«Όταν μιλά για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία της έκφρασης, ακούγεται σαν φιλελεύθερος. Όταν προσπαθεί να προσελκύσει συντηρητικούς ψηφοφόρους, μιλά για τα συμφέροντα της Ρωσίας. Έχει καταλάβει, όμως, ότι δεν παίρνει πόντους όταν αναφέρεται στον εθνικισμό και έχει υποβαθμίσει το θέμα. Δεν θα τον αποκαλούσα κυνικό. Είναι πολιτικό ζώο, ο πιο αποτελεσματικός πολιτικός που έχουμε στη Ρωσία, πρωταρχικός στόχος του οποίου είναι να μεγιστοποιήσει την επιρροή του», είπε ο ρώσος πολιτικός αναλυτής Αμπάς Γαλιάμοφ, μιλώντας στη σουηδική εφημερίδα Dagens Nyheter, για τον Αλεξέι Ναβάλνι, ένα αμφιλεγόμενο πρόσωπο. Το μόνο, όμως, που ασκεί ακόμα δημόσια σκληρή κριτική στο καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν, κατηγορώντας τον για διαφθορά, και στον ίδιο τον πρόεδρο της Ρωσίας για κατάχρηση εξουσίας.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι είναι δικηγόρος και πολιτικός ακτιβιστής. Απευθύνεται κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας, καθώς είναι πολύ καλός χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της επικοινωνιακής τακτικής. Το περασμένο Σάββατο επέστρεψε στη Ρωσία, από τη Γερμανία όπου νοσηλευόταν, επί τέσσερις μήνες, μετά από απόπειρα δολοφονίας εις βάρος του, με νευροτοξικό στοιχείο. Το γεγονός προκάλεσε συγκέντρωση χιλιάδων ανθρώπων, που κατέληξε σε διαδήλωση κατά του Πούτιν, με αιτήματα την ελευθερία της έκφρασης και την πάταξη της διαφθοράς, η οποία κατεστάλη βίαια από την αστυνομία. Ο ίδιος ο Ναβάλνι συνελήφθη, καθώς εκκρεμούν εις βάρος του πλήθος -αναπόδεικτων- κατηγοριών, μεταξύ των οποίων για «απάτη σε μεγάλη κλίμακα». Φέρεται ότι δαπάνησε, για προσωπικά έξοδά του, ποσό ανάλογο των 3,9 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία προέρχονταν από δωρεές σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, στους οποίους είναι διευθυντής. Ο ίδιος ο Ναβάλνι έχει δείξει παλαιότερα ότι με τα χρήματα αυτά, μεταξύ άλλων, αγοράζει μετοχές μεγάλων οργανισμών και εταιρειών του δημοσίου, προκειμένου να έχει πρόσβαση στους ισολογισμούς τους, να τους φέρνει στη δημοσιότητα και με τον τρόπο αυτό να αποδεικνύει την εκτεταμένη διαφθορά στη Ρωσία.
Γεγονός είναι ότι επανειλημμένες φορές έχει αποδείξει τους ισχυρισμούς του και έχει πάρει με το μέρος του μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης. Γεγονός είναι, επίσης, ότι μετά τη δημοσίευση των ισολογισμών, οι μετοχές των εταιρειών παραμένουν στην κατοχή του.
«Προσπαθούν να με στείλουν στη φυλακή επειδή δεν πέθανα και στη συνέχεια αναζήτησα τους δολοφόνους μου», είπε ο Ναβάλνι, την Πέμπτη το απόγευμα, όταν άκουσε τον πρόεδρο του δικαστηρίου να απορρίπτει την έφεση του να αφεθεί ελεύθερος έως την ημέρα που θα γίνει η δίκη του και να διατάσσει την παραμονή του στη φυλακή.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι, «ο άνθρωπος που φοβάται περισσότερο ο Πούτιν», όπως τον έχει χαρακτηρίσει η αμερικανική εφημερίδα «Wall Street Journal», αντιπολιτε ελεύθερης έκφρασης στη Ρωσία. Ηολιτικύεται το ρωσικό καθεστώς πατώντας επάνω σε κοινά αποδεκτά στοιχεία, στα οποία έχει επικεντρώσει το ενδιαφέρον του: τη διαφθορά και τον στραγγαλισμό της ελεύθερης έκφρασης στη Ρωσία. Η ανερμάτιστη πολιτική πορεία του, όμως, τον εμποδίζει να πάρει με το μέρος του τους παράγοντες εκείνους που του χρειάζονται, ώστε να θεωρηθεί αξιόπιστη πολιτική προσωπικότητα, καθώς τους είναι δύσκολο να τον κατατάξουν σε κάποια κατηγορία και να τον θεωρήσουν αξιόπιστο συνομιλητή.
Στην αρχή της πολιτικής του σταδιοδρομίας εμφανιζόταν ως εθνικιστής. Διεγράφη από το φιλελεύθερο κόμμα Jabloko το 2007, λόγω ιδεολογικών διαφορών, και ίδρυσε δικό του με την ονομασία Narod (Ο Λαός). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υποστήριξε, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα στην οπλοκατοχή και συνέκρινε τους Καυκάσιους με τα παράσιτα. Παράλληλα, είναι υποστηριχτής της παγκοσμιοποίησης και σήμερα τάσσεται στο πλευρό της νεαρής σουηδής οικολόγου, Γκρέτας Τούνμπεργ.
Έχει προσαχθεί, συλληφθεί και δικαστεί δεκάδες φορές και άλλες τόσες έχει «πέσει στα μαλακά» με μικροποινές, καταδίκες με αναστολή, ολιγοήμερη κράτηση, οδηγώντας μερίδα του διεθνούς Τύπου να τον ονομάσουν «βολικό αντίπαλο του Πούτιν» και «κατασκεύασμα των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών». Η οπτική άλλαξε λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2018, όταν του στερήθηκε το δικαίωμα να θέσει υποψηφιότητα. Τότε έγινε «πράκτορας των Αμερικανών» ή «των φιλοδυτικών Ουκρανών». Παρ’ όλα αυτά, τόσο ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όσο και εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών, κατά καιρούς, έχουν στηρίξει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες του, απέναντι στους ανθρώπους του Κρεμλίνου. «Στηρίζεται σε υπαρκτά προβλήματα και προσπαθεί να καλύψει τα μεγάλα κενά του ρωσικού πολιτικού συστήματος», είπε στην «Εποχή» γνώστης της ρωσικής πραγματικότητας.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για ένα δεξιοτέχνη της διαδικτυακής επικοινωνίας. Μέσα από το μπλογκ του κινητοποιεί χιλιάδες ανθρώπους πάνω από μια δεκαετία. «Ο Ναβάλνι παραμένει ακόμη ο μοναδικός άνθρωπος στη Ρωσία, ο οποίος μπορεί να κατεβάσει χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους και να κάνει ηλεκτρονική εκστρατεία κατά της κυβέρνησης», έγραψε πρόσφατα γι’ αυτόν η ιταλική εφημερίδα «La Stampa».