Τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά είναι χωρισμένα σε δύο τμήματα στα λεγόμενα στρατιωτικό και εμπορικό. Σε λειτουργία είναι το στρατιωτικό που από το 2015 δουλεύει με προγράμματα του Πολεμικού Ναυτικού. Από το 2018 και μετά έχει μπει σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης (ΕΝΑΕ). Το λεγόμενο εμπορικό τμήμα περιέχει τη Νο 5 δεξαμενή, που είναι η μεγαλύτερη δεξαμενή της Αν. Μεσογείου και τον προσφυγικό καταυλισμό. Αυτό το τμήμα είναι υπό τη διαχείριση της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε (ΕΤΑΔ).
Ο διαγωνισμός
Η ΕΝΑΕ ξεκίνησε τη διαδικασία πώλησης του στρατιωτικού τμήματος. Ο διαγωνισμός που βγήκε στον αέρα δεν είχε τιμή εκκίνησης, ούτε κάποιο δεσμευτικό αναπτυξιακό πλαίσιο τέτοιο ώστε να προστατευτεί το ελληνικό δημόσιο από το ενδεχόμενο σύντομα να βρεθεί αντιμέτωπο με μία νέα χρεωκοπία του εταιρικού σχήματος. Παρόλο που αυτό το τμήμα είναι η μόνη μονάδα που είναι σε θέση να συντηρήσει τα υποβρύχια του Πολεμικού Ναυτικού.
Στον διαγωνισμό εμφανίστηκαν μόνο δύο ενδιαφερόμενοι η Pyletech Shipyards του κ.Πριόβολου και η ONEX του κ. Ξενοκώστα (Νεώριον-Σύρου). Η προσφορά του πρώτου ανήλθε μόλις στα 15,1 εκατ. ευρώ και του δεύτερου που κατά δήλωσή του είχε συμβολικό χαρακτήρα προκειμένου να παραμείνει στη διαδικασία του διαγωνισμού, 1 εκατ. ευρώ.
Στις 29.12.2020 ο διαγωνισμός κηρύχθηκε ομόφωνα άγονος από την συνέλευση των πιστωτών, (Δημόσιο, Εργαζόμενοι, Τράπεζα Πειραιώς) λόγω του χαμηλού τιμήματος που προσφέρθηκε. Βρισκόμαστε σε αναμονή επαναπροκήρυξης του διαγωνισμού. Οι εργαζόμενοι από την αρχή είχαν ζητήσει να υπάρχει ελάχιστο τίμημα, όπως επίσης και ανεξαρτήτως του αριθμού των προσφορών να αποφασίζουν οι πιστωτές και όχι τα δικαστήρια για την αποδοχή ή όχι της υψηλότερης προσφοράς. Αυτά τα δύο ζητήματα δεν έχουν απαντηθεί.
Στο μεταξύ, η ΕΤΑΔ προχώρησε στη διενέργεια ανάλογου διαγωνισμού για το εμπορικό τμήμα. Στη διακήρυξη υπήρχε τιμή εκκίνησης, στα 55 εκατ. ευρώ. Για αυτό το τμήμα των Ναυπηγείων δεν υπάρχει κάποια ρήτρα ότι την επόμενη ημέρα θα συνεχίσει να είναι ναυπηγείο. Και αυτός ο διαγωνισμός βγήκε άγονος διότι δεν παρουσιάστηκε κανείς ενδιαφερόμενος.
Στις 4.4.20 ο δήμος Χαϊδαρίου έστειλε εξώδικο στην ΕΤΑΔ ζητώντας να ελευθερώσει και να αποδόσει στο δήμο Χαϊδαρίου την έκταση που καταλαμβάνει ο προβλήτας 4 του Ναυπηγείων Σκαραμαγκά και θέτει υπό αμφισβήτηση τη νομιμότητα του τρέχοντος πλειοδοτικού διαγωνισμού
Τις ημέρες που ακολούθησαν διεξάγεται ένας ιδιότυπος διάλογος μέσω δημοσιευμάτων μεταξύ κυβέρνησης και επενδυτή. Έγκυρες πηγές της κυβέρνησης δηλώνουν ότι θα ήταν ικανοποιημένη με ένα τίμημα 70-80 εκ. ευρώ και για τα δύο τμήματα του Ναυπηγείου. Σε αυτά η πλευρά Πριόβολου δηλώνει το ενδιαφέρον της για τα δύο τμήματα των ναυπηγείων και σχολιάζει ως αδιανόητη την πρακτική της ΕΤΑΔ να θέσει ποσό εκκίνησης αμφισβητώντας το όριο των 70-80 εκ. ευρώ.
Η τύχη των εργαζόμενων
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι εργαζόμενοι με την ΣΣΕ τους και τα υπόλοιπα εργασιακά δικαιώματά τους, δεν μπορούν να είναι μέρος της συμφωνίας πώλησης γιατί απαγορεύεται από την ΕΕ. Η δική μας θέση είναι ότι οι εργαζόμενοι δεν είναι βαρίδι. Αντιθέτως είναι πολύτιμο και απαραίτητο συστατικό προκειμένου τα ναυπηγεία να περάσουν στη νέα περίοδο εν λειτουργία. Ως εκ τούτου οφείλουν να είναι μέρος της συμφωνίας, άρα να εμφανίζονται και στο κείμενο της διακήρυξης.
Σε αυτό το πνεύμα έγινε ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τον ευρωβουλευτή Κώστα Αρβανίτη. Στην απάντηση (11.1.21) αποσαφηνίζεται ότι η ΕΕ δεν έχει θέσει όρους ως προς την συνέχιση των συμβάσεων εργασίας μέσω της διαδικασίας της ειδικής διαχείρισης.
Στις 22.1 με ομόφωνη απόφαση του ΔΣ του σωματείου εργαζομένων των Ναυπηγείων διατυπώθηκε η θέση των εργαζομένων για κρατικοποίηση τους. Επικαλούνται μάλιστα την ΕΕ όπου στο πλαίσιο της επανεκκίνησης των οικονομιών λόγω πανδημίας καλεί τα κράτη μέλη της σε τέτοιες ενέργειες για επιχειρήσεις στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Καλή πρακτική από την Ισπανία
Η Ισπανία αντιμετώπισε στο παρελθόν ανάλογο πρόβλημα. Δηλαδή καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κρατική ενίσχυση σε ναυπηγεία της. Ο τρέχον τίτλος της εταιρείας είναι NAVANTIA. Ακολούθησε πρόστιμο από την ΕΕ για παράνομη χρηματοδότηση.
Σε αυτά τα ναυπηγεία είχε δοθεί κρατική ενίσχυση ύψους 900 εκατ. ευρώ, η οποία στη συνέχεια κρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παράνομη. Οι Ισπανοί επικαλέστηκαν το άρθρο 346 περί λόγων Εθνικής Ασφάλειας, ότι δηλαδή πιθανή ανάκτηση θα οδηγούσε το ναυπηγείο σε χρεοκοπία. Μία τέτοια εξέλιξη όμως θα έβλαπτε την άμυνα της χώρας. Έτσι το ναυπηγείο παρέμεινε κρατικό, αλλά πέρασε σε άλλο κρατικό φορέα και άλλαξε όνομα. Συμφωνήθηκε να μην δοθούν πίσω οι επιδοτήσεις και να υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί ως προς τον όγκο των εμπορικών δραστηριοτήτων που θα αναπτύσσει, ενώ δεν υπήρξε κανένας περιορισμός ως προς τον όγκο των δραστηριοτήτων του ναυπηγείου που αφορούν στο στρατιωτικό σκέλος.
Η Ελλάδα ένα κατεξοχήν ναυτικό κράτος, εξωτερικό σύνορο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μία θερμή περιοχή, μπορεί πολύ πιο εύκολα να στοιχειοθετήσει την αναγκαιότητα κρατικής ενίσχυσης που στο παρελθόν έχει δοθεί στο ναυπηγείο, προκειμένου να ανταποκριθεί στην ολοκλήρωση εκκρεμών εξοπλιστικών προγραμμάτων, ζωτικής σημασίας για την Άμυνα της χώρας.
Νέες δυνατότητες από την πανδημία
Το Μάιο του 2020, ο Γιώργος Τσίπρας με ερώτηση του στη Βουλή ρωτούσε την κυβέρνηση με τι τρόπο σκοπεύει να χρησιμοποιήσει το προσωρινό παράθυρο ευκαιρίας που δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να στηριχτούν με κρατικά χρήματα ιδιωτικές επιχειρήσεις στρατηγικού χαρακτήρα, κατά την κρίση του κάθε κράτους μέλους. Την ίδια περίοδο πολλές χώρες της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία κοκ) έχουν ευθέως ανακοινώσει, αφενός ότι θα προστατεύσουν κρατικές ή ιδιωτικές επιχειρήσεις σε στρατηγικούς τομείς παραγωγής, αφετέρου ότι, αν χρειαστεί, θα κρατικοποιήσουν επιχειρήσεις που κινδυνεύουν μέσω της απευθείας ενίσχυσης σε ίδια κεφάλαια. Η ΕΕ έχει δημιουργήσει χρηματοδοτικά εργαλεία που προς το παρόν η χώρα μας δεν έχει χρησιμοποιήσει προκειμένου να γίνει αυτό εφικτό.
Η μόνη λύση
Η Ναυπηγική Βιομηχανία είναι από τις ελάχιστες βιομηχανίες που έχουν μείνει στη χώρα μας. Έχει μακριά παράδοση και μπορεί με κατάλληλους χειρισμούς να έχει μέλλον.
Κομβικό ρόλο σε μία τέτοια προσπάθεια μπορεί να παίξει η κρατικοποίηση του στρατιωτικού τμήματος των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά. Είναι μία ρεαλιστική και οικονομικά συμφέρουσα πρόταση. Ουσιαστικά αυτή η πρακτική ακολουθείται από το 2015 και το Ελληνικό Δημόσιο έχει μετρήσιμα οφέλη.
Το 2010, το ελληνικό κράτος έδωσε ως προίκα σε ιδιώτη «επενδυτή» 365 εκατ. ευρώ. Το 2011 αυτός πέταξε στο δρόμο τους εργαζόμενους και άφησε στην τύχη του το πρόγραμμα των υποβρυχίων. Τα 365 εκατ. ευρώ αντιστοιχούν σε 20 και πλέον χρόνια μισθοδοσίας προσωπικού.
Από το 2015 και μετά με εργοδότη το Πολεμικό Ναυτικό και με ένα πολύ μικρότερο ποσό ολοκληρώνεται το πρόγραμμα των υποβρυχίων αλλά παράλληλα γίνονται δεκάδες συντηρήσεις και επισκευές πλοίων του πολεμικού ναυτικού που εξασφαλίζουν τη μισθοδοσία του προσωπικού. Ενδεικτικό παράδειγμα της εξοικονόμησης πόρων για το ελληνικό δημόσιο είναι ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός προσομοιωτή εκπαίδευσης που με τιμές αγοράς θα ανέρχονταν στα 4 εκ.ευρώ, ενώ ολοκληρώθηκε με 250 χιλιάδες ευρώ. Σχεδόν 16 φορές φθηνότερα.
Ολα τα παραπάνω συνηγορούν ότι η επιλογή της κρατικοποίησης του στρατιωτικού τμήματος των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, διασφαλίζει ότι:
• δεν θα ξεπουληθούν φτηνά σε κάποιον ιδιώτη με άδηλες προθέσεις.
• το Ελληνικό Δημόσιο δεν θα βρεθεί για πολλοστή φορά μερικά χρόνια αργότερα στη δυσάρεστη θέση να διασώζει ενδεχομένως μία εκ νέου χρεωκοπημένη και εγκαταλελειμμένη επιχείρηση.
• το ελληνικό δημόσιο δεν θα είναι όμηρος ιδιωτών που προκειμένου να παραμείνουν και να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή θα διαγκωνίζονται μεταξύ τους για την προίκα των εξοπλιστικών προγραμμάτων με αμφίβολα αποτελέσματα ακόμη και ως προς την εκπρόθεσμη έστω ολοκλήρωση αυτών.
• θα διατηρηθεί και θα αναπτυχθεί στην περιοχή ένας ισχυρός ναυπηγικός πόλος, έτσι η υπάρχουσα τεχνογνωσία δεν θα χαθεί με την τρέχουσα γενιά εργαζομένων, αντιθέτως θα λειτουργήσει σαν κοιτίδα για την δημιουργία της επόμενη γενιάς τεχνιτών και επιστημόνων του κλάδου.