«Η Βραζιλία χρεοκόπησε κι εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα». Την ανακοίνωση αυτή έκανε ο ίδιος ο πρόεδρος της Βραζιλίας, την Τετάρτη 6 Ιανουαρίου. Μια ανακοίνωση – είδηση που έπεσε σαν βόμβα για μερικούς, ελάχιστους παρατηρητές. Για άλλους μάλλον δεν θεωρήθηκε σπουδαία και δεν ασχολήθηκαν. Ίσως γιατί η ανακοίνωση αυτή συνέπεσε με τις αναταράξεις που προκάλεσε ο απερχόμενος Ντόναλντ Τραμπ. Η ομολογία, όμως, από τον Μπολσονάρο πως η Βραζιλία βρίσκεται σε χρεοκοπία και ότι αυτός δεν μπορεί να κάνει τίποτα, όπως κι αν τη διαβάσει κανείς, προκαλεί ανησυχίες και θέτει ερωτήματα. Πώς έφτασε η χώρα σε αυτή την κατάσταση; Ο ίδιος την αποδίδει «στην κρίση του ιού που καλλιεργείται από τα ΜΜΕ». Τώρα όμως τι θα γίνει; Πώς θα συνεχιστεί η οικονομική ζωή της χώρας; Ο Μπολσονάρο δεν έχει τίποτα να πει. Πρόσθεσε μόνο πως: «ήθελα να αλλάξω τη φορολογική κλίμακα και να μειώσω τις φορολογικές υποχρεώσεις…». Πιο συγκεκριμένα, ο Μπολσονάρο ήθελε φορολογικές ελαφρύνσεις όχι για τα φτωχά στρώματα, αλλά, αντίθετα, γι’ αυτούς που διαθέτουν μεγάλα εισοδήματα. Ήθελε να είναι απόλυτα συνεπής με τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις του και τις υποσχέσεις που είχε δώσει στους ψηφοφόρους του προκειμένου να αναρριχηθεί στην προεδρία.
Για τον Μπολσονάρο, η οικονομική κατάρρευση της χώρας οφείλεται στους αυστηρούς περιορισμούς που επέβαλαν οι κυβερνήτες (των τοπικών κρατιδίων – πολιτειών της χώρας) για να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Μια υγειονομική κρίση, οι συνέπειες της οποίας είναι η αποδιοργάνωση και το χάος στη χώρα. Το αποκορύφωμα είναι πως πάνω από 200.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους. Αλλά το παράδοξο είναι ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων εξακολουθεί να στηρίζει τον πρόεδρο. Ίσως αυτό να οφείλεται στα πενιχρά επιδόματα που δόθηκαν τους τελευταίους εννέα μήνες. Όμως, όπως φαίνεται η κάνουλα της χρηματοδότησης κλείνει και από αυτό το μήνα δεν θα ξαναδοθούν. Οι αγορές ανησύχησαν από την αύξηση των ελλειμμάτων και τη διόγκωση του δημοσίου χρέους της χώρας. «Έχει ήδη δημιουργηθεί μια κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει στα πρόθυρα μιας κοινωνικής έκρηξης», αναφέρει ο διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών, Μαρσέλο Νέρι.
Όλο αυτό το διάστημα η υγειονομική κρίση οξύνεται, οι άνθρωποι συνεχίζουν να χάνουν τη ζωή τους –το τελευταίο 24ωρο έφτασαν τους 1.200 και τα κρούσματα τις 60.000. Μάλιστα τις προσεχείς εβδομάδες, σύμφωνα με τους ειδικούς, αναμένεται αύξηση των θυμάτων και των κρουσμάτων.
Όσοι παρακολουθούν τα πράγματα στη Βραζιλία, εκτιμούν πως ο Μπολσονάρο θα διεκδικήσει και πάλι την προεδρία. Ο ίδιος μάλιστα πιστεύει ότι θα είναι ξανά ο νικητής το 2022. Το έχει δηλώσει, άλλωστε, πως την 1η Ιανουαρίου του 2027 θα βγει από το προεδρικό μέγαρο… Θα είναι, όμως, τόσο εύκολη αυτή η μάχη; Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι διατηρεί ένα μεγάλο ποσοστό συμπάθειας. Ωστόσο τα φαινόμενα απατούν -και οι δημοσκοπήσεις ομοίως. Οι δημοτικές εκλογές στη Βραζιλία, τον περασμένο Νοέμβριο, κατέληξαν σε ένα μεγάλο φιάσκο για τον Μπολσονάρο. Οι υποψήφιοι τους οποίους στήριξε στο Ρίο Ντε Τζανέιρο, στο Σάο Πάολο, στη Φορταλέτσα και στο Μπέλο Οριζόντε, απέτυχαν να εκλεγούν. Ο ίδιος ο πρόεδρος παραμένει μοναχικός, ανίκανος να δημιουργήσει έναν κύκλο ανθρώπων γύρω του, σχεδόν όπως ο Τράμπ.
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας, ενώ βρίσκεται στο μέσον της θητείας του, θα πρέπει να κάνει τις επιλογές του, οι οποίες έχουν κόστος και κινδύνους. Κατ’ αρχήν, στο διπλωματικό τομέα, μετά την εκλογική αποτυχία του Τραμπ, έχασε το μοναδικό του στήριγμα στη διεθνή σκηνή. Ποιος θα του παρέχει απλόχερα τη στήριξή του, τη στιγμή που είναι ανοιχτός σε μια σειρά ζητήματα και απειλείται με οικονομικές κυρώσεις για την καταστροφική διαχείριση του Αμαζονίου; Άραγε θα καταφέρει να προσεγγίσει το νέο πρόεδρο των ΗΠΑ, την εκλογή του οποίου αναγνώρισε μόλις στις 15 Δεκεμβρίου; Ή αντίθετα θα συνεχίσει την, κατ’ αυτόν, φυγή προς τα μπρός; Στην πρώτη περίπτωση θα χάσει τα στηρίγματα από μια μεγάλη μερίδα των οπαδών του, ιδιαίτερα των ευαγγελικών και των τραμπιστών. Στη δεύτερη περίπτωση θα βρεθεί αντιμέτωπος με τους οικονομικούς και χρηματιστικούς κύκλους, αυτούς δηλαδή που ανησύχησαν για τα ελλείμματα και το δημόσιο χρέος.
Η δήλωση Μπολσονάρο για τη χρεοκοπία της χώρας του σίγουρα θα έχει συνέχεια και ενδεχομένως θα δρομολογήσει εξελίξεις στη Βραζιλία.