Η κακοποίηση γυναικών και παιδιών είναι κοινό φαινόμενο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά διεθνώς. Το σπάσιμο της σιωπής είναι ελπιδοφόρο. Γιατί το φόβο πρέπει να τον έχει ο θύτης, όχι το θύμα. Οι φωνές των θυμάτων πρέπει να ακούγονται και να γίνονται σεβαστές. Πόσο μάλλον όταν αποτελούν αιτία συναγερμού και κάθαρσης. Ας δούμε κάποια σχετικά φαινόμενα –και βιώματα– στη Γαλλία.
Η Marina Luce (Μαρίνα Λους), 22 ετών, είναι νέα συγγραφέας και κινηματογραφίστρια που γεννήθηκε και ζει στη Γαλλία. Έπεσε θύμα βιασμού στα 17 της χρόνια. Έκανε απόπειρα αυτοκτονίας και νοσηλεύτηκε. Σήμερα βρίσκει τo δρόμο της ως δημιουργός μέσα από αξιοθαύμαστο προσωπικό αγώνα. Έχει λάβει το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Mεσογειακού Κινηματογράφου Cinemed στο Μονπελιέ το 2015 για το ντοκιμαντέρ της «Λέξεις για πόνους». Υπερασπίζεται τα θύματα βιασμού και κακοποίησης μέσα από το υπό έκδοση στη Γαλλία αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα με τίτλο «Ultraviolence» (Ακραία βία). Το απόσπασμα που μετέφρασα και παραθέτω περιγράφει τη βασανιστική εμπειρία της ντροπής μετά το βιασμό.
Συγχαίρω τη Μαρίνα Λους που κατάφερε να καταθέσει τα βιώματά της με θάρρος και ταλέντο και σχετικά γρήγορα και δεν περίμενε όσο κάποιες άλλες γυναίκες, π.χ. όσο η δικηγόρος και πανεπιστημιακός Καμίγ Κουσνέρ, άλλη φωνή που υψώθηκε το Γενάρη του 2021 στη Γαλλία, και κατήγγειλε, 33 χρόνια αργότερα, το βιασμό του ανήλικου αδελφού της από τον πατριό τους, μέλος της γαλλικής διανόησης, καθηγητή Δικαίου και τ. ευρωβουλευτή, Ολιβιέ Ντιαμέλ. Την ευχαριστώ γιατί μου δίνει δύναμη να καταθέσω κι εγώ τη μαρτυρία μου. Κοινό συμπέρασμα: οι αρχές, όπως και το στενό περιβάλλον, συχνά αποδεικνύονται ανήμπορες ή αδιάφορες να παρέμβουν – ελλείψει μαρτύρων, ελλείψει νόμων... Ή μήπως γιατί η βία αυτή είναι συστημική στην πατριαρχική καπιταλιστική κοινωνία;
«Ακούστε με καλά. Ο βιασμός σας αφαιρεί μέρος από την ανθρωπιά σας. Xρόνια μετά τη φρικτή εκείνη νύχτα λες ότι το έχεις ξεπεράσει. Είσαι σε φιλικό σπίτι. Φαινομενικά περνάς καλά. Και ξαφνικά θυμάσαι. Πηγαίνεις στο μπάνιο με το χαμόγελο, κλειδώνεις καλά την κλειδαριά, περιμένεις μέχρι να σιγουρευτείς ότι είσαι μόνη και τότε το σώμα σου καταρρέει. Καταρρέει κυριολεκτικά. Ίσως επειδή είναι τρομερό αυτό που του συνέβη. Ίσως επειδή, παρόλο που λες ότι όλα πια είναι εντάξει, ολόκληρο το σώμα σου υποφέρει, θυμάται και αρνείται να δεχτεί αυτό που του συνέβη. Εσύ είσαι ίσως μια χαρά ή μάλλον προσποιείσαι ότι είσαι. Αλλά το ακούς λίγο και το σώμα σου; Δες σε τι κατάσταση βρίσκεται... Αχ, σώμα μου, μοιάζεις με πτώμα...
Οι φίλοι χτυπάνε την πόρτα. Ανησυχούν. "Όχι, καλά είμαι, έρχομαι, περνάω κρίση πανικού..." Αυτή είναι η κλασική δικαιολογία που πρέπει να χρησιμοποιείτε κάθε φορά που περνάτε παραπάνω χρόνο στο μπάνιο κι οι άλλοι αρχίζουν να θεωρούν ότι είναι ύποπτο. Δεν είναι ανόητοι οι φίλοι σας, μερικοί μπορεί να είναι ανίδεοι ή ανειλικρινείς αλλά ως επί το πλείστον γνωρίζουν ήδη ότι κρύβετε κάτι τεράστιο και βαρύ μέσα σας.
Κι έπειτα έρχονται οι χειρότερες στιγμές της μοναξιάς. Βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη, είσαι μισόγυμνη και στέκεσαι εκεί για ώρες κοιτάζοντας τον εαυτό σου σιωπηλά. Ένα συναίσθημα σε στοιχειώνει ακατάπαυστα. Ντροπή. Τεράστια ντροπή. Παρατηρώντας κάθε μικρό μέρος του σώματός σου το μισείς γιατί ξέρεις ότι αυτό δεν είναι πλέον δικό σου. Το σώμα σου δεν σου ανήκει πιά. Δεν είσαι παρά ένα φάντασμα χωρίς ζωή που επιπλέει σε ένα είδος οργανισμού που δεν αισθάνεται απολύτως τίποτα. Θα δίνατε ό,τι μπορείτε για να αισθανθείτε κάτι καλό ξανά. Αλλά αυτή η κόλαση σας εγκλωβίζει σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν ξέρετε αν έχετε τη θέληση να δραπετεύσετε. Κλειδώνετε τον εαυτό σας σε ένα μικρό δωμάτιο για ώρες ολόκληρες στο σκοτάδι. Εύχεστε να ήσασταν παράλυτη, να μην μπορείτε να κινηθείτε πια. Τώρα θα πρέπει να αντιμετωπίσετε τις χειρότερες άγριες παρορμήσεις στο μυαλό σας. Εντελώς αυτοκαταστροφικές. Γνωρίζετε ότι αυτές οι επιθυμίες δεν είναι φυσιολογικές. Ξέρετε ότι όλα αυτά δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα. Αλλά θα το κάνετε ούτως ή άλλως. Επειδή ξέρετε ότι είστε τελειωμένη. (…)
Θα μείνετε κουλουριασμένη ώρες, μόνη, γατζωμένη στον εαυτό σας, θα αισθάνεστε τα δάκρυά σας να τρυπούν τα μάγουλά σας, να καίνε το δέρμα σας. Θα ακούτε αυτά τα εκατομμύρια φωνές στο μυαλό σας να σας λένε ότι είστε σάπια, ότι είστε άχρηστη και ότι αξίζατε αυτό που σας συνέβη. Θα φανταστείτε πρόσωπα ανδρών vα σας παρακολουθούν από μια γωνία του δωματίου σας με τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι... Θα τους δείτε να σας αρπάζουν νύχτα, θα τους ακούτε να γελούν…
Υπάρχει μια περίοδος που σταματάς να είσαι αυτό το άψυχο σώμα και θέλεις να το χάσεις, θέλεις να χαθείς με όποιον τρόπο μπορείς. Ο "απαλός" τρόπος είναι στην αρχή. Αλκοόλ, τσιγάρα… Ύστερα αυτοτραυματισμοί, πολλαπλά εγκαύματα, ανορεξία, μώλωπες, κρίσεις άγχους, κρίσεις πανικού... Απόπειρες αυτοκτονίας. (…)
Είναι θαύμα που ζω και γράφω αυτές τις γραμμές. Τις αφιερώνω σε όσες και όσους δεν κατάφεραν να επιβιώσουν. Γίνομαι η φωνή τους. Αυτό το βιβλίο είναι για σένα, αγαπημένη μου Τζένη. Γιατί θα μπορούσες να το έχεις γράψει εσύ. Για σένα όπως και για τη Λου - Άνν. Για όλους τους ανθρώπους που υποφέρουν σιωπηλά και βρίσκουν κάποτε τη γαλήνη.
Για τον Κωνσταντίνο. Για τον πατέρα μου.
Ναι, δεν θα πάψω ποτέ να ελπίζω. Ακόμα και τα βαθύτερα σκοτάδια κρύβουν φως.»
Μarine Luce, Μονπελιέ, Γαλλία
Aπόσπασμα από το υπό έκδοση αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Ultraviolence», μετάφραση: Aναστασία Πολίτη, Kαλλιτεχνική Ομάδα Ήριννα, Παρίσι