Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Από τις αρχές Μάρτη μέχρι και την περασμένη Πέμπτη βρίσκονταν οι κρατούμενοι σε ένα συνεχές λοκντάουν, με την απαγόρευση των επισκεπτηρίων, των αδειών, των μεταγωγών, της παραλαβής δεμάτων. Από προχθές, σύμφωνα με έγγραφη εντολή της γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, Σοφίας Νικολάου, επετράπη η επαναχορήγηση αδειών σε κρατούμενους, όπως και η πραγματοποίηση των εκκρεμών αλλά και των νέων μεταγωγών. Οι υπόλοιποι περιορισμοί παραμένουν.
Καθώς οι άδειες θα δοθούν με τις νέες –περιοριστικές- προϋποθέσεις, όπως θα συμβεί και με τις μεταγωγές, δεύτερες σκέψεις γεννιούνται περί σκοπιμότητας της άρσης αυτών των δύο περιορισμών –και όχι π.χ. της παραλαβής πακέτων (ρούχων, τροφίμων, κουβερτών) από την οικογένεια. Μέχρι στιγμής, πολλές από τις μεταγωγές που έχουν γίνει, όπως καταγγέλλεται, έγιναν με εντολή της γ.γ., χωρίς τη συνεδρίαση της αρμόδιας Κεντρικής Επιτροπής Μεταγωγών (ΚΕΜ), με την επίκληση «λόγων ασφαλείας». «Από όταν έχει ανασταλεί η λειτουργία της ΚΕΜ δεν έχει ικανοποιηθεί καμία αίτηση για μεταγωγή, πέρα από αυτές που γίνονται τιμωρητικά», δηλώνει στην «Ε» κρατούμενος από το Δομοκό, προσθέτοντας «στην αρχή της πανδημίας υπήρξε μία προσπάθεια να διεκδικηθούν μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό. Όσοι μετείχαν στην επιτροπή κειμένου και το υπέγραφαν διακτινίστηκαν σε άλλη φυλακή με ταχύτατο ρυθμό».
Εγκατάλειψη
«Δεν γίνονται αποφυλακίσεις και υπάρχουν αιτήσεις που περιμένουν τρεις μήνες στα γραφεία. Ταυτόχρονα έχουν αυξηθεί οι προφυλακίσεις και οι καταδίκες. Η φυλακή έχει γίνει χωνί. Μια τεράστια χοάνη για να μπεις στη φυλακή και μια μικρή τρύπα για να βγεις. Που θα πάει αυτό το πράγμα;» πρόσθεσε ο κρατούμενος στον Κορυδαλλό Βασίλης Δημάκης. Όπως μας περιγράφουν οι συνομιλητές μας, οι φυλακές είναι σε απόλυτη εγκατάλειψη. «Δεν επιτρέπονται τα δέματα, ούτε να αγοράζουμε πράγματα πέρα από το σούπερ μάρκετ. Φαντάσου ότι είχαμε πρόβλημα με τα ρούχα. Κρατούμενοι που μπήκαν καλοκαίρι, δεν είχαν χειμωνιάτικα μαζί τους και ήταν με τα σορτς. Κάναμε φασαρία για να επιτραπεί να φέρουν ρούχα και κουβέρτες, στους νέους κρατούμενους. Όσοι είχαμε δώσει τα χειμωνιάτικα για να μας τα φυλάξουν δεν έχουμε μπορέσει να τα πάρουμε. Τέτοια εγκατάλειψη δεν έχουμε ξαναδεί. Είναι σαν να μας κλείδωσαν και να πέταξαν το κλειδί», ανάφερε κρατούμενος στο Δομοκό, προσθέτοντας «με το που θα πεις μια κουβέντα τρως πειθαρχικό. Ζούμε μια κατάσταση εκφοβιστική. Η πολλή ησυχία μου δημιουργεί μία βέβαια και μεγάλη ανησυχία.» Στο ίδιο μήκος κύματος και ο έτερος κρατούμενος συνομιλητής μας, Β. Δημάκης: «Όχι μόνο μας έκοψαν τις άδειες και τα δέματα, αλλά ακόμα και τα επισκεπτήρια με τζάμι. Υπάρχει μεγαλύτερη προστασία από το τζάμι; Τα μέτρα που έχουν πάρει εδώ και εννιά μήνες είναι άκρως τιμωρητικά. Είναι φανερό πως βράζει το πράγμα και ψάχνει βαλβίδα αποσυμπίεσης».
Απολύτως στοχευμένες παρεμβάσεις
Όπως φαίνεται τα μόνα μέτρα που πάρθηκαν στις φυλακές είναι ακόμα πιο περιοριστικά της ελευθερίας, αντί να κινούνται στην κατεύθυνση της προστασίας της ζωής. «Δεν έχει παρθεί κανένα μέτρο προστασίας. Έχουν βάλει μια συσκευή αντισηπτικού, η οποία είναι άδεια πολύ καιρό. Μας μοίρασαν δύο μάσκες και τη φοράμε όταν θα πρέπει να πάμε μπροστά στις υπηρεσίες της φυλακής. Μέσα δεν φοράει κανείς», μας είπε κρατούμενος από το Δομοκό. Και σε αυτό το τεταμένο κλίμα ήρθε να προστεθεί η αλλαγή διατάξεων του σωφρονιστικού κώδικα, η οποία περιορίζει σημαντικά τους δικαιούχους άδειας εξόδου, τους δικαιούχους μεταγωγής σε αγροτική φυλακή και αναστέλλει επ’ αόριστον την κοινωφελή εργασία.
«Πρόκειται για απολύτως στοχευμένες παρεμβάσεις που εξυπηρετούν δύο βασικές επιλογές της κυβέρνησης. Παγιώνεται και ολοκληρώνεται η εσπευσμένη και προβληματική ανάθεση της μέριμνας των φυλακών στο υπουργείο ΠροΠο. Μεταβάλλεται η οπτική για την εφαρμογή των θεσμών μεταχείρισης των κρατουμένων, που χαρακτηρίζουν -εφόσον υπάρχουν- τον επανεντακτικό χαρακτηρισμό της έκτισης των ποινών, και προαναγγέλλονται αλλαγές ευρύτερης κλίμακας» σύμφωνα με τον Νίκο Κουλούρη, γ.γ. της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου (ΕΕΜΕΚΕ). Ο ίδιος συμπλήρωσε «Θα έπρεπε να εξακολουθήσουμε να θεωρούμε τις άδειες, την κράτηση στις αγροτικές φυλακές, αλλά και την υπ’ όρους απόλυση, ως διαδοχικά εφαρμοζόμενους θεσμούς, εναρμονισμένους με τις κατευθύνσεις της διεθνούς σωφρονιστικής πολιτικής. Αντί αυτού, ο νομοθετης επιλέγει να προσθέσει στην πληθυσμιακή συμφόρηση των φυλακών, οδηγώντας στη συρρίκνωσή τους και την αλληλοεξουδετέρωσή τους».
Με τη σειρά του, ο Ευτύχης Φυτράκης, πρώην γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, όρισε τα χαρακτηριστικά του νέου σωφρονισμού «1) η ανάδειξη της επιχειρηματικότητας, 2) αυταρχισμός, 3) λαϊκισμός» και συνέχισε: «Το πρώτο χαρακτηριστικό εκδηλώνεται μέσα από δύο κυρίως δραστηριότητες, τις συμβάσεις επ’ ευκαιρίας της πανδημίας και την εισαγωγή του μοντέλου των ιδιωτικών φυλακών, μέσα από το πρότζεκτ Νέος Κορυδαλλός στον Ασπρόπυργο. (…) Τα χαρακτηριστικά του ποινικού λαϊκισμού δεν αφορούν μόνο το έγκλημα και τις ποινές, αλλά τώρα και την έκτιση, με δύο κυρίως χαρακτηριστικά. Α ότι δεν τελειώνουν ποτέ οι ποινές και Β ότι η έκτιση της ποινής πρέπει να είναι περίπου βασανιστική.»
Λαϊκίστικο και αντιδημοκρατικό πλαίσιο
Συμπληρωματικά ο Μαρίνος Σκανδάμης, πρώην γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, δήλωσε πως «Είναι προφανές ότι υπάρχει μια αστυνομικοποίηση της δικαιοσύνης και πως πλέον η αστυνομία γίνεται το κυρίαρχο όργανο αντεγκληματικής πολιτικής, με ευρεία κατασταλτική λειτουργία, χωρίς να υπάρχει προληπτική λειτουργία είτε το στο πλαίσιο της ίδιας της λειτουργίας της αστυνομίας είτε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του υπουργείου (…)Το πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί είναι εξαιρετικά λαϊκιστικό και αντιδικαιωματικό. Είναι ντροπή να καταργεί δικαιώματα χρόνων και στη θέση του να μην έχει καν μία διάταξη για τη ζωή και την υγεία στις φυλακές. Οδηγούμαστε στην κατάργηση του ελληνικού αναμορφωτικού προτύπου. Χωρίς διαδικασίες σταδιακής επαναφοράς στην κοινωνία. Γεγονός που προκαλεί βαριά αισθήματα στους κρατούμενους, κοινωνικής απόστασης και κοινωνικού μίσους.»
Ο Γιώργος Νικολόπουλος, βοηθός Συνήγορος του Πολίτη, περιέγραψε τις αλλαγές στο σωφρονιστικό κώδικα προβλέποντας πως «θα συμβεί το παράδοξο, αντί να αποσυμπιέζουμε τις υπερπλήρεις φυλακές, να τις πιέζουμε ακόμα περισσότερο, με επιστροφές από τις αγροτικές. Μάλιστα, για να αποτραπεί το φαινόμενο αυτό, είχε προταθεί στη συζήτηση στη βουλή, η εισαγωγή μεταβατικής διάταξης, για τους ήδη παραμένοντες, αλλά η πρόταση αυτή δεν ευδοκίμησε (…) Προκύπτει ασφαλώς ένας σοβαρός προβληματισμός για το ενδεχόμενο χειροτέρευσης της θέσης όσων έχουν ήδη μεταχθή στις αγροτικές φυλακές». Ο ίδιος αναφέρθηκε και στην αναστολή της κοινωφελούς εργασίας, την οποία χαρακτήρισε ως «οπισθοχώρηση από το κεκτημένο της επί 30ετίας ισχύος ενός σημαντικού θεσμού, με κατεξοχήν ευνοϊκές συνέπειες στην κοινωνική επανένταξη».
Γύρισαν πολύ κόσμο πίσω
Τον τρόπο που εφαρμόζονται οι νέες διατάξεις του σωφρονιστικού κώδικα περιέγραψαν και οι κρατούμενοι συνομιλητές μας. «Γυρίσανε πολύ κόσμο πίσω από τις αγροτικές, καθώς πολλοί πια δεν πληρούν τις προϋποθέσεις. Στόχος τους είναι να υπολειτουργήσουν οι αγροτικές και να τις κλείσουν» μας είπε κρατούμενος από το Δομοκό, ο οποίος πρόσθεσε «έχει σταματήσει η κοινωφελής εργασία και υπάρχουν πολλοί κρατούμενοι που βγάζουν ποινές φυλάκισης, οι οποίες από το ποινικό δίκαιο δεν εκτίονται, ενώ δεν προβλέπεται να τις εκτίσουν με βραχιολάκι, αφού δεν έχουν διευρυνθεί οι προϋποθέσεις. Υπάρχει ένας κρατούμενος 65 χρονών που βγάζει ποινή φυλάκισης ενός χρόνου και ένας άλλος, με τρία παιδιά, που βγάζει ποινή τεσσάρων μηνών.»
Σημείωση
Τα αποσπάσματα από τους Γ. Νικολόπουλο, Μ. Σκανδάμη, Ευτ. Φυτράκη, Ν. Κουλούρη προέρχονται από τις τοποθετήσεις τους σε διαδικτυακή εκδήλωση της Εταιρείας Μελέτης του Εγκλήματος και του Κοινωνικού Ελέγχου (ΕΕΜΕΚΕ), στις 14 Δεκεμβρίου με τίτλο «Οι πυλώνες της νέας σωφρονιστικής πολιτικής: το τέλος των δικαιωμάτων των κρατουμένων;».
***
Και οι ζωές των κρατουμένων μετράνε
Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Η Νέα Δημοκρατία, τουλάχιστον σε ότι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι ένα κόμμα, που παραπέμπει σε Όρμπαν και Σαλβίνι. Είναι ένα κόμμα που φλερτάρει και μάλιστα έντονα με το ακροδεξιό της ακροατήριο και με ένα φοβικό, συντηρητικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, το οποίο ανακουφίζεται με το δόγμα «νόμος και τάξη».
Η ΝΔ δεν έκρυψε ούτε μια στιγμή τις πολιτικές προθέσεις της. Στην προεκλογική της ατζέντα περιέγραφε με σαφήνεια το ιδεολογικό της περίβλημα, τις προτεραιότητες και τις ιεραρχήσεις της. Κόμμα της νεοφιλελεύθερης προσέγγισης σε ό,τι έχει να κάνει με την οικονομία, κόμμα αυταρχικό και ανελεύθερο σε ότι έχει να κάνει με τα δικαιώματα, αλλά και με τις ελευθερίες.
Οι φυλακές στην προμετωπίδα. Όχι μόνο ως σημείο απόλυτης αντιπαράθεσης με τον ΣΥΡΙΖΑ (πόσα και πόσα έχουν ειπωθεί για τον νόμο Παρασκευόπουλου), αλλά και ως δείγμα γραφής της δικής της αντίληψης για την κοινωνία των…. «περισσευμάτων».
Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, η επιθετική της στάση από την επομένη των εκλογών. Το σωφρονιστικό σύστημα παραδόθηκε μέσα σε μια νύχτα από το υπουργείο Δικαιοσύνης στο ΠΡΟΠΟ και την αστυνομία. Αναίτιες μεταγωγές σε όσους κρατούμενους έχουν φωνή, απόλυτη αδιαφορία για τη ζωή των ανθρώπων εν μέσω πανδημίας, περιορισμό των ελάχιστων δικαιωμάτων, δημιουργία φυλακών μέσα στις ίδιες τις φυλακές.
Αλλά και για όσες και όσους είχαν αμφιβολίες, το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, προχώρησε στη ψήφιση νόμου, μαζί με την Ελληνική Λύση, με το οποίο δίνει καίριο χτύπημα στο θεσμό της άδειας και στις αγροτικές φυλακές, στέλνοντας σαφές μήνυμα ότι η θέση των κρατουμένων είναι αποκλειστικά στα υπόγεια μπουντρούμια. Χαρακτηριστική η φωτογραφική διάταξη για ένα και μόνο κρατούμενο, ο οποίος σήμερα κάνει απεργία πείνας. Η λογική του σωφρονισμού και της αναγκαίας κοινωνικής επανένταξης αντικαθίσταται με την απόλυτη τιμωρία και την εξόντωση. Γυρνάμε αιώνες πίσω…
Αλλά και οι ζωές των κρατουμένων μετράνε, όπως κάθε ανθρώπου. Αυτό φωνάξαμε (και εμείς) από τον τομέα Δικαιωμάτων του ΣΥΡΙΖΑ έξω από τις φυλακές. Και θα συνεχίσουμε να το φωνάζουμε.
Πάνος Λάμπρου
***
Τηλεοπτική μετάδοση… γνώσης
Φωτογραφία: Πέτρος Δαμιανός
Επί δύο και πλέον μήνες τα σχολεία ήταν κλειστά. Ομοίως και τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας των φυλακών, με τους κρατούμενους να στερούνται επιπλέον και της τηλεκπαίδευσης, καθώς δεν επιτρέπονται λαπτοπ στα κελιά ή τους θαλάμους. Όπως μας είπε ο Βασίλης Δημάκης, φοιτητής κρατούμενος: «Δεν έχω κάνει ούτε ένα μάθημα, δεν επιτρέπεται. Μόνος μου διαβάζω να μπορέσω να δώσω εξεταστική».
Οι δάσκαλοι των φυλακών Αυλώνα έψαχναν τρόπο να βρουν ξανά επαφή με τα παιδιά τους. Ο Πέτρος Δαμιανός διευθυντής του σχολείου των φυλακών Αυλώνα, σκέφτηκε τη δημιουργία ενός τηλεοπτικού καναλιού, το «Προσπαθώντας», με εμβέλεια τα κελιά των μαθητών του και στόχο την επαφή μαζί τους. «Ήταν ο μόνος τρόπος να έρθουμε σε επαφή με τα παιδιά. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Και στεναχωριέμαι που δεν το σκέφτηκα νωρίτερα. Θα μπορούσαμε έτσι να ήμασταν μια διέξοδος στην καραντίνα. Το Προσπαθώντας έγινε το κανάλι μας, για να συναντηθούμε με τα παιδιά στον κόσμο της μάθησης», μας λέει ο ίδιος.
Το μάθημα δεν μπορεί να είναι διαδραστικό, αφού η τηλεόραση εκπέμπει μόνο μάθημα, δεν μεταδίδει τις απορίες των μαθητών. Και γι’ αυτό βρέθηκε λύση· σκυταλοδρομία σημειώσεων. «Στο τηλεοπτικό μάθημα ζήτησα από τα παιδιά να γράψουν τις ασκήσεις και τις απορίες στα τετράδιά τους, να τα δώσουν στον υπάλληλο, να μου τα φέρουν, να τα κοιτάξω, να τους απαντήσω. Δεν είναι το ίδιο, όπως η ζωντανή τηλεκπαίδευση, δεν μπορώ να μιλήσω απευθείας με τα παιδιά, αλλά είναι μια επαφή. Είναι προτεραιότητα και από τη γνώση, η επαφή. Με το κανάλι κάναμε ένα βήμα ακόμα επικοινωνίας, στη συνέχεια έρχεται και η γνώση.»
Το σχολείο είναι η μόνη αληθινή διέξοδος των κρατουμένων, είναι ο μόνος τρόπος να δουν πως υπάρχει και άλλος δρόμος, πέραν αυτού της παρανομίας. Και αντί να αναγνωρίζεται ως τέτοιος από την Πολιτεία, δημιουργούνται συνεχώς εμπόδια, διώχνοντας κόσμο από το σχολείο. «Προσωπικά θα είχα αποφυλακιστεί αν δεν είχα επιλέξει το δρόμο της γνώσης. Στο Λύκειο δεν αναγνωρίζεται ευεργετικός υπολογισμός ημερών, παρότι ο σωφρονιστικός κώδικας σε όσους πάνε σχολείο δεν επιτρέπει να κάνουν και μεροκάματα. Επιλέγουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, να αναλάβουμε υποχρεώσεις και δεν υποστηριζόμαστε. Έτσι, αποθαρρύνονται πολλοί από το να γυρίσουν στο σχολείο» πρόσθεσε ο Βασίλης Δημάκης.
Ο Πέτρος Δαμιανός είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Διευθυντής σε ένα σχολείο, να ανοίγει παράθυρα επικοινωνίας με την κοινωνία και εξόδου από τα αδιέξοδα. Οι άλλοι, οι ακατάλληλοι, είναι αυτοί που γεννούν τα προβλήματα, πολλά από τα οποία παρουσιάστηκαν σε αυτό το δισέλιδο.