Όταν η κ. Ντόρα Μπακογιάννη, μιλώντας προ ημερών στον Σκάι, αναφέρθηκε στον «κίνδυνο μιας ανεξέλεγκτης έκρηξης του κόσμου», δεν εννοούσε απλώς τη δυσαρέσκεια για τα κατεβασμένα ρολά στην εστίαση και στο λιανεμπόριο, για τα αλλοπρόσαλλα λοκντάουν και τις παλινωδίες του click away. Είναι έμπειρη πολιτικός. Βλέπει μια οικονομία στα όρια των αντοχών της. Γνωρίζει ότι στο τέλος του 2021 μπορεί να επανισχύσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι κανόνες δημοσιονομικής σταθερότητας. Ξέρει ότι αν αυτό συμβεί η χώρα θα μπει σε τροχιά χρεοκοπίας που δύσκολα θα ανακόψουν οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης, ακόμη και αν φτάσουν έγκαιρα. Βλέπει μια κοινωνία έτοιμη να εκραγεί στην πρώτη ευκαιρία.
Με δυο λόγια, η κ. Μπακογιάννη συμμερίζεται τους φόβους του κ. Μητσοτάκη. Πιθανότατα και την εκτίμησή του ότι η λύση των εκλογών θα ήταν η απάντηση στη φθορά της ΝΔ: σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση της Prorata, η δημοφιλία του πρωθυπουργού έπεσε στα 46%, από 55% τον Απρίλιο. Εξίσου ενδιαφέρον: μολονότι το 82% των ψηφοφόρων της ΝΔ και το 73% των ψηφοφόρων του ΚΙΝ.ΑΛ. θέλουν εξάντληση της τετραετίας, συνολικά το 62% «βλέπει» πρόωρες εκλογές.
Στη συνέντευξή του στον Ν. Χατζηνικολάου ο πρωθυπουργός επέμεινε ότι θα εξαντλήσει την τετραετία. Η πραγματικότητα ήταν εξαρχής διαφορετική, με μόνη διαφορά ότι την αρχική πρόθεσή του να χρησιμοποιήσει, σε μια ευνοϊκή συγκυρία, τις πρόωρες εκλογές για να ακυρώσει την απλή αναλογική έχει πλέον αντικαταστήσει η επιλογή να το πράξει πριν εκραγεί η κοινωνική δυσφορία. Η επιλογή του αντανακλάται στον κυβερνητικό ανασχηματισμό. Το νέο σχήμα προϊδεάζει για τη σύνθεση των ψηφοδελτίων του κόμματος: επικρατούν ονόματα της εμπιστοσύνης του – και των σχεδιασμών του από τις εθνικές κάλπες να προκύψει ένα κόμμα που δεν θα θυμίζει τον ιδρυτή του. Ήδη διαφαίνεται η δυσφορία της παλαιάς καραμανλικής φρουράς. Οι υπόλοιποι διερωτώμεθα εύλογα αν ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν υπερεκτιμά τις ηγετικές του ικανότητες…
Η αντιπολίτευση μπροστά στο ενδεχόμενο
Σε ό,τι αφορά την αντίπερα όχθη, θα αποτελούσε έκπληξη αν το ενδεχόμενο πρόωρων εντός του 2021 θα άφηνε ανεπηρέαστη την αντιπολίτευση.
Το πρωί της Τρίτης η Φώφη Γεννηματά ενημέρωσε τον Α. Λοβέρδο για την αντικατάστασή του. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος πρέπει να εκφράζει τη γραμμή του κόμματος και όχι τη δική του, του είπε. Ήταν μια δύσκολη συζήτηση. Ο συνομιλητής της αρκέστηκε στη θέση του τομεάρχη Εξωτερικών του κόμματος, προκειμένου να εξασφαλίσει ένα κρίσιμο μέγεθος εσωκομματικού κύρους που θα του επιτρέψει να μην εγκαταλείψει τη διαφωνία του με τη γραμμή πλεύσης που προωθεί η κ. Γεννηματά, με την επιλογή της να αντιπολιτευτεί ευθέως την κυβέρνηση, με την απομάκρυνση από την πρόσδεση στο άρμα της Ν.Δ. Πολλώ μάλλον, να μην υποταχθεί στην προοπτική της «αξιόπιστης προοδευτικής αντιπολίτευσης σήμερα και της αποτελεσματικής προοδευτικής κυβέρνησης αύριο» στην οποία αναφέρθηκε η επικεφαλής του ΚΙΝ.ΑΛ. στη Βουλή, και βέβαια στην «προοδευτική πρόταση διακυβέρνησης, ριζοσπαστικής, οραματικής και ρεαλιστικής» για τη «συγκρότηση μιας συμμαχίας προοδευτικών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων» που εισηγήθηκε ο Γιώργος Παπανδρέου σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Η προοπτική πρόωρων εκλογών πυκνώνει τα σύννεφα πάνω από τη συνοχή και του ΚΙΝ.ΑΛ.
Και δεν εξαιρεί ούτε την αξιωματική αντιπολίτευση από την ανάγκη εγρήγορσης μπροστά στις προκλήσεις που αναδεικνύει. Προκλήσεις που σχετίζονται τόσο με την ετοιμότητα για έγκαιρη και αποτελεσματική απεύθυνση στο εκλογικό σώμα, όσο και με τον γρίφο «προοδευτική αντιπολίτευση» σήμερα, «προοδευτική συγκυβέρνηση» αύριο.
Διάλογος
Από την άποψη αυτή, έχουν ιδιαίτερο βάρος δύο πρωτοβουλίες. Αυτή του «Ρεύματος Ιδεών», και του σχετικού κειμένου με τις υπογραφές του Αντώνη Κοτσακά, του Νίκου Σκορίνη και του Πάνου Ρήγα, και εκείνη του κειμένου-πλατφόρμα της «Ομπρέλας», που υπογράφεται από 11 στελέχη της Πολιτικής Γραμματείας και του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
Δύο κείμενα -μακροσκελή, όπως σχολιάστηκαν από πολλούς, καλοπροαίρετα από τους περισσότερους- οπωσδήποτε σημαντικά για τις ζυμώσεις που η προοπτική των πρόωρων εκλογών προφανώς επιταχύνει στην αξιωματική αντιπολίτευση, κύριο αποδέκτη της πρόκλησης «ποιο σχήμα θα διαδεχτεί την παρούσα κυβέρνηση».
Τα κείμενα αυτά θα απασχολήσουν άλλες σελίδες της «Εποχή». Η στήλη θα αρκεστεί, κλείνοντας, στην παράθεση αποσπασμάτων από ένα άλλο, εξίσου σημαντικό κείμενο: Την απόφαση του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία:
«Η υγειονομική κρίση μετασχηματίζεται ταχύτατα και σε κρίση της δημοκρατίας. Σε μια σειρά από πεδία εφαρμογής της κυβερνητικής πολιτικής το υγειονομικό ζήτημα αντιμετωπίζεται ως ζήτημα δημόσιας τάξης. … Η πανδημία αναδεικνύεται έτσι ως ένα πεδίο δοκιμής των αντοχών του κράτος δικαίου και αμφισβήτησης ατομικών δικαιωμάτων και δημοκρατικών ελευθεριών…
(…) Η ΝΔ υλοποιεί μια πολιτική που μετατρέπει την Ελλάδα σε εργαστήρι γέννησης ενός νέου αυταρχισμού. Όχι μόνο μέσα από την επένδυσή της στην κρατική βία και καταστολή αλλά και μέσα από τον ολοκληρωτικό έλεγχο της ενημέρωσης και την συνολική αδιαφάνεια στις κρατικές δαπάνες…
(…) Η κατάσταση αυτή έχει αρχίσει να συσσωρεύει φθορά για την κυβέρνηση και να διαμορφώνει ένα διάχυτο ρεύμα κοινωνικής δυσαρέσκειας [που] πρέπει να συναντηθεί με μία θετική πρόταση εξόδου. Να μετατρέψουμε την λαϊκή δυσαρέσκεια σε αίτημα για την προοδευτική και αριστερή διακυβέρνηση…
(…) Για την έναρξη μιας πολιτικής αντεπίθεσης του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία με στόχο τη συγκρότηση ενός σύγχρονου μαζικού αριστερού-προοδευτικού κόμματος που θα εκφράζει τη μεγάλη προοδευτική πλειοψηφία στον τόπο μας...
(…) Για τη συσπείρωση ανθρώπων με διαφορετικές παραδόσεις, αριστερών, σοσιαλιστών, αγωνιστών και αγωνιστριών του κομμουνιστικού, του οικολογικού και του φεμινιστικού κινήματος, ακόμη και προοδευτικών και δημοκρατικών πολιτών του κέντρου, που υπερασπίζονται ατομικά, κοινωνικά δικαιώματα και ελευθερίες
(…) Η αναμέτρηση κοινωνίας και οικονομικών συμφερόντων δεν επιτρέπει κανέναν εφησυχασμό. Επιβάλει τον διάλογο, την συμμετοχή και την ενότητα για τον κοινό μας στόχο, που οδηγεί στην νέα διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.»