Τα Ινστιτούτα Οικονομικών Μελετών κάνουν λόγο για μια έστω αναθεωρημένη προς τα κάτω ανάκαμψη της γερμανικής οικονομίας, αλλά για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους οι προβλέψεις για τη χρονιά που ξεκίνησε μόνο ρόδινες δεν είναι.
Η αλήθεια είναι ότι η Γερμανία αποτελεί παράδειγμα χώρας όπου ευημερούν οι... αριθμοί, χωρίς αυτό να βρίσκεται πάντα σε αντιστοιχία με το τι συμβαίνει στους πολίτες και ειδικότερα στις χαμηλότερες εισοδηματικά κατηγορίες. Αυτές τις μέρες και ενώ η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σφοδρότητα της πανδημίας και καταγράφει πια ρεκόρ θανάτων διαβάσαμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ομοσπονδιακής στατιστικής υπηρεσίας, που δημοσιεύτηκαν και στον Τύπο, ο τζίρος στο γερμανικό λιανεμπόριο αυξήθηκε το 2020 κατά 5,3% σε απόλυτες τιμές (4,1% σε πραγματικές) σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν. Ήταν, μάλιστα, το 11ο συνεχόμενο έτος, στο οποίο έχει καταγραφεί αύξηση των λιανικών πωλήσεων.
Κερδισμένα τα μεγάλα e-ψάρια
Η είδηση αυτή χαροποίησε ορισμένους. Όχι όλους. Γιατί αν δει κανείς και τους υπόλοιπους αριθμούς κατανοεί ότι η πανδημία επιτάχυνε μια διαδικασία, που βρίσκεται έτσι κι αλλιώς σε εξέλιξη τα τελευταία χρόνια και όχι μόνο στην Γερμανία. Η αύξηση αυτή προέκυψε κυρίως από την εκτόξευση των πωλήσεων των μεγάλων εταιρειών του ηλεκτρονικού εμπορίου, οι οποίες είχαν αύξηση τζίρου κατά 24%. Εταιρίες που λειτουργούν συχνά σε καθεστώς υπερεκμετάλλευσης για εργαζόμενους σε εντελώς επισφαλείς συνθήκες. Αντιθέτως, κατακόρυφη πτώση είχαν σημαντικοί κλάδοι λιανικού εμπορίου, όπως το εμπόριο ένδυσης και υπόδησης, όπου οι πωλήσεις εμφανίζονται μειωμένες κατά 21,1%. Αυτό αφορά κυρίως τους μικρούς μαγαζάτορες, οι οποίοι σε ολόκληρο τον κόσμο είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο από τα λοκντάουν των τελευταίων μηνών.
Το τελευταίο διάστημα δημοσιεύονται προβλέψεις όλων των «αναγνωρισμένων» Ινστιτούτων Οικονομικών Μελετών, σύμφωνα με τις οποίες μέσα στο 2021 αναμένεται να κλείσουν δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, πολλές από αυτές στο χώρο του εμπορίου. Η κυβέρνηση του Βερολίνου έχει βεβαίως πάρει μέτρα στήριξης προς τις επιχειρήσεις, αλλά αυτά συχνά δεν είναι αρκετά, ενώ πολλά παράπονα υπάρχουν και για την καθυστέρηση των εκταμιεύσεων, την ώρα που οι λογαριασμοί και οι υποχρεώσεις «τρέχουν» για τους επαγγελματίες. Και όταν αυτή είναι η κατάσταση στην ευημερούσα Γερμανία καταλαβαίνει κανείς τις προοπτικές για την υπόλοιπη Ευρώπη...
Φυσικά πολλοί από τους συστημικούς οικονομολόγους βρήκαν αφορμή να πανηγυρίσουν και να θεωρήσουν ότι θα δικαιωθεί η πρόβλεψή τους για μια γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας σε σχήμα V. Όμως, ακόμα και αν συμβεί αυτό, θα πρέπει να λάβει κανείς υπόψιν του τις δομικές αλλαγές, που θα συντελεστούν τα επόμενα χρόνια όταν πολλοί ελεύθεροι επαγγελματίες θα αναγκαστούν τελικά κλείσουν τα καταστήματά τους και να γίνουν υπάλληλοι, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει και για τους ίδιους προσωπικά και για την αγορά συνολικά.
Υπάρχουν φυσικά και άλλοι κρυφοί δείκτες, που μπορεί να αγνοούνται από όσους έσπευσαν να αναπνεύσουν με ανακούφιση. Πολλοί πολίτες μπορεί να ψώνισαν προληπτικά κάποια «αποθέματα» στο τέλος της χρονιάς που πέρασε, ενώ επίσης πολλοί είναι εκείνοι που δηλώνουν ότι θέλουν να περιορίσουν τα έξοδά τους τη χρονιά που ξεκινά, για να περιμένουν πρώτα τις περαιτέρω εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
Ιδιαίτερα αρνητικό είναι πάντως το κλίμα, που καταγράφεται στους περισσότερους κλάδους της οικονομίας, με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να είναι οι περισσότερο απαισιόδοξες. Ιδιαίτερα για μερικούς τομείς, όπως ο τουρισμός και η εστίαση το 2020 ήταν καταστροφικό και με κακούς οιωνούς ξεκινά και το 2021.
Περίπου το 80% των ερωτηθέντων απάντησε ότι περιμένει επιδείνωση της κατάστασης, σε μια πρόσφατη έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών. Οι πιο αισιόδοξοι μιλούν για μια μεταβατική χρονιά και ελπίζουν στην επίδραση του... εμβολίου και την σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων.
Το φάντασμα της ανεργίας
Συγκρατημένοι δείχνουν και οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας, που και αυτή δέχτηκε ισχυρό πλήγμα τον περασμένο χρόνο, έχοντας μάλιστα πίσω της και ένα σχετικά μέτριο 2019. Οι μόνες που ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία είναι οι φαρμακοβιομηχανίες, αλλά και οι αυτοκινητοβιομηχανίες, καθώς το 2021 είναι μια χρονιά που η κυβέρνηση του Βερολίνου έχει εκδηλώσει την πρόθεσή της να δώσει ισχυρά κίνητρα για να ενισχύσει την ηλεκτροκίνηση.
Ολα αυτά φυσικά θα τα πληρώσουν σε μεγάλο βαθμό οι εργαζόμενοι, αφού στους περισσότερους κλάδους οι προβλέψεις είναι μάλλον δυσάρεστες και μιλούν για σημαντικές μειώσεις της απασχόλησης και πιθανή συμπίεση μισθών και αμοιβών. Οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις μιλούν για μια ανεργία της τάξης του 6%. Βεβαίως όπως είπαμε και στην αρχή, όταν ευημερούν οι αριθμοί αυτό δε σημαίνει ότι καλοπερνούν και οι άνθρωποι, ειδικά στη Γερμανία των mini-jobs και της περιστασιακής επισφαλούς απασχόλησης, που έγινε συνήθεια από τα χρόνια του Γκέρχαρντ Σρέντερ και κατάφερε να ρίξει στατιστικά τους δείκτες της ανεργίας, χωρίς να βελτιώσει πραγματικά τη ζωή των χαμηλά αμειβομένων.