Ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου μιλά στην «Εποχή» για την πορεία εκσυγχρονισμού του ΔΕΔΔΗΕ, το ρόλο του στην ενεργειακή μετάβαση της χώρας και το στρατηγικό, μονοπωλιακό του χαρακτήρα, που υπογραμμίζει την ανάγκη να μην ιδιωτικοποιηθεί, όπως προωθεί η κυβέρνηση, αλλά να παραμείνει στον έλεγχο του δημοσίου.
Να ξεκινήσουμε με μια παρουσίαση του ΔΕΔΔΗΕ, το ρόλο του συνολικά στον όμιλο της ΔΕΗ;
Ο Διαχειριστής των Δικτύων Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) έχει την αποκλειστική ευθύνη ανάπτυξης, συντήρησης και λειτουργίας των δικτύων διανομής, δηλαδή των δικτύων μέσης και χαμηλής τάσης. Με απλά λόγια, είναι υπεύθυνος για τη μεταφορά του ρεύματος από τους υποσταθμούς υψηλής τάσης, με ξύλινες και τσιμεντένιες κολώνες, μέχρι τα σπίτια μας. Αντίθετα, ο ΑΔΜΗΕ είναι υπεύθυνος για τη μεταφορά του ρεύματος στην υψηλή τάση, με απλά λόγια του ανήκουν οι μεγάλοι πυλώνες. Ο ΔΕΔΔΗΕ παίζει επίσης πρωτεύοντα ρόλο στη λιανική αγορά ενέργειας, αφού είναι υπεύθυνος για τις συνδέσεις των καταναλωτών και μικρών μονάδων παραγωγής στο δίκτυο του, για την αλλαγή προμηθευτών στο σύνολο των καταναλωτών, για την καταμέτρηση της κατανάλωσης, τις αποκοπές λόγω χρέους κατόπιν εντολής των προμηθευτών, τον εντοπισμό και είσπραξη των ρευματοκλοπών, τον ενεργειακό συμψηφισμό (net metering), την αποκατάσταση των βλαβών κλπ. Επιπλέον, είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την ανάπτυξη και τη λειτουργία της αγοράς και την ασφάλεια λειτουργίας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά. Έρχεται σε επαφή, επομένως, με όλους τους έλληνες πολίτες. Η λειτουργία του τους επηρεάζει άμεσα και έτσι έχει εξαιρετική σημασία από οικονομική, κοινωνική και πολιτική σκοπιά. Ο τρόπος λειτουργίας των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας αλλάζει διεθνώς, σε μια πορεία μετάβασης σε οικονομίες χαμηλού άνθρακα. Κινητήρια δύναμη αυτής της ενεργειακής μετάβασης είναι η καταπολέμηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, με άμεση συνέπεια τη μεγαλύτερη ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), με μεγάλα αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκούς σταθμούς, που συνδέονται στα συστήματα μεταφοράς, αλλά και με μικρές διεσπαρμένες μονάδες που συνδέονται στα δίκτυα διανομής. Ενδυναμώνεται ο ρόλος του πολίτη ως ενεργού καταναλωτή και μικροπαραγωγού. Μέσα σε αυτό το νέο περιβάλλον, τα δίκτυα διανομής αποτελούν βασικό πυλώνα της ενεργειακής στρατηγικής για την αξιοποίηση του δυναμικού των ΑΠΕ, με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και αποδοτικότητας.
Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει κεντρικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση;
Ασφαλώς, καλείται να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Στα δίκτυα του θα συνδεθούν ένα μεγάλο πλήθος διεσπαρμένων μεσαίων και μικρών μονάδων παραγωγής, όπως φωτοβολταϊκά στις στέγες, μικρές ανεμογεννήτριες, κλπ. Καταναλωτές που παράγουν τη δική τους ηλεκτρική ενέργεια, μπορούν να καθορίσουν οι ίδιοι τον τρόπο κατανάλωσής τους και να συμμετέχουν στην ενεργειακή αποδοτικότητα, εξοικονομώντας ενέργεια ανεξάρτητα ή οργανωμένα σε ενεργειακές κοινότητες. Στο άμεσο μέλλον, στα δίκτυα του ΔΕΔΔΗΕ θα συνδεθούν με μικρές μονάδες αποθήκευσης (μπαταρίες) που θα κληθεί να διαχειρισθεί και στα δίκτυα του θα συνδεθούν σταθμοί φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Αυτός θα υποστηρίξει τη νέα αγορά της ηλεκτροκίνησης, θα εφαρμόσει πολιτικές «έξυπνης φόρτισης», ώστε να αποφευχθούν νέες, κοστοβόρες επενδύσεις στα δίκτυα. Η διαχείριση ενός τόσο πολύπλοκου συστήματος απαιτεί τη μετατροπή του στο λεγόμενο «έξυπνο δίκτυο», που χαρακτηρίζεται από ευρεία χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για την εκμετάλλευση και διαχείριση ενός τεράστιου όγκου δεδομένων, που θα συλλέγονται μέσω έξυπνων μετρητών και πλήθους αισθητήρων εγκατεστημένων στο δίκτυο και αλλού. Η εφαρμογή και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και καινοτομίας αποτελεί βασικό παράγοντα για την επιτυχή λειτουργία του έξυπνου δικτύου. Η ανάπτυξη αυτή προσφέρει εξαιρετικές δυνατότητες προσέλκυσης επενδύσεων, ανάπτυξης εγχώριας τεχνολογίας και επιχειρηματικότητας, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας για υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και μπορεί να αποτελέσει βασικό μοχλό για την ανάπτυξη της χώρας. Ο στρατηγικός αυτός ρόλος του ΔΕΔΔΗΕ είναι από τους βασικούς λόγους για τους οποίους είναι σημαντικό να βρίσκεται υπό δημόσιο έλεγχο.
Πριν προχωρήσουμε σ’ αυτό το μείζον θέμα –και κίνδυνο για τη φυσιογνωμία της επιχείρησης– να δούμε πρώτα αν μιλάμε για μια επιτυχημένη ή όχι μονάδα;
Ναι, είναι γεγονός ότι ο ΔΕΔΔΗΕ κατατάσσεται σταθερά τα τελευταία χρόνια ως μία από τις φθηνότερες εταιρείες διανομής στην Ευρώπη, όσον αφορά στις δαπάνες δικτύου, διατηρώντας μάλιστα δείκτες αξιοπιστίας παροχής ρεύματος (μέσος όρος διακοπών και χρόνων αποκατάστασης) κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η επιβάρυνση των καταναλωτών λόγω διανομής ανέρχονταν σε μόλις 16% του συνολικού τιμολογίου ενός μέσου οικιακού καταναλωτή και αντιστοιχεί σε ποσό 102 ευρώ ετησίως, ενώ στη Γερμανία πχ είναι υπερδιπλάσιο. Αυτό βέβαια οφείλεται, εκτός της συνετής διαχείρισης, και στους συγκριτικά χαμηλούς μισθούς στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην περίοδο των μνημονίων, αλλά και στο γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του δικτύου είναι εναέριο, άρα φθηνότερης κατασκευής. Παρά τα χαμηλά τιμολόγια, καθ’ όλη τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων είχε σταθερή και διαρκή λειτουργική κερδοφορία της τάξεως των 30 εκ. το χρόνο και αποτέλεσε τον αιμοδότη της μητρικής ΔΕΗ, εκχωρώντας ετησίως περί τα 300 εκατ. ευρώ ως ενοίκια για εκμετάλλευση παγίων, που της ανήκουν. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα που παρουσιάζεται σήμερα για το ΔΕΔΔΗΕ, σαν εταιρεία που βρισκόταν σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση. Τα τελευταία χρόνια οι επενδύσεις του ΔΕΔΔΗΕ ήταν περίπου 150 εκ. ετησίως. Όπως ακούμε συχνά, αυτό το ποσό είναι χαμηλότερο παλαιότερων εποχών, αλλά είναι άτοπο πιστεύω να συγκρίνει κανείς τις επενδύσεις προ κρίσης, με αυτές που γίνονταν σε περίοδο με ελάχιστη οικοδομική δραστηριότητα και πολλαπλά προβλήματα στην αγορά. Δεν ξέρω πόσες εταιρείες στην Ελλάδα, την εποχή της κρίσης, πραγματοποιούσαν παρόμοιο ύψος επενδύσεων.
Σήμερα, από την παλιά ενιαία ΔΕΗ έχουν δημιουργηθεί θυγατρικές. Ποια τα ειδικά χαρακτηριστικά τους;
Περιλαμβάνει ανταγωνιστικές και μονοπωλιακές δραστηριότητες. Η παραγωγή και η εμπορία αποτελούν τον ανταγωνιστικό τομέα, που έχει απελευθερωθεί πλήρως και στον οποίο εκτός της ΔΕΗ δραστηριοποιούνται και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Οι δραστηριότητες των δικτύων μεταφοράς και διανομής είναι, εκ φύσεως, μονοπωλιακές, αφού είναι παράλογο και αντιοικονομικό να υπάρχουν ανταγωνιστικά παράλληλα δίκτυα που να τροφοδοτούν την ίδια κατανάλωση. Ο πολύ διαφορετικός χαρακτήρας αυτών των δραστηριοτήτων καθορίζει και το στρατηγικό τους ρόλο στις σημερινές συνθήκες λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, καθώς και τον τρόπο λειτουργίας τους. Ειδικότερα για τα δίκτυα διανομής, η αποστολή τους πρέπει να είναι η αδιάλειπτη παροχή ρεύματος στους πολίτες με τη μεγαλύτερη αξιοπιστία, το χαμηλότερο δυνατό κόστος και τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Με την οικονομική τους δραστηριότητα, η επιδίωξη των δραστηριοτήτων τους, σε αντίθεση μ’ αυτές της παραγωγής και της εμπορίας, δεν θα πρέπει να αποβλέπει στο κέρδος, αλλά στην αποδοτικότητα κόστους. Η έννοια του κόστους δεν αφορά μόνο τη λειτουργία, αλλά τη συντήρηση και ανάπτυξη των δικτύων, μαζί με τις αναγκαίες σχετικές επενδύσεις για εκσυγχρονισμό. Η αποδοτική διαχείρισή τους εξασφαλίζει ότι το κόστος που επιβαρύνει τους καταναλωτές εξασφαλίζει ένα εύλογο έσοδο, το οποίο είναι απολύτως αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού τους, χωρίς να παράγεται κέρδος, αλλά ούτε και να συνεπάγεται ζημιές. Γι’ αυτό οι επενδύσεις θα πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε να εξυπηρετείται η αποστολή των δικτύων.
Έχει λειτουργική ανεξαρτησία από τη ΔΕΗ;
Είναι μία 100% θυγατρική εταιρεία της ΔΕΗ, στην οποία ανήκουν τα πάγια του δικτύου, αλλά εκ του ιδρυτικού του νόμου έχει οργανωτική και λειτουργική ανεξαρτησία. Είναι απαραίτητο για να μπορέσει να ανταπεξέλθει με επιτυχία στο ρόλο του ως ανεξάρτητος και αμερόληπτος διαχειριστής της λιανικής αγοράς ενέργειας έναντι όλων των προμηθευτών, συμπεριλαμβανομένης της μητρικής του εταιρείας. Εξασκεί μονοπωλιακή δραστηριότητα και ως τέτοια βρίσκεται, όπως θα έπρεπε, υπό τον έλεγχο της ΡΑΕ (Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας), που εγκρίνει τα έργα του, καθορίζει τα επιτρεπόμενα, εύλογα έσοδα του και θα πρέπει να εξασφαλίζει την ανεξάρτητη λειτουργία του. Η οργανωτική και λειτουργική ανεξαρτησία του ΔΕΔΔΗΕ προκύπτει και από το σκοπό της λειτουργίας του. Η λειτουργία μιας μονοπωλιακής επιχείρησης που έχει ως τελικό σκοπό την εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου είναι ασύμβατη με τους σκοπούς της ΔΕΗ, μιας επιχείρησης που, έστω και δημόσια, είναι εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό και έχει ως κύρια επιδίωξη τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας της. Αυτό δεν γινόταν και δεν γίνεται πολλές φορές κατανοητό και σεβαστό και έχει αποτελέσει πηγή αρκετών τριβών τα τελευταία χρόνια. Είναι ανορθολογικό πχ. οι επενδύσεις στα δίκτυα να εξαρτώνται από τις γενικότερες επιδιώξεις της ΔΕΗ, που έχει ενδεχομένως άλλες προτεραιότητες. Ισχύει περισσότερο σήμερα, που η ανάγκη εκσυγχρονισμού του προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη, όπως ανάφερα.
Εφόσον μιλάμε για δίκτυα μέσης και χαμηλής τάσης, πώς αντιδρά όταν συμβούν ακραία φαινόμενα –καιρικά ή άλλα– και καταστρέφουν το δίκτυο;
Είναι γεγονός ότι ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως έντονες χιονοπτώσεις, καταστροφικές πλημμύρες, πολύ ισχυροί άνεμοι, πυρκαγιές, κλπ. συμβαίνουν όλο και συχνότερα ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Έχουν σοβαρές επιδράσεις, προκαλώντας πτώση στύλων, κατάρρευση εναέριων δικτύων, πλημμύρες υπόγειων εγκαταστάσεων κλπ. Προκαλούνται διακοπές στην ηλεκτροδότηση των καταναλωτών. Το προσωπικό του ΔΕΔΔΗΕ αντιμετωπίζει τέτοια φαινόμενα με ιδιαίτερο ζήλο και αυτοθυσία, συχνά κόντρα σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες. Είναι γνωστές οι φωτογραφίες εναεριτών σκαρφαλωμένων στους στύλους για να επαναφέρουν το ρεύμα σε συνθήκες ισχυρών ανέμων και ακραίου ψύχους. Μία σχετική εμπειρία της διοίκησης μας είναι ο τρόπος που ο ΔΕΔΔΗΕ χειρίστηκε το συμβάν της καταστροφικής πυρκαγιάς στο Μάτι και Νέο Βουτζά το 2018. Ελήφθησαν ταχύτατες αποφάσεις, μεταφέρθηκαν συνεργεία και οργανώθηκαν υπηρεσίες και χάρη στην αυτοθυσία και κινητοποίηση των στελεχών και όλου του προσωπικού, η αποκατάσταση των δικτύων έγινε κατά γενική ομολογία εξαιρετικά επιτυχημένα και σε χρόνο ρεκόρ.
Ας περάσουμε τώρα στην απόφαση της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ. Είναι γνωστή η ιδεολογική προσκόλλησή της . Όμως, εδώ η περίπτωση είναι ακραία. Πού οφείλεται η εμμονή της και τι συνέπειες θα έχει;
Τα δίκτυα διανομής, ανέφερα προηγουμένως, είναι φυσικά μονοπώλια, άρα δεν υπάρχει θέμα ανταγωνισμού, ώστε να μειωθούν οι τιμές χρήσης τους, όπως θα υποστήριζε η λογική μιας ιδιωτικοποίησης. Επιπλέον, τα δίκτυα αποτελούν στρατηγικές υποδομές και προσφέρουν δυνατότητες εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης της χώρας. Είναι ένας ακόμα λόγος που πρέπει να βρίσκονται υπό δημόσιο έλεγχο. Αν υποθέσουμε ότι η εταιρεία αυτή ιδιωτικοποιούνταν κατά ένα μέρος, χωρίς να χάσει το δημόσιο τον έλεγχό της, αυτό που έχει ειπωθεί είναι ότι γίνεται για να ευρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση των έργων εκσυγχρονισμού του. Τα έργα, όμως, που πρέπει να κάνει ο ΔΕΔΔΗΕ, ως καινοτόμα έργα που προωθούν την ενεργειακή μετάβαση, έχουν πολύ μεγάλη δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την ΕΤΑΑ και άλλες πηγές. Έχει ανακοινωθεί πχ ότι το σημαντικότερο ίσως έργο του ΔΕΔΔΗΕ, η πανελλαδική εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Άρα τα κεφάλαια για τα έργα εκσυγχρονισμού του φαίνεται να μπορούν να εξασφαλισθούν με άλλους τρόπους. Θα υπήρχε ενδεχομένως κάποιο όφελος, αν η εταιρεία που θα συμμετείχε θα είχε προηγμένη τεχνογνωσία και εμπειρία να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό του, εμπειρία που υπάρχει σαφώς στις πλέον προηγμένες εταιρείες διανομής της Ευρώπης. Από όσο διαβάζουμε, όμως, τέτοιες εταιρείες έχουν αποσύρει το ενδιαφέρον τους. Ενδιαφέρον εκδηλώνεται κυρίως από επενδυτικά funds, τα οποία θέλουν να εξασφαλίσουν ένα σταθερό επιτόκιο επιστροφής των κεφαλαίων τους χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα προσθέσουν κάτι ουσιαστικό στην αξία της.
Τρία χρόνια διευθύνων σύμβουλος και τέσσερα και παραπάνω χρόνια πρόεδρος του ΔΕΔΗΕ, ποια μεγάλα ζητήματα λύθηκαν ή ξεκίνησε η αντιμετώπισή τους;
Η θητεία μου συνέπεσε με εποχή ιδιαίτερα δύσκολη, λόγω του ασφυκτικού πλαισίου λειτουργίας, αλλά και των μνημονιακών πολιτικών. Κυριότερα προβλήματα ήταν η έλλειψη προσωπικού -ιδιαίτερα κατάλληλου- η εφαρμογή πολύ χαμηλού μισθολογικού πλαφόν στα στελέχη, η απαίτηση μείωσης του μισθολογικού κόστους, οι πολύ κακές συνθήκες λειτουργίας της αγοράς των προμηθευτών και των υπαρχόντων εργολάβων, κλπ. Παρ΄ όλα αυτά, στο διάστημα αυτό έκανε πολλά και σημαντικά βήματα. Θεωρώ ως το πλέον σημαντικό επίτευγμα, τη σαφή διαμόρφωση στρατηγικής του ΔΕΔΔΗΕ στην πορεία εκσυγχρονισμού του μέσω της υιοθέτησης καινοτόμων συστημάτων και εισαγωγής νέων τεχνολογιών στο τομέα της διανομής. Η στρατηγική μας σκόπευε στη διαρκή εξέλιξή του, ώστε να μπορέσει να παίξει κεντρικό ρόλο στη μετάβαση του ελληνικού συστήματος ενέργειας στη νέα εποχή και να συνεισφέρει στην οικονομική ανάπτυξη, αλλάζοντας ριζικά το εγχώριο ενεργειακό τοπίο. Εκπονήθηκε για πρώτη φορά κυλιόμενο πενταετές Στρατηγικό Σχέδιο, που προέβλεπε τα βήματα εκσυγχρονισμού του μέσα από 12+1 στρατηγικά έργα, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και προϋπολογισμούς. Έδιναν έμφαση στην αυτοματοποίηση του δικτύου, με τα σύγχρονα Κέντρα Ελέγχου Δικτύων, εγκατάσταση συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών, επέκταση τηλεμέτρησης, βελτίωση εξυπηρέτησης πελατών με νέα πληροφοριακά συστήματα εξυπηρέτησης, αλλά και τηλε-εξυπηρέτησης, καθώς και με έργα που στόχευαν στη βελτίωση των εσωτερικών λειτουργιών της επιχείρησης (πχ προμηθειών και αποθηκών). Στην πρώτη τριετία εφαρμογής του Στρατηγικού Σχεδίου είχαν ήδη γίνει σημαντικά βήματα για την υλοποίηση των περισσότερων έργων, καθώς και σημαντικές πρόοδοι σε έργα κρίσιμων υποδομών, όπως η πλήρης λειτουργία νέου Κέντρου Διανομής Αμπελοκήπων, η κατασκευή νέου Κέντρου Διανομής της Ρόδου. Προχώρησε σημαντικά ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός εσωτερικά, αλλά και για τους καταναλωτές με νέο σύγχρονο Data Center, σύγχρονο σύστημα αναγγελίας βλαβών κλπ. Τέλος, προχώρησε σε σημαντικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων, όπως η ηλεκτροκίνηση, η συμβολή στη νομοθετική ρύθμιση και η υποστήριξη των Ενεργειακών Κοινοτήτων και τα έξυπνα νησιά.
Τι προβλέπεται για την ηλεκτροκίνηση και τα έξυπνα νησιά;
Ο ΔΕΔΔΗΕ μελέτησε την προμήθεια και χωροθέτηση 100 σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων στα νησιά και 1.000 σε όλη την Ελλάδα. Επίσης, κατόπιν πρότασης του ΔΕΔΔΗΕ, δημιουργήθηκε το νομοθετικό πλαίσιο για την ανάπτυξη "έξυπνων" νησιών, δηλαδή με πολύ μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ, με πρώτο βήμα την πιλοτική ανάπτυξη υβριδικών σταθμών και υποδομών λειτουργίας και διαχείρισης στην Αστυπάλαια, Σύμη και Καστελόριζο. Ακόμη, ως μία από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες διανομής στην Ευρώπη (ανάμεσα σε 2.500 περίπου) ανέπτυξε πολύπλευρη δραστηριότητα στην έρευνα και καινοτομία με τη συμμετοχή του σε Ευρωπαϊκούς οργανισμούς, προγράμματα, συνεργασίες με ΑΕΙ, startups, κλπ. Με μεγάλη ικανοποίηση παρατηρώ ότι τα στρατηγικά αυτά έργα, όπως είχαν σχεδιασθεί επί θητείας μας, συνεχίζονται αυτούσια και σήμερα. Πολλά ακούτε να εγκαινιάζονται πανηγυρικά, αν και πολλές φορές είχαν προχωρήσει πολλά βήματα στην πορεία υλοποίησης τους. Γιατί δεν είναι αλήθεια, βέβαια, ότι ο ΔΕΔΔΗΕ υστερούσε τεχνολογικά. Είναι απογοητευτικό να ακούγεται ότι τώρα αρχίζει η πορεία εκσυγχρονισμού του. Άλλωστε, πόσο είναι πιστευτό ότι ένα σοβαρό έργο εκσυγχρονισμού μπορεί να ξεκίνησε και να ολοκληρώθηκε σε ενάμιση χρόνο;
Αναφερθήκατε στις ενεργειακές κοινότητες. Οι αναγνώστες μας έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, και ιδεολογικό. Προχώρησαν σημαντικά;
Έχουν αναγνωρισθεί στο ευρωπαϊκό πακέτο για την καθαρή ενέργεια ως βασικός συντελεστής της μετάβασης. Η Ελλάδα υπήρξε μια από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη χώρα, της Ευρώπης που θεσμοθέτησε τις Ενεργειακές Κοινότητες με το νόμο 4513/2018. Στη σύνταξή του συνέβαλε και ο ΔΕΔΔΗΕ. Ορίσθηκαν ως συνεταιρισμοί που στοχεύουν στην προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και καινοτομίας στον τομέα της ενέργειας με σκοπό την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας και την προώθηση της παραγωγής, αποθήκευσης, διαχείρισης, αυτοκατανάλωσης, διανομής και παροχής, ώστε να ενισχυθεί η ενεργειακή αυτάρκεια και ασφάλεια. Σύμφωνα με τον νόμο, οι ΕΚ απολάμβαναν κάποιων προνομίων: τιμών, συμμετοχής ή μη στις ανταγωνιστικές διαδικασίες, προτεραιότητα στην άδεια παραγωγής και προσφοράς σύνδεσης στο δίκτυο, κλπ και είχε εξασφαλισθεί η χρηματοδότηση τους μέσω ΕΣΠΑ. Τα κίνητρα αυτά προκάλεσαν μεγάλο ενδιαφέρον και σήμερα έχουν ιδρυθεί περισσότερες από 400 ΕΚ στη χώρα μας, με την πλειοψηφία τους (143) στην Κεντρική Μακεδονία. Γεγονός είναι πάντως ότι αρκετές δεν εξυπηρετούν το συνεταιριστικό πνεύμα του νόμου, αλλά απλώς εκμεταλλεύτηκαν τα προνόμια του, ώστε να προωθήσουν καλυμμένα επιχειρηματικά σχέδια, υπονομεύοντας έτσι το θεσμό. Δυστυχώς, πέραν της μη χρηματοδότησής τους σε εθνική κλίμακα, το προσφάτως τροποποιημένο νομοθετικό πλαίσιο αντί να ξεκαθαρίσει αυτή την κατάσταση και να προωθήσει τις πραγματικές ΕΚ, έχει αναστείλει τις προτεραιότητες διασύνδεσης, τις τιμές ενίσχυσης ακόμα και για μικρής κλίμακας έργα. Τις ωθεί να λειτουργήσουν με όρους αγοράς αποκλειστικά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τον κοινωνικό χαρακτήρα τους ή πως δεν αποτελούν αμιγώς επιχειρηματικά σχήματα, με πιθανό αποτέλεσμα την απονεύρωση του θεσμού.
Ο Νίκος Χατζηαργυρίου είναι πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΔΕΔΔΗΕ