μεγάλο αριθμό διασωληνομένων και ανθρώπων που αναζητούν κρεβάτι στην εντατική και φυσικά πολύ μεγάλο αριθμό θανάτων.
Ιατρική πολέμου στα νοσοκομεία
Η Ελλάδα είναι τώρα στις πρώτες χώρες στην Ευρώπη σε αναλογία θανάτων ανά 100.000 κατοίκους. Ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη το σύστημα Υγείας έχει καταρρεύσει πλήρως και ασκείται ιατρική με όρους πολέμου. Δυστυχώς αυτή η διαχείριση παίρνει διαστάσεις τραγωδίας, που έχει αρκετά κοινά σημεία με την εικόνα που μας περιέγραψαν οι Ιταλοί σύντροφοι προηγουμένως. Έχουν μειωθεί τα στάνταρντ φροντίδας, όλο το σύστημα Υγείας έχει προσανατολιστεί στην φροντίδα των ασθενών με κορονοϊό, έχει εγκαταλειφθεί η κάλυψη όλων των άλλων υγειονομικών αναγκών και υπάρχουν σαφέστατα και αποτρέψιμοι θάνατοι.
Ο νεοφιλελευθερισμός σύμμαχος του ιού
Έχουμε δυστυχώς την ατυχία αυτή την περίοδο στην Ελλάδα να διαχειρίζεται αυτή τη μείζονα κρίση, την υγειονομική, την οικονομική και κοινωνική κρίση μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, η οποία δεν πιστεύει στο δημόσιο σύστημα Υγείας, δεν πιστεύει στο κοινωνικό κράτος, δεν πιστεύει στον κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά, δεν πιστεύει σε πολιτικές ισότητας και κοινωνικής αναδιανομής.
Όπως και σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης, έτσι και στην Ελλάδα, ο νεοφιλελευθερισμός έχει βάλει τη σφραγίδα του στη διαχείριση της πανδημίας και της κρίσης και αυτό έχει προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες στην ανθεκτικότητα του συστήματος Υγείας και στην ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Η ιδεολογική εμμονή της κυβέρνησης να μην ενισχύει το κοινωνικό κράτος και το σύστημα Υγείας δεν έχει αποτρέψει ένα κύμα ύφεσης και φτωχοποίησης, το οποίο απειλεί πια την κοινωνική συνοχή και την αξιοπρέπεια στην Ελλάδα.
Συμφωνώ με τα πολιτικά συμπεράσματα τα οποία ανέφερε προηγουμένως ο σύντροφος Ανιολέτο, δηλαδή την αξία του δημόσιου συστήματος Υγείας, την αξία προβολής μιας εναλλακτικής πρότασης για ένα σύγχρονο δημόσιο σύστημα Υγείας με βάση τις νέες ανάγκες και τις νέες προκλήσεις που έχει δημιουργήσει η πανδημία με έμβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα και όχι μόνο στο νοσοκομείο, με έμφαση στην κατ’ οίκον παρακολούθηση και φροντίδα, στην αποθεραπεία, τη μετα-νοσοκομειακή φροντίδα, την αποκατάσταση και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, δεδομένου ότι το ψυχικό τραύμα είναι πολύ έντονο αυτή την περίοδο και στους ασθενείς και στις οικογένειές τους και γενικά στην κοινωνία, εξαιτίας της κρίσης.
Αναδιοργάνωση του συστήματος Υγείας
Απαιτείται μια μεγάλη αναδιοργάνωση του συστήματος Υγείας, έμφαση στην ιατρική της εργασίας, στην περιβαλλοντική Υγεία και φυσικά στις υπηρεσίες δημόσιας Υγείας, γιατί η δημόσια Υγεία είναι η μόνη που πραγματικά στηρίζει τον πληθυσμό και δημοκρατικά απευθύνεται ισότιμα σε όλο τον πληθυσμό.
Μπροστά στις νέες ανάγκες και στις νέες ανισότητες που πυροδοτεί η πανδημία θεωρώ ότι δημιουργείται ένα προνομιακό πεδίο δράσης για την Αριστερά, για τη διεθνή Αριστερά και ιδιαίτερα για την ευρωπαϊκή Αριστερά και να αναδείξει το πρόταγμα της ισότητας, της καθολικής κάλυψης, των ισχυρών δημόσιων συστημάτων Υγείας και του ισχυρού κοινωνικού κράτους, έτσι ώστε να ενισχύεται η κοινωνική συνοχή, να στηρίζεται ο κόσμος της εργασίας, να υπάρχει μια προοπτική βιώσιμης επανεκκίνησης της οικονομίας και της ανάπτυξης.
Νομίζω ότι αυτό είναι το πρόταγμα αυτής της φάσης και θεωρώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ στις επόμενες ημέρες θα παρουσιάσει το δικό του εναλλακτικό σχέδιο για την επόμενη μέρα μετά την πανδημία στο δημόσιο σύστημα Υγείας και τη συνολική πρότασή του για την αξιολόγηση και χρήση των ευρωπαϊκών πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης για να επουλωθούν οι πληγές της κρίσης και να σταθεί όρθια η κοινωνία.
Ρωγμές στο νεοφιλελεύθερο αφήγημα
Αυτή την περίοδο το νεοφιλελεύθερο αφήγημα για την υπεροχή της αγοράς έναντι του κράτους έχει υποστεί μια σημαντική ρωγμή. Η Αριστερά έχει υποχρέωση να διευρύνει αυτή τη ρωγμή, να προβάλλει ένα αντι-νεοφιλελεύθερο σχέδιο εξόδου από την κρίση, να μην αφήσει χώρο να εκφράσει την κοινωνική δυσφορία μια συνομωσιολογική, σκοταδιστική και αντιεπιστημονική ακροδεξιά.
Συμφωνώ απολύτως με τη θετική εξέλιξη της ανακάλυψης των νέων εμβολίων και της κεντρικής πρωτοβουλίας που πήρε η Κομισιόν για την πρόσβαση στα νέα εμβόλια όλων των χωρών και των κοινωνιών της Ευρώπης με ισότιμο τρόπο. Συμφωνώ επίσης απολύτως με την αιχμή που ανέδειξε προηγουμένως ο Βιτόριο Ανιολέτο για την ανάγκη ενός νέου διεθνούς πλαισίου στον χώρο του φαρμάκου, που θα αμφισβητήσει τη λογική της πατέντας, που θα προωθεί τη λογική των δίκαιων τιμών στα φάρμακα υψηλού κόστους και της ισότιμης και καθολικής πρόσβασης όλων των πολιτών και των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο στις σύγχρονες θεραπείες και στα εμβόλια, γιατί όπως έχει πει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εάν δεν είμαστε όλοι ασφαλείς δεν είναι κανένας ασφαλής.
Ώρα της μάχης για την Υγεία και την κοινωνία
Απαντώντας στις ερωτήσεις που έθεσε διαδικτυακά το κοινό ο Ανδρέας Ξανθός υπογράμμισε ότι:
Στο πεδίο της αναζήτησης ευθυνών, κυρίως από την εμπειρία της Ισπανίας, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον στην Ελλάδα θεωρούμε ότι είναι η ώρα της μάχης για να σωθούν ανθρώπινες ζωές, για να μείνει όρθιο το σύστημα Υγείας και να αντέξει το νοσηλευτικό προσωπικό και η κοινωνία.
Πολιτικές ευθύνες σαφέστατα υπάρχουν και αποδίδονται. Αυτές τις ημέρες με την ευκαιρία της συζήτησης του προϋπολογισμού υπάρχει μια πολύ σκληρή αντιπαράθεση στην Ελλάδα. Αλλά θεωρούμε ότι το θέμα της ποινικής πτυχής και της αναζήτησης ποινικών ευθυνών προφανώς είναι δικαίωμα των συγγενών των θυμάτων, ενδεχομένως και συλλογικοτήτων, όπως οι σύλλογοι ασθενών, ή άλλοι φορείς.
Θεωρούμε ότι δεν είναι η Δικαιοσύνη αυτή που θα λύσει τα πολιτικά προβλήματα και τις επιπτώσεις από την κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για την ιδιωτικοποίηση, την απαξίωση των δημοσίων συστημάτων Υγείας, για τον κυρίαρχο ρόλο της αγοράς.
Νομίζω ότι πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στο να αντιστρέψουμε αυτή την κυριαρχία και να διευρύνουμε τη ρωγμή και να υπάρξει ένα εναλλακτικό σχέδιο απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό το οποίο θα εγγυηθεί την έξοδο από την κρίση με την κοινωνία όρθια και το σύστημα Υγείας όρθιο.
Παρέμβαση εισαγγελέα για διαφάνεια στοιχείων
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε προσφυγή στη δικαιοσύνη. Ζητήσαμε πρόσφατα την παρέμβαση του εισαγγελέα για να διερευνηθούν καταγγελίες που υπήρξαν στον Τύπο για αδιαφανή διαχείριση των δεδομένων και των στοιχείων τα οποία προκύπτουν από τους ελέγχους που κάνει ο οργανισμός δημόσιας Υγείας, από τα κρούσματα τα οποία καταγράφονται, απαιτώντας διαφάνεια και αξιόπιστη ενημέρωση της κοινωνίας και των επιστημόνων. Ζητήσαμε και έγινε η παρέμβαση του εισαγγελέα, που διέταξε προκαταρκτική εξέταση για τη διερεύνηση αυτών των καταγγελιών.
Αυτό πάντως που έχουμε αποφασίσει είναι ότι δεν θα συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφερόταν στο παρελθόν η σημερινή κυβέρνηση όταν ήταν στην αντιπολίτευση, η οποία έκανε πολιτική τυμβωρυχίας με νεκρούς που υπήρχαν στην Ελλάδα από άλλες φυσικές καταστροφές, αλλά και από νεκρούς που υπήρχαν από κρίσεις δημόσιας υγείας, όπως η εποχική γρίπη και τα θύματά της, όπως η έξαρση της ιλαράς, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου κλπ.
Δεν θα κάνουμε «θανατο-πολιτική» και δεν θα συμπεριφερθούμε όπως συμπεριφέρεται η δεξιά, το Λαϊκό Κόμμα και το ακροδεξιό Vox στην Ισπανία, τα οποία αποκαλούν τον Σάντσεθ και την κυβέρνηση σοσιαλιστών και Αριστεράς δολοφόνους.
Πρόσβαση σε φάρμακα και εμβόλια
Σχετικά με τις αναφορές στις αλλαγές της πολιτικής φαρμάκου διεθνώς και στην Ευρώπη θεωρώ ότι η πανδημία ανέδειξε αυτό το αίτημα και αυτή την ανάγκη για την πρόσβαση όλων των πολιτών, όλων των χωρών του κόσμου στη φαρμακευτική καινοτομία, στα νέα φάρμακα, στις νέες θεραπείες, χωρίς τη λογική της πατέντας, χωρίς τη λογική του αποκλεισμού των φτωχών χωρών και των φτωχών ανθρώπων από την πρόσβαση σε αυτές τις θεραπείες.
Υπάρχει μια ιστορική δικαίωση των αγώνων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ και των αγώνων του κινήματος της Γένοβας, στο οποίο έβαλε την σφραγίδα του ο σύντροφος Βιτόριο Ανιολέτο. Το ζητούμενο σήμερα είναι η αναθέρμανση αυτού του κινήματος, ένα παγκόσμιο και πανευρωπαϊκό κίνημα για το δικαίωμα στην Υγεία όλων των ανθρώπων.
Αυτή είναι μια μεγάλη πρόκληση για την Αριστερά, ξεπερνώντας βεβαίως την πραγματική δυσκολία που υπάρχει για την ανάπτυξη κινημάτων σε μια περίοδο που είναι περιορισμένη η κοινωνική κινητικότητα. Αυτή είναι μια εγγενής δυσκολία σε αυτή τη φάση, αλλά θεωρώ ότι μπορούμε να επινοήσουμε τρόπους επικοινωνίας, διασύνδεσης, συνεργασίας πέρα από τα όρια της κάθε χώρας, ξεκινώντας ιδιαίτερα από την Ευρωπαϊκή Αριστερά.
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για αυτή την πρωτοβουλία και την εξαιρετική ευκαιρία συζήτησης, που θεωρώ και ως μια εκδήλωση αλληλεγγύης ανάμεσα στους δυο λαούς, της Ελλάδας και της Ιταλίας, που βιώνουν την ίδια δυσκολία, την ίδια τραγωδία, τα ίδια προβλήματα και που πρέπει να διεκδικήσουν από κοινού μια άλλη πορεία, μια άλλη Ευρώπη, πιο δημοκρατική, πιο κοινωνική, με έμφαση στα δικαιώματα των πολιτών και ιδιαίτερα στο θεμελιώδες δικαίωμα της Υγείας.
Ο Ανδρέας Ξανθός είναι γιατρός, βουλευτής και τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ και διετέλεσε υπουργός Υγείας.
Γιώργος Λαζαριώτης: «Πανδημία και ψυχική υγεία:
Η ανθρωπότητα στον καθρέπτη της»
Η πανδημία αποτελεί μια συνθήκη πρωτόγνωρη για όλη τη μεταπολεμική ανθρωπότητα. Ή τουλάχιστον, την βιώνουμε σαν τέτοια λόγω της ταχύτητας της επέκτασής της και της έκτασης της ζημιάς που προκαλεί αλυσιδωτά, σε αντίθεση με άλλες επιδημίες πρόσφατες ή πιο μακρινές στο χρόνο. Από την άλλη πλευρά, εμείς είμαστε παιδιά ετούτης της ιστορικής εποχής και αυτό είναι το μόνο φυσικό πλαίσιο αναφοράς της εμπειρίας μας με το οποίο μπορούμε να το συγκρίνουμε.
Από τις πρώτες κιόλας μέρες της επιδημίας, δεδομένου ότι σύντομα έγιναν εμφανή τα χαρακτηριστικά της και έγινε κατανοητό ότι δεν θα ήταν κάτι σύντομο και φευγαλέο, ξεκίνησε πλήθος ερευνών, μελετών και παρακολούθησης φαινομένων στον τομέα της ψυχολογίας και της ψυχιατρικής, είτε σε τοπικά πλαίσια, είτε διεθνώς και ακόμη παγκοσμίως. Το ενδιαφερόμενο αντικείμενο, άλλωστε, είναι ολόκληρος ο παγκόσμιος πληθυσμός!
Τα χαρακτηριστικά της πανδημίας
Θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε ότι αρχικά είχαμε την απουσία ενδείξεων συναγερμού. Γεγονός που απέκλεισε μια επαρκή προετοιμασία ή την προπαρασκευαστική προσαρμογή. Έτσι περάσαμε από το «μακρινό» για εμάς Γουχάν στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο μέσα σε λίγες εβδομάδες. Αυτό έχει πολλές και πολλαπλές, σοβαρές συνέπειες για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων καθώς και για την ψυχική τους υγεία, που θα μπορούσαμε να τις διακρίνουμε σε άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες
Οι βιολογικές, φυσιολογικές συνέπειες είναι κυρίως άμεσες και έχουν χαρακτήρα επείγοντος. Αλλά και οι συνέπειες στην ευεξία και την ψυχική υγεία εμφανίζονται επίσης τόσο σαν άμεσες όσο και μακροπρόθεσμες.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση, η καραντίνα, το γενικευμένο lockdown, το κλείσιμο των δραστηριοτήτων, οικονομικών αλλά και ανθρωπίνων, επηρεάζουν και θα επηρεάσουν την οικονομία για μεγάλο χρονικό διάστημα αλλά και την υγεία, τόσο σωματική όσο και ψυχική. Σε μια συστημική αντιμετώπιση, πρέπει πάντα να τις θεωρούμε άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, όπως και με τους υπόλοιπους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας!
Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχική ευεξία και υγεία
Αυτές αφορούν κυρίως το φάσμα διαταραχών άγχους, κατάθλιψης, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, υποχονδρίας και παρανοϊκού ιδεασμού.
Εμφανίζονται λοιπόν συμπτώματα και κρίσεις άγχους και δυσθυμίας, κρίσεις πανικού, αίσθηση ανεπάρκειας, διαδεδομένη και συνεχής αίσθηση αβεβαιότητας, η οποία καθιστά δύσκολη την τοποθέτηση του εαυτού μας στον χρονικό άξονα παρόν - μέλλον, δυσκολεύει στον σχεδιασμό του μέλλοντος, προσθέτοντας έτσι περαιτέρω ψυχοκοινωνικό άγχος.
Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την εκδήλωση επιθετικότητας, φόβου, βίας και ενδοοικογενειακής βίας, ενώ δρομολογούν μηχανισμούς άρνησης της πραγματικότητας, αλλοίωση της αντίληψης, δυσκολιών και διαταραχών στις διαπροσωπικές σχέσεις - «πείνα» για σχέσεις, δυσκολίες ή διαταραχές ενσυναίσθησης ή και αντικατοπτρισμού στον Άλλο. Οι νέοι και οι πολύ νέοι επηρεάζονται περισσότερο από αυτήν τη δυσκολία, η οποία περιλαμβάνει, ακόμη πιο σημαντικό, τα βρέφη.
Η πλήξη και το κενό αποτελούν επικρατέστερο συναίσθημα, στους νέους περισσότερο από ό, τι στους ώριμους και ηλικιωμένους. Η απουσία νοήματος και «βάρους» της ζωής κάποιου, όπως η έλλειψη ή η μειωμένη εμπειρία ζωής και το γενεεικό χάσμα επηρεάζουν τις δύο τελευταίες πτυχές, με διαφορές βέβαια μεταξύ διαφόρων πολιτισμών και κοινωνικών μοντέλων.
Εμφανίζεται μια αίσθηση ασημαντότητας, που υπονομεύει την αυτοεκτίμηση, στο βαθμό που δεν νοιώθουμε να είμαστε αντικείμενο επαρκών και αποτελεσματικών απαντήσεων από τους αρμόδιους θεσμούς και οργανισμούς.
Αναφερόμενοι στις πληθυσμιακές ομάδες με εμφανείς ψυχιατρικές διαταραχές, αυτές είναι πολύ πιο ευάλωτες και ο κίνδυνος για αυτές αυξάνεται, όπως επίσης και σε ιδιαίτερες ομάδες, όπως οι επαγγελματίες υγείας και άτομα με χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση ή ηλικιωμένοι.
Κατόπιν, το digital divide, το ψηφιακό χάσμα, αυξάνει περαιτέρω τον αποκλεισμό πολλών από αυτές τις ομάδες από τη δυνατότητα γρήγορης και λειτουργικής προσαρμογής στη νέα κατάσταση που βιώνουμε.
Σε ορισμένες από αυτές, λοιπόν, ο κίνδυνος κατάθλιψης, άγχους και burn-out (εξάντλησης) είναι πολύ πιο συγκεκριμένος, καθώς και ο κίνδυνος «ηθικής βλάβης» που σχετίζεται με τις ηθικές προκλήσεις και το αίσθημα αδυναμίας απέναντι στο κακό.
Τι κάνουμε;
Ας ξεκαθαρίσουμε ότι η αγωνία, το άγχος, ο φόβος είναι φυσιολογικές αντιδράσεις ενόψει μιας απειλητικής, απρόβλεπτης και διαδεδομένης κατάστασης όπως η πανδημία.
Το άγχος, η αϋπνία, οι διαταραχές συγκέντρωσης, η ευερεθιστότητα, οι διαπροσωπικές συγκρούσεις, είναι αναμενόμενες αντιδράσεις σε παρόμοιες καταστάσεις
Η απειλή άλλωστε είναι διπλή: κίνδυνος από τον ίδιο τον ιό και κίνδυνοι που σχετίζονται με τις συνέπειες της καραντίνας: Η διάρκεια, οι εξωτερικές συνθήκες και οι ψυχο-κοινωνικές συνθήκες επηρεάζουν έντονα την δυνατότητα ανθεκτικότητας τόσο ατομικά όσο και συλλογικά.
Θα μπορούσαμε να ορίσουμε τη συνθήκη που θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων της πανδημίας ως «ανθεκτικότητα».
Αυτή μπορεί να εμπεδωθεί με την προώθηση της κοινωνικής δια-σύνδεσης (η κοινωνική απομόνωση, η μοναξιά είναι ιδιαίτερα και αρνητικά χαρακτηριστικά της κρίσης), τον προγραμματισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων και την αυτο-φροντίδα, τη διατροφή και την άσκηση, την αύξηση του επιπέδου ελέγχου (του αυτό-αντιληπτού και του πραγματικού) σε αγχογόνες καταστάσεις. (π.χ. παίρνοντας πάντα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης), τη διευκόλυνση στην πρόσβαση στην βασική ψυχική φροντίδα (πρωτοβάθμια υποστήριξη, ειδική φροντίδα). Κοινωνικές και ψυχολογικές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να βελτιώσουν σημαντικά την ευεξία και την ψυχική υγεία.
Σε κοινωνικό και διεθνές επίπεδο, πρέπει να τονίσουμε πόσο απαραίτητη είναι η ανταλλαγή δεδομένων αναφορικά με την ανθεκτικότητα για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση του πανδημικού άγχους. Αντίθετα, ο εθνικισμός, το κλείσιμο, έχουν αρνητικό αντίκτυπο σε ότι σχετίζεται με το άγχος.
Για την προστασία των πιο αδύναμων ομάδων του πληθυσμού, αυτών που διατρέχουν μεγαλύτερους κινδύνους, θα πρέπει να τους παρέχεται πρόσβαση σε δομές και υπηρεσίες υγείας, οικονομίας, πληροφόρησης και εκπαίδευσης. Όντας όλοι στην ίδια κατάσταση, δεν μπορούμε να αφήσουμε εκτός τους αδύναμους. Αντίθετα, η δυνατότητα ελέγχου της απειλής πρέπει να κοινοποιείται με σαφή και συνεκτικά, επιστημονικά μηνύματα, από τα θεσμικά ιδρύματα, τις κυβερνήσεις και τους διαφόρους οργανισμούς.
Θα πρέπει, τέλος, να δοθεί περισσότερη προσοχή στην ψυχική υγεία, ενώ είναι επίσης επείγουσα ανάγκη να αυξηθεί η εστίασή μας στις στρατηγικές που προάγουν την ανθεκτικότητα, τόσο ατομικά όσο και κοινωνικά.
Ο Γιώργος Λαζαριώτης είναι ψυχολόγος στη Βερόνα.