Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Το λιανεμπόριο ανοίγει και πάλι με εντολή Μητσοτάκη. Όχι, δεν έκανε κάποια τέτοια διαρροή το Μέγαρο Μαξίμου τις προηγούμενες ημέρες, πρόκειται όμως για την πραγματικότητα, όπως την ζήσαμε την εβδομάδα που πέρασε. Το σύνθημα για την επανέναρξη δραστηριοτήτων στο λιανεμπόριο το έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός (στην τηλεοπτική συνέντευξη που έδωσε την Τρίτη), φέρνοντας την επιτροπή των ειδικών προ τετελεσμένων γεγονότων.
«Δεν είμαι εγώ αυτός που θα υποδείξει στην επιτροπή τι θα αποφασίσει. Θα πω μόνο ένα πράγμα: Αυτή τη στιγμή τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι πολύ καλύτερα από αυτά που ήταν στις 15 Δεκεμβρίου, όταν αποφασίσαμε να ανοίξουμε με click away», τόνισε με στόμφο ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον τηλεοπτικό αέρα, πριν καν συνεδριάσουν οι ειδικοί για το ζήτημα. Από τη στιγμή εκείνη και μετά, οι μεγάλοι εμπορικοί σύλλογοι της χώρας συμπεριφέρονταν σαν να υπήρχε ήδη απόφαση. Απλά ανέμεναν και την τυπική έγκριση της Παρασκευής. Για τέτοιο σεβασμό στους ειδικούς από την κυβέρνηση μιλάμε. Αλλά ας επιστρέψουμε στο λιανεμπόριο.
Click in shop
Αν δεν αλλάξει κάτι την τελευταία στιγμή, η αγορά σε ό,τι αφορά τα είδη της ένδυσης, της υπόδησης και του κοσμήματος θα λειτουργήσει με τη μέθοδο του click in shop. Θα υπάρξει, δηλαδή, μηχανισμός ραντεβού για αγορές, ενώ ο αριθμός των ατόμων που θα βρίσκονται την ίδια ώρα στο κατάστημα θα έχει άμεση σχέση με τα τετραγωνικά του χώρου. Επίσης, ο χρόνος παραμονής στο κατάστημα θα καθορίζεται εξαρχής. Με αυτήν τη μέθοδο οι καταστηματάρχες ελπίζουν ότι θα περιορίσουν τις ζημίες τους και ότι θα καταφέρουν να τακτοποιήσουν κάποιες από τις υποχρεώσεις τους σε προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες κτλ.
Είναι γεγονός ότι οι κλάδοι της ένδυσης και της υπόδησης έχουν δεχθεί πολύ μεγάλο πλήγμα, με την έννοια ότι λόγω και της φύσης των προϊόντων δεν κατάφεραν να δουλέψουν ούτε με τη μέθοδο του click away. Από τη στιγμή που ο δειγματισμός του προϊόντος μέσα στο κατάστημα απαγορευόταν, λίγοι έμπαιναν στη διαδικασία να αγοράσουν παπούτσια ή ρούχα (ή και κοσμήματα ακόμη), χωρίς πρώτα να τα έχουν δοκιμάσει.
Οι υπόλοιποι κλάδοι του λιανεμπορίου επανέρχονται -εκτός και αν αλλάξουν δραματικά προς το χειρότερο τα επιδημιολογικά δεδομένα- στη μέθοδο του click away, η οποία βέβαια, όπως κατέγραψε η «Εποχή» στο προηγούμενο φύλλο της, ευνοεί καταφανώς τις πολύ μεγάλες αλυσίδες, οι οποίες έχουν εύκολη και δοκιμασμένη πρόσβαση στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που δεν διαθέτουν την ίδια ευκολία, είναι καταδικασμένες κάτω από αυτές τις συνθήκες να πολεμήσουν με σφεντόνες, την ώρα που οι άμεσοι ανταγωνιστές τους χρησιμοποιούν πυρηνικά όπλα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον τζίρο τους, αλλά και την επιβίωσή τους σε τελική ανάλυση.
Όχι στο ακορντεόν, ναι στα μέτρα στήριξης
Οι έμποροι ξορκίζουν ένα νέο κλείσιμό τους. Στόχος τους είναι τα καταστήματα να παραμείνουν ανοιχτά με κάθε πιθανό τρόπο και μέθοδο συνεχόμενα μέχρι το Πάσχα, ώστε να κλείσουν οι μεγάλες «τρύπες» που άνοιξε η πανδημία. Ειδικά η περίοδος των εκπτώσεων, η οποία υποτίθεται πως έχει ήδη αρχίσει, είναι παραδοσιακά ιδιαίτερα σημαντική για τον τζίρο των καταστημάτων, αφού το ύψος των εισπράξεων τα προηγούμενα χρόνια έφτανε το ύψος των εισπράξεων της εορταστικής περιόδου, ενώ πολλές φορές τον ξεπερνούσε κιόλας.
Ένα σύστημα ακορντεόν στη λειτουργία των καταστημάτων (κλείσιμο, μετά πάλι άνοιγμα και ούτω κάθε εξής) θα επέφερε πολύ μεγάλα πλήγματα στις επιχειρήσεις, όπως ισχυρίζονται παράγοντες της αγοράς, ιδιαίτερα, στις πιο μικρές και ευάλωτες. Αντίθετα, όπως υποστηρίζουν, η συνέχιση της λειτουργίας, έστω και με περιορισμούς, θα αποτελέσει για τους επιχειρηματίες σανίδα σωτηρίας. Τουλάχιστον θα έχουν αποφευχθεί τα χειρότερα, ισχυρίζονται.
Είναι πράγματι έτσι τα πράγματα; Υπάρχουν πολύ μεγάλες αμφιβολίες. Η επιβίωση των καταστημάτων (και της αγοράς γενικότερα) δεν εξαρτάται μόνο από την απρόσκοπτη λειτουργία τους, η οποία έτσι και αλλιώς είναι πολύ δύσκολη σε καιρούς πανδημίας, αλλά και από την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Αυτή κατά τον τελευταίο χρόνο φαίνεται ότι έχει περιοριστεί σημαντικά. Πολλοί άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους και συντηρούν τα σπίτια τους με το πενιχρό κρατικό βοήθημα. Άλλοι βρίσκονται εδώ και πολλούς μήνες σε εργασιακή αναστολή και έχουν δει τις αποδοχές τους να έχουν ψαλιδιστεί σημαντικά.
Είναι σημαντικά τα ευρήματα σχετικής έρευνας που έδωσε την Τετάρτη στη δημοσιότητα ο Εμπορικός Σύλλογος της Αθήνας. Σύμφωνα με αυτήν, ο δείκτης καταναλωτικού κλίματος λιανικής διαμορφώθηκε στο -39, σαφώς μειωμένος σε σχέση με το μήνα βάσης, τον Οκτώβριο του 2019 και ελαφρώς μειωμένος σε σχέση με τη μέτρηση του Ιουνίου 2020. Επίσης, καταγράφηκε ότι το 70% των καταναλωτών ξοδεύει πάνω από το 80% του διαθέσιμου εισοδήματος για τις ανάγκες του, ενώ το 9% ξοδεύει πάνω από το 100%! Δηλαδή σχεδόν ένας στους δέκα Έλληνες όχι μόνο δεν τα βγάζει πέρα με τα εισοδήματά του, αλλά δανείζεται για να τα καταφέρει. Μέσα σε ένα τέτοιο ασφυκτικό κλίμα, καταλαβαίνει κανείς ότι οι αγορές περιορίζονται στις άκρως απαραίτητες.
Γίνεται, άρα, σαφές ότι πέρα από τα μέτρα που αφορούν τη λειτουργία των καταστημάτων, χρειάζονται άλλα, πολύ περισσότερο αποτελεσματικά, που έχουν να κάνουν με τα εισοδήματα και την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Σε διαφορετική περίπτωση τα καταστήματα θα ανοίξουν και απλώς θα διαχειρίζονται την έλλειψη πελατείας και τις οικονομικές τους δυσχέρειες. Ως προς αυτό το κομμάτι πάντως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν μας έκανε σοφότερους στην τηλεοπτική του συνέντευξη.
Οι επιστήμονες στο περιθώριο
Αφού αρχίσαμε, όμως, με τη σπουδή Μητσοτάκη να θέσει τους επιστήμονες της επιτροπής των ειδικών υπό την κηδεμονία του, εκβιάζοντας τις αποφάσεις τους για το άνοιγμα των καταστημάτων, ας δούμε τι άποψη έχουν οι ίδιοι επιστήμονες για αυτό. Σχετικώς τοποθετήθηκε ο καθηγητής Παθολογίας και Λοιμωξιολογίας, Χαράλαμπος Γώγος, ο οποίος τόνισε τα εξής: «Είναι πρόωρο να μιλάμε για click in shop, αν και είναι μια έξυπνη λύση, γιατί θα επιτρέψει λίγο την κινητικότητα μέσα στα μαγαζιά και όχι βέβαια στο ρυθμό που υπήρχε. Νομίζω όμως ότι αυτό πρέπει να γίνει, όταν έρθει η ώρα του. Αυτή τη στιγμή πρέπει να γίνει πρώτα το click away, να τρέξει, και στη συνέχεια να πάμε σε πιο τολμηρά πράγματα».
O άνθρωπος ήταν κάτι παραπάνω από σαφής. Όμως, στη συνέχεια τον ακύρωσε ο τυφώνας Μητσοτάκης, ο οποίος πήρε το παιχνίδι πάνω του σε μία πρωτοφανή επίδειξη εξουσιαστικής δύναμης. Έκτοτε δεν υπήρξε άλλη επίσημη αντίδραση μέλους της επιτροπής των ειδικών. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι προέκυψε ενόχληση σε πολλούς από τους συμμετέχοντες, οι οποίοι βλέπουν ότι περιορίζονται σε ένα μάλλον διακοσμητικό ρόλο, ακόμα και σε ζητήματα κομβικά, όπως είναι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες μπορεί να επαναλειτουργήσει η αγορά.
Την ίδια ώρα, οι Εμπορικοί Σύλλογοι, παίρνοντας προφανώς θάρρος από την πρωθυπουργική στάση, απαίτησαν να έχουν λόγο στη λήψη των σχετικών αποφάσεων, καταθέτοντας παράλληλα προτάσεις «ρεαλιστικές και άμεσα εφαρμόσιμες» για το πώς θα πρέπει να λειτουργεί η αγορά εν μέσω πανδημίας (και ενώ όλοι οι επιστήμονες έχουν ήδη προεξοφλήσει ένα τρίτο κύμα). Διαμορφώνεται, κοντολογίς, ένα κλίμα στο οποίο οι ειδικοί φαίνεται ότι απλώς θα χρησιμεύουν σαν άλλοθι για τις κυβερνητικές πρακτικές. Κάτι σαν μαριονέτες που θα κουνούν τα χέρια τους, όπως το επιθυμεί ο παίκτης πίσω από τη σκηνή…