Έχοντας ανά χείρας το νέο θεατρικό ημερολόγιο του ΤΑ.Σ.Ε.Η. με θέμα «Ελληνικό θέατρο και η Επανάσταση του 1821 - Πρωθιέρειες των Ολυμπιακών Αγώνων», ο πρόεδρος του Σ.Ε.Η. και ηθοποιός Σπύρος Μπιμπίλας γυρίζει όλη την Αθήνα εν καιρώ πανδημίας για να ενισχύσει αυτή τη δράση του ΤΑ.Σ.Ε.Η. Γεννημένος το 1956 στον Πειραιά, ο Σπύρος Μπιμπίλας είναι ένας από τους λίγους ηθοποιούς που έχουν καταφέρει να αναδείξουν μικρούς ρόλους, που έκαναν μεγάλα περάσματα. Από την Αυλή των θαυμάτων του Καμπανέλλη, τον Ζητιάνο του Καρκαβίτσα έως και τα πιο πρόσφατα περάσματά του στην τηλεόραση, ο ηθοποιός έχει υπηρετήσει την τέχνη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου ημερολογίου του ΤΑ.Σ.Ε.Η., ο Σπύρος Μπιμπίλας μιλά στην «Εποχή» για την πορεία του αλλά και το θέατρο που οραματίζεται.
Πότε καταλάβατε ότι θέλετε να γίνετε ηθοποιός;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου μαζί με τη λέξη «μαμά», «μπαμπάς» είπα και τη λέξη ηθοποιός. Είμαι παιδί της πόλης, έχω γεννηθεί στο κέντρο του Πειραιά. Γύρω από το σπίτι μας υπήρχαν επτά κινηματογράφοι. Κάθε πρωί έβλεπα τις φωτογραφίες μαζί με τους γονείς μου. Βλέπαμε πάρα πολύ σινεμά τότε τη δεκαετία του 1960. Ένιωθα ότι ήθελα να μπω μέσα στην οθόνη και να παίξω με όλους αυτούς του ανθρώπους. Τελικά κατάφερα και μπήκα μέσα σε αυτή την οθόνη και όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θαύμαζα έγιναν φίλοι μου. Είμαι πάρα πολύ ευτυχισμένος που οι άνθρωποι των παιδικών μου ονείρων έγιναν οικογένειά μου.
Ποιοι ήταν οι άνθρωποι που έγιναν οικογένειά σας;
Από τους ανθρώπους του κινηματογράφου η Μάρθα Καραγιάννη, ο Κώστας Βουτσάς, ο Θανάσης Βέγγος, η Σαπφώ Νοταρά, η Σμάρω Στεφανίδου, η Άννα Καλουτά, ο Γιάννης Δαλιανίδης. Αργότερα άλλοι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και πολλοί σημαντικοί άνθρωποι του θεάτρου, όπως ο Γιώργος Μιχαηλίδης, ο Γιάννης Κακλέας, ο Ζιλ Ντασέν και η Μελίνα Μερκούρη, άνθρωποι που δούλεψα πάρα πολύ μαζί τους, ο Γιώργος Μεσσάλας που με πήγε πάρα πολλές φορές στην Επίδαυρο και έπαιξα πλάι σε πολύ μεγάλους ηθοποιούς, τον Καρακατσάνη, την Καλουτά, την Κατσέλη. Όλοι τους έγιναν οι άνθρωποι που έζησα πάρα πολλά χρόνια μαζί τους. Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο φορτίο.
Τι σημαίνει να αποκτάς οικογένεια μέσα σε έναν σκληρό χώρο όπως το θέατρο;
Νιώθεις πως έχεις μια ζεστή αγκαλιά. Είμαι άνθρωπος πολύ ανοιχτός, καλοπροαίρετος. Δεν είχα ποτέ έχθρες, δεν δημιούργησα καβγάδες. Μια δυο φορές ήρθα σε ρήξη με κάποιους θεατρώνες κυρίως. Κάθε τόσο που γνώριζα ανθρώπους μέσα στο θέατρο σκαλί-σκαλί, αυτός ο κύκλος άνοιγε συνεχώς. Αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι έγιναν ο περίγυρός μου και μετά ήρθαν νεότεροι, όπως ο Πέτρος Φιλιππίδης και η Νικολέττα Βλαβιανού, που γίναμε σαν αδέρφια. Ήρθαν νέα παιδιά, που ήταν μαθητές μου στη σχολή, με αποτέλεσμα να φτάσω να παίζω με τους μαθητές μου στο θέατρο. Να παίζω στις ομάδες τους, να τους παντρεύω κι έτσι η οικογένειά μου άνοιξε κι άλλο.
Και οι σπουδές σας στη Νομική;
Από πολύ μικρός είμαι αρχαιολάτρης. Ήθελα να μπαίνω στα αρχαία κείμενα, να τα μεταφράζω και ήθελα να σπουδάσω στη Φιλοσοφική, για να αποκτήσω γνώσεις για τη μετάφραση των αρχαίων κειμένων, όχι για να γίνω καθηγητής. Ήθελα να γίνω μόνο ηθοποιός. Το 1973, τελευταία στιγμή οι συγγενείς μου που είχαν δικηγορικά γραφεία με ναυτιλιακές υποθέσεις στον Πειραιά, με έπεισαν να μη βάλω τη Φιλοσοφική, αλλά τη Νομική, στην οποία μπήκα με πάρα πολύ καλή σειρά και την τέλειωσα δουλεύοντας και στο γραφείο ταυτόχρονα ενώ είχα ξεκινήσει να δουλεύω και στο θέατρο. Δεν άσκησα τη Νομική από αγάπη και έφυγα πάρα πολύ γρήγορα. Οι σπουδές μου στη Νομική με βοήθησαν πάρα πολύ στον συνδικαλισμό. Επίσης έγινα ένας πάρα πολύ καλός μάρτυρας στα δικαστήρια. Ένας αληθινός μάρτυρας και όχι ψευδομάρτυρας, γιατί έτσι διεκδικώ και τα δικαιώματα των ηθοποιών και προσπαθώ να βρίσκω γέφυρες στα προβλήματα μεταξύ ηθοποιών και εργοδοτών.
Η πρώτη σας εμφάνιση στο θέατρο ήταν στην Αυλή των θαυμάτων του Ιάκωβου Καμπανέλλη. Τι κρατάτε από αυτή την πρώτη σας εμπειρία;
Αυτή η πρώτη μου εμφάνιση έγινε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά με την Πειραματική Σκηνή του Πειραϊκού Συνδέσμου. Η δραματική μου σχολή είναι από τις ελάχιστες σχολές που τότε έπαιζε στα θέατρα του Πειραιά και ταυτόχρονα έκανε παραστάσεις που έπαιζαν καθηγητές και μαθητές μαζί. Αυτό ήταν το πρώτο βάπτισμα πάνω σε ένα πάρα πολύ σπουδαίο έργο. Το κέρδος μου ήταν ότι το σκηνοθέτησε ο καθηγητής μου ο Γκίκας Μπινιάρης, με τον οποίο αργότερα δημιουργήθηκε πάρα πολύ καλή σχέση, γιατί ήταν και συνεργάτης του Μιχαηλίδη στο Ανοιχτό Θέατρο και έπαιξα σε αρκετά έργα του Καμπανέλλη. Αυτό το βάπτισμα του πυρός ήταν πάρα πολύ ωραίο. Είχα συγκινηθεί πάρα πολύ. Αυτό βέβαια έγινε ενώ ήμουν ακόμα μαθητής, γιατί όσο ήμουν μαθητής έπαιξα σε τέσσερις παραστάσεις της Πειραματικής Σκηνής και με τον Νίκο Χατζίσκο και την Νικηφοράκη. Βγαίνοντας από τη σχολή η πρώτη μου επαγγελματική εμφάνιση ήταν με το Ασκητικό θέατρο, που ήταν μια ομάδα από αποφοίτους του Πειραϊκού Συνδέσμου και του Εθνικού Θεάτρου, που επιχορηγήθηκε μάλιστα από το Υπουργείο Πολιτισμού τότε, γιατί κάναμε πολύ καλή δουλειά. Έπαιξα την Κασσάνδρα στον «Αγαμέμνονα» σε μια παράσταση ιστορική, γιατί ήταν μόνο με άντρες ηθοποιούς σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη. Ταξιδέψαμε σε διεθνή φεστιβάλ, πήραμε βραβεία και από εκεί ξεκίνησε μια πάρα πολύ σημαντική καριέρα.
Μία ιδιαίτερη δουλειά σας που ήρθε μετέπειτα και θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε είναι η τηλεοπτική σειρά «Ο ζητιάνος» του Καρκαβίτσα, όπου υποδυθήκατε τον Μουντζούρη.
Θα σας πω μια μικρή ιστορία. Όταν ο δάσκαλός μου, ο Γκίκας Μπινιάρης όταν με είδε στην «Κασσάνδρα», μου είπε: «Δεν πιστεύαμε ότι είσαι τόσο καλός ηθοποιός στη σχολή και για αυτό θα σου δώσω ένα μεγάλο ρόλο στην τηλεόραση» και με πήρε και έπαιξα σε ένα Θέατρο της Δευτέρας στο «Ένα μικρό λάθος», το οποίο υπάρχει στο YouTube και σε DVD από την Ραδιοτηλεόραση. Και από εκεί με είδαν και άρχισαν να με φωνάζουν σε σίριαλ σε πολύ μεγάλους ρόλους. Ο πρώτος ήταν στους «Άθλιους των Αθηνών» που με πήρε ο Γιώργος Μιχαηλίδης και από εκεί ξεκινάει η γνωριμία μου με τον Γιώργο Μιχαηλίδη, άλλον άνθρωπο σημαντικό που έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή μου. Μετά έγινα στέλεχος του Ανοιχτού θεάτρου για 17 χρόνια. Ο Μάριος Ρετσίλας και ο Ανέστης Βλάχος με πήραν στον Ζητιάνο. Όταν είχα διαβάσει αυτό το βιβλίο παιδί είχα πει μέσα μου ότι αν γίνω ηθοποιός θα ήθελα πάρα πολύ να παίξω τον Μουντζούρη, όπως κι έγινε. Μετά με πήρε ο Θάνος Λειβαδίτης και παίξαμε ένα σίριαλ που έκανε τεράστια επιτυχία, όπως κάνουν τώρα οι «Άγριες μέλισσες», «Οι Ιερόσυλοι», όπου έκλεινε όλη η Αθήνα για να το δουν. Δεν μπορούσα να κυκλοφορήσω στο δρόμο. Έκανα επίσης «Τα σκληρά καρύδια» με τον Φράνσις Κάραμποτ μέσα στο αναμορφωτήριο του Κορυδαλλού, ένα σίριαλ που έχει παιχτεί μία και μοναδική φορά και τώρα το βρήκαν στην ΕΡΤ και το ψηφιοποιούν. Εκεί κάνει και την πρώτη του εμφάνιση ο Χάρης Ρώμας σε δραματικό ρόλο, γιατί ήμασταν τα παιδιά του αναμορφωτηρίου.
Έχετε παίξει στην τηλεόραση, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έχετε δώσει τη φωνή σας σε διάφορα κινούμενα σχέδια όπως τα Στρουμφάκια. Τι ξεχωρίζετε, τι κρατάτε από αυτά και τι σας εκφράζει περισσότερο;
Είμαι μια σπάνια περίπτωση ηθοποιού που δεν ξεχωρίζω τίποτα από αυτά. Το κάθε ένα έχει τις δικές του χάρες και τις δικές του χαρές. Είναι εξίσου σημαντικά. Το καθένα έχει ένα άλλο πεδίο ενεργειών. Μου αρέσουν και τα τέσσερα. Συν του ότι μετά έκανα διαφήμιση στο ραδιόφωνο και ραδιόφωνο και διδασκαλία στις σχολές και μετά πολύ συνδικαλισμό. Δεν με ενδιέφερε ποτέ πόσο μεγάλος είναι ο ρόλος, παρά μόνο να είμαι καλός σε αυτόν. Το πρώτο πράγμα που έλεγα στα παιδιά στη σχολή όταν δίδασκα είναι να αγαπούν αυτό που κάνουν, να μην τα νοιάζει το μέγεθος του ρόλου, αλλά το πόσο σπουδαία θα παίξουν. Αν ένας μικρός ρόλος παιχτεί καλά, γίνεται μεγάλος και δεν τον ξεχνάει ποτέ κανείς. Αυτό μου έχει συμβεί πάρα πολλές φορές. Όταν έπαιζα στη «Λούλου» στο Ανοιχτό θέατρο, ο Γεωργουσόπουλος είναι γράψει για εμένα: «Μεγάλος ηθοποιός για μικρούς ρόλους. Περάσματα που δεν μπορεί κανείς ποτέ να τα ξεχάσει». Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό για έναν ηθοποιό.
Ποιοι άνθρωποι σας έχουν καθορίσει ως ηθοποιό;
Ο Μάνος Χατζιδάκις. Τον Μάνο Χατζιδάκι τον γνώρισα στην «Πορνογραφία», ένα σπουδαίο όραμά του που απέτυχε, αλλά μου μεταλαμπάδευσε το πνεύμα της αιώνιας εφηβείας. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ένας αιώνιος έφηβος, ένας τρομερός δημιουργός. Αγαπούσε πάρα πολύ τη νιότη, τους νέους ανθρώπους. Αυτό το πράγμα νομίζω ότι μου το έχει εμφυσήσει ο Μάνος Χατζιδάκις. Πολύ μεγάλο ρόλο στη ζωή μου έπαιξε και ο Γιώργος Μιχαηλίδης με τον οποίο κάναμε επί δεκαεπτά συνεχή χρόνια, τα καλύτερα έργα του κλασικού δραματολογίου με πολύ σπουδαίους ρόλους και πολύ ψάξιμο στα κείμενα. Ο Γιάννης Κακλέας που με έβαλε σε ένα άλλο είδος μοντέρνου θεάτρου. Η Ελένη Μαβίλη, που μου άλλαξε την πορεία μου στην τηλεόραση. Άλλαξε την πορεία μου. Έγινα ένα εμπορικός ηθοποιός κωμικών ρόλων, αλλά ξαναγύριζα προς τα ποιοτικά θέατρα. Επίσης, και ο Κοραής Δαμάτης που ήταν ο πρώτος μου σκηνοθέτης πάνω σε ένα πολύ μεγάλο ρόλο. Δούλεψα ένα χρόνο πάνω στην Κασσάνδρα, που θεωρώ ότι είναι ο καλύτερός μου ρόλος μαζί με «Το παγκάκι». Μου δίδαξε ότι πρέπει να δουλεύουμε πάρα πολύ στο θέατρο για να κάνουμε ουσιαστικά καλό έναν ρόλο.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχετε διδαχθεί από την εμπειρία σας στο θέατρο;
Στη σχολή δεν μπορείς να καταλάβεις πόσο επικίνδυνες καταστάσεις μπορεί να ζήσεις στο θέατρο και πόση πίκρα μπορεί να νιώσεις. Το μεγαλύτερο μάθημα του θεάτρου είναι ότι πρέπει να έχουμε τεράστια επιμονή και υπομονή για αυτά που θα ζήσουμε. Να κάνουμε πάρα πολλές φορές τον βλάκα για ανθρώπους που θεωρούν ότι είναι κάτι πολύ υψηλό, ενώ στην ουσία είμαστε όλοι το ίδιο. Πολλές φορές κάνεις τα στραβά μάτια, γιατί αλλιώς θα χαλάσεις την καριέρα σου. Άρα πρέπει να έχεις πολύ γερό στομάχι, για να αντέξεις ιδιαιτερότητες άλλων ανθρώπων.
Ολοένα και περισσότεροι καλλιτέχνες καταγγέλλουν περιστατικά βίας που έχουν υποστεί στον εργασιακό τους χώρο. Πώς σχολιάζετε αυτή την κατάσταση;
Θα σας απαντήσω αναφέροντας αυτό που έγραψα στην προσωπική μου σελίδα στο facebook: Συνεπείς στη νέα πορεία που χαράσσει το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών, δεν θα επιτρέψουμε να γίνει η καταιγίδα δίκαιων καταγγελιών βορά στην ανθρωποφαγία πολλών τηλεοπτικών εκπομπών και διαφόρων site. Βρισκόμαστε δίπλα στους καταγγέλλοντες, αλλά ο κανιβαλισμός κάποιων τρίτων είναι αντίθετος με την ηθική μας. Υπάρχουν αρμόδια όργανα στο Σωματείο μας που θα επιληφθούν. Δεν είναι όλος ο χώρος μας ένας βόθρος, όπως προσπαθούν να μας παρουσιάσουν, την στιγμή που οξύτατα προβλήματα επιβίωσης ταλανίζουν όλους τους καλλιτέχνες. Αν η εξουσία κι ο κακός χαρακτήρας κάποιων τους οδήγησε σε αποτρόπαιες πράξεις, οφείλουν δημόσια να ζητήσουν συγγνώμη και να διορθωθούν. Έτσι θα καθαρίσει ο χώρος μας και θα επικρατήσει τάξη και σεβασμός στο πολύπαθο επάγγελμά μας.
Ποια η γνώμη σας για το live streaming;
Καλλιτεχνικά είμαστε όλοι αντίθετοι με το live streaming, γιατί δεν είναι κάτι που διασφαλίζει την ποιότητα του θεάτρου. Είναι μια άλλη μορφή τέχνης, όπου δίνει την ευκαιρία σε κάποιους απομακρυσμένους να βλέπουν θέατρο, αλλά δεν είναι θέατρο κάποιοι να είναι στους καναπέδες και να τρώνε πίτσα, βλέποντας τους ηθοποιούς να παίζουν σε άδεια αίθουσα. Αυτό είναι πάρα πολύ σκληρό για τους ηθοποιούς. Με το ΣΕΗ, αυτήν την εποχή βρισκόμαστε σε διεργασίες για να γίνει συλλογική σύμβαση στο Εθνικό Θέατρο και να γίνει σεβαστή η απαίτησή μας, ότι το live streaming αποτελεί ψηφιακή εγγραφή και αυτό πρέπει να πληρώνεται. Βρισκόμαστε σε συνεχείς συνεννοήσεις μέχρι να πετύχουμε τον στόχο μας για να πληρώνεται και η εγγραφή σε ψηφιακό ή κανονικό φορέα και τα συγγενικά δικαιώματα χωριστά. Αυτό όμως θέλει πολύ αγώνα.
Κατά τη γνώμη σας ποιο θα είναι το μέλλον του θεάτρου;
Όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα δεν είμαστε αισιόδοξοι. Δεν γνωρίζουμε πότε θα ανοίξουν τα θέατρα και, αν ανοίξουν, θα ανοίξουν με περιορισμένο αριθμό θέσεων. Αυτό είναι δυσοίωνο. Πάρα πολλές μικρές ομάδες θα κλείσουν. Εάν δεν επιδοτηθούν από την πολιτεία με ικανοποιητικό τρόπο, πολλοί ηθοποιοί θα εγκαταλείψουν το επάγγελμα. Είμαστε πάρα πολλοί σε μια μικρή χώρα και όχι τόσο θεατρόφιλη. Αυτό το λέω με μεγάλο πόνο. Ο ελληνικός λαός δεν έχει αποδείξει ότι στο σύνολό του είναι θεατρόφιλος. Οι πιο πολλοί ικανοποιούνται με την τηλεόραση, η οποία δεν παράγει τόσο καλό πολιτιστικό έργο. Οραματιζόμαστε ένα θέατρο που θα είναι για όλους, που θα πηγαίνει στις ακριτικές περιοχές. Το θέατρο πρέπει να γίνει ένας βασικός παράγοντας της ζωής όλης της Ελλάδας. Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να μπορούν να αναπτύξουν το πνεύμα τους μέσα από το θέατρο.
Το νέο ημερολόγιο του ΤΑ.Σ.Ε.Η. μπορείτε να το προμηθευτείτε στα κεντρικά βιβλιοπωλεία αλλά και στα γραφεία του Σωματείου, όπως και των προηγούμενων ετών (tasei1917@yahoo.gr, τηλέφωνο: 210 3815879). Αγοράζοντάς το, ενισχύετε το έργο του Τ.Α.Σ.Ε.Η., που αφορά τόσο στους ανήμπορους οικονομικά συνταξιούχους ηθοποιούς, αλλά και στους ηθοποιούς, οι οποίοι λόγω πανδημίας, δεν μπορούν να εργαστούν και αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.