Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Παιδείας από τις ψήφους μόνο της ΝΔ και της Ελληνικής Λύσης, συζητάμε με τον καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών και μέλος της Πρωτοβουλίας «Όχι Αστυνομία στα Πανεπιστήμια», Παντελή Κυπριανό για το αν και πώς μπορεί να ανατραπεί στην εφαρμογή του. Ο ίδιος σημειώνει ότι έως και η κυβέρνηση επιδιώκει να το κάνει αυτό και καταλήγει πως «Το καζάνι αρχίζει να βράζει. Σκεφτείτε πόσος κόσμος θα ήταν στο δρόμο τις εβδομάδες που μας πέρασαν υπό κανονικές συνθήκες.»
Ψηφίστηκε το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, παρά τις έντονες αντιδράσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας, στην Ελλάδα και διεθνώς, και παρά την αντίθεση όλων των αρμόδιων φορέων, με εξαίρεση τους ειδικούς φρουρούς. Γιατί αυτή η επιμονή;
Το νομοσχέδιο είναι ένας συγκερασμός συντηρητικής ιδεοληψίας, κομματικού συμφέροντος της ΝΔ και προσωπικών φιλοδοξιών της κ. Κεραμέως και του κ. Χρυσοχοΐδη. Η ιδεοληψία, διαχρονική μεγάλου μέρους της ελληνικής Δεξιάς, θέλει να σπουδάζουν λίγοι. Το κομματικό συμφέρον έχει να κάνει με την «οφειλή» σε ιδιωτικά συμφέροντα. Τέλος, με την πρόσληψη ειδικών φρουρών φτιάχνουμε νέα πελατεία. Το νομοσχέδιο δεν απαντά σε κανένα πρόβλημα της εκπαίδευσης, δεν έχει καν σχέση με αυτά της Γιαννάκου ή της Διαμαντοπούλου, που ήταν περισσότερο τεχνοκρατικά και προσπαθούσαν εν πολλοίς να απαντήσουν σε ευρωπαϊκές προκλήσεις. Γι’ αυτό και το παρόν νομοσχέδιο, σε αντίθεση με τα προηγούμενα, δεν έχει κοινωνική στήριξη, πέρα από κάποιες ομάδες συμφερόντων.
Και γιατί δεν υποχώρησαν, αφού δεν βρήκαν πουθενά στήριξη;
Θαρρούν ότι στη πανδημία γρήγορα θα ξεχαστούν. Ότι δεν θα προλάβουν να αντιδράσουν οι τοπικές κοινωνίες. Ότι οι απώλειες θα αντισταθμιστούν από τη στήριξη ομάδων συμφερόντων. Κάποιοι κυβερνητικοί βουλευτές της περιφέρειας ψέλλισαν αλλά έμειναν σε αυτό. Τα αποτελέσματα θα φανούν. Τα έντεχνα διακινούμενα δημοσιεύματα για τμήματα τριετούς φοίτησης είναι επιεικώς ελαφρά. Πέρα από αυτά έχουμε και μία αυταρχική αντίληψη της Δημοκρατίας. Κάποιοι κυβερνώντες υιοθετούν λόγους σωτήρων. Είδαμε να αναβιώνουν εκδοχές περί προσωρινού γύψου. Η κ. Κεραμέως από όταν ανέλαβε υπουργός Παιδείας, χωρίς να έχει τις γνώσεις, θαρρώ και το βάρος, έχει δείξει δυσανεξία στο διάλογο και στη διαβούλευση.
Τα τελευταία δύο χρόνια έρχεται το ένα νομοσχέδιο μετά το άλλο για την παιδεία. Ξεκίνησε με την κατάργηση του ασύλου, συνέχισε με την εξίσωση πτυχίων και κατέληξε σε αυτό. Διαρρέουν δε πως έρχεται και επόμενο με την κατάργηση των φοιτητικών παρατάξεων και την επαναφορά των Συμβουλίων του Ιδρύματος. Γιατί αυτή η πίεση;
Στόχος η συρρίκνωση του δημόσιου σχολείου, η δημιουργία ενός παράλληλου ιδιωτικού εκπαιδευτικού δικτύου σε όλες τις βαθμίδες. Μέχρι πρόσφατα τα εκπαιδευτικά νομοσχέδια συντάσσονταν με τη συνδρομή ανθρώπων της εκπαίδευσης, συχνά επιφανών όπως ο Γληνός ή ο Παπανούτσος. Προσπαθούσαν να απαντήσουν σε πραγματικά ερωτήματα με επιχειρήματα. Άλλοτε με επιτυχία, άλλοτε όχι. Τώρα εγκαινιάζεται μία νέα πρακτική. Τα νομοσχέδια μοιάζουν να συντάσσονται από τεχνοκράτες, όμορφα στην εμφάνιση, αλλά στα κείμενα φαίνεται ότι οι συντάκτες δεν είναι άνθρωποι της εκπαίδευσης. Γι’ αυτό, ξεφεύγουν φράσεις όπως «τα πανεπιστήμια και τα ΑΕΙ». Γι’ αυτό έχουν φτωχότατες εισηγητικές εκθέσεις. Γι’ αυτό δεν εδράζονται σε μελέτες. Θέλουν να εκμεταλλευτούν τις συνθήκες πανδημίας. Συντηρούν και υπολογίζουν στο φόβο.
Τα επιχειρήματα των υπουργών και κυβερνητικών στελεχών υπέρ του νομοσχεδίου είναι είτε ψευδή, όπως ότι είναι καλπάζουσα η εγκληματικότητα στα πανεπιστήμια ή ότι υπάρχει στο εξωτερικό αστυνομία στα πανεπιστήμια, είτε αλλοιωμένα, όπως ότι θα μείνουν εκτός πανεπιστημίων λίγοι μαθητές. Υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα να στηριχθούν οι διατάξεις του νομοσχεδίου;
Ο κυβερνητικός λόγος ήταν μη συνεκτικός. Το πρώτο επιχείρημα ήταν ότι κάνουμε αυτό που γίνεται παντού. Το επιχείρημα αποδείχτηκε έωλο και παρά τα ψέματα της κ. Κεραμέως εντός και εκτός Βουλής, κατέρρευσε. Αστυνομία δεν υπάρχει στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια ούτε πέραν αυτής με τη μορφή που ψηφίστηκε εδώ. Έμεινε το επιχείρημα της ανομίας. Ορισμένα κυβερνητικά στελέχη έκαναν λόγο για γενικευμένη ανομία. Αλλά, πανεπιστημιακοί και πρώην υπουργοί Παιδείας γνωρίζουν ότι αυτό δεν ισχύει. Πρόβλημα υπάρχει σε συγκεκριμένα ιδρύματα, στην Αθήνα άντε στη Θεσσαλονίκη. Έτσι φτάσαμε σε διάφορα τραγελαφικά. Δεν μπορείς να ψηφίζεις νόμο και να λες ότι θα έχουμε αστυνομία σε 3-4 ιδρύματα. Ούτε να λες ότι θα βάλω αστυνομία και όταν τακτοποιήσω το πρόβλημα θα την αποσύρω. Πάλι η θεωρία του γύψου τυπική αυταρχικών νοοτροπιών. Η στόχευση είναι η πειθάρχηση, ενδεχόμενα ο αποπροσανατολισμός από τη δραστική μείωση των φοιτητών. Σε κάθε περίπτωση, για να νομοθετήσουμε χρειαζόμαστε μελέτες. Η κριτική που ασκούσε η κ. Κεραμέως στην προηγούμενη κυβέρνηση ήταν «φέρτε μελέτες». Για το νόμο αυτό δεν υπήρξε καμία. Ούτε για τη βία, ούτε για τις επιπτώσεις της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής ούτε για τις διαγραφές των «λιμναζόντων». Αγνόησαν μελέτες όπως αυτές ερευνητών του ΟΠΑ, του Πανεπιστημίου Πατρών για τη φοιτητική εγκατάλειψη, του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας και του ΥΠΑΙΘ για τη βία, δεν μελέτησαν τις συνέπειες της Ελάχιστης Βάσης σε περιφερειακό επίπεδο. Ο πρωθυπουργός έδινε στη Βουλή εικόνα ανθρώπου που δεν γνώριζε το περιεχόμενό του νομοσχεδίου.
Όταν επιχειρηθεί να εφαρμοστεί ο νόμος, μπορούν να υπάρξουν αντιστάσεις; Ή η ψήφιση του νομοσχεδίου σημαίνει και την εφαρμογή του;
Ο νόμος έχει τρία μέρη. Τα δύο, η αστυνομία/πειθαρχικά και ο περιορισμός των εισακτέων είναι άμεσης εφαρμογής. Το τρίτο, για τους «λιμνάζοντες φοιτητές», θα εφαρμοστεί αργότερα. Δεν είμαι σίγουρος ότι το πρώτο μέτρο θα εφαρμοστεί, παρά τις κυβερνητικές απειλές για περικοπή της χρηματοδότησης. Η μείωση των εισακτέων είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Η πολιτεία και οι Περιφέρειες έχουν επενδύσει πολλά σε υποδομές. Δεν θα ήθελαν να δουν κουφάρια. Ήδη η κυβέρνηση έχει αρχίσει και βάζει νερό στο κρασί της όσον αφορά την είσοδο στα πανεπιστήμια, λέγοντας σε τοπικές κοινωνίες ότι θα βρει τρόπο να μειωθούν οι επιπτώσεις στην περιφέρεια. Πριν ακόμη δηλαδή ψηφιστεί ο νόμος, η κυβέρνηση ψάχνει τρόπους να μην τον εφαρμόσει. Καταλαβαίνει, ότι ο νόμος που ψήφισε ενέχει απίστευτες αθέλητες συνέπειες στη περιφέρεια, σε 50 πόλεις. Φοβάται το φιάσκο. Ελπίζω να μην φτάσει να μην εργαλειοποιήσει τη ΔΑΠ στο ζήτημα της αστυνομίας.
Νομοθετεί η κυβέρνηση μεταρρυθμίσεις με την κοινωνία σε λοκντάουν. Ωστόσο, συνεχώς πυκνώνουν οι διαδηλώσεις και οι αντιδράσεις σε νομοσχέδια και μέτρα. Βράζει η κοινωνία;
Η κυβέρνηση δείχνει αλαζονεία. Αρνείται το διάλογο με την κοινωνία. Πέρα από τη διαχείρισης της πανδημίας, δυσκολεύεται στην οικονομία, την παιδεία, τον πολιτισμό. Αυτό καταγράφεται και αποτυπώνεται σε δυσφορία. Ο κόσμος έδειξε μεγάλη υπομονή, ανησυχεί αλλά η κυβέρνηση καμώνεται ότι βρισκόμαστε στην Άνοιξη του 2020. Πολλά έχουν αλλάξει, η δυσφορία υποφώσκει. Πολλές κυβερνητικές επιλογές αμφισβητούνται. Νέοι και επαγγελματίες βλέπουν τις δυσκολίες μέρα με τη μέρα να μεγαλώνουν. Το καζάνι αρχίζει να βράζει. Σκεφτείτε πόσος κόσμος θα ήταν στο δρόμο τις εβδομάδες που μας πέρασαν υπό κανονικές συνθήκες.
Στις τελευταίες διαδηλώσεις ανά την Ελλάδα, η αστυνομία επιτέθηκε με εξαιρετική βία στους φοιτητές και τις φοιτητριες, προέβη σε αθρόες συλλήψεις και όλα αυτά με την πλήρη κάλυψη της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Τι μας δείχνει αυτό για την αστυνομία στα πανεπιστήμια;
Για λόγους ιστορικούς οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι νέοι δεν τα πάμε καλά με την αστυνομία. Κάποια στιγμή η σχέση πρέπει να αποκατασταθεί. Οι πολίτες πρέπει να εμπιστευτούν την αστυνομία και η αστυνομία να θεωρήσει εαυτόν μέρος της κοινωνίας, όχι βραχίονα κάποιου κόμματος ή ενός υπουργού. Για να γίνει πρέπει να αποδυναμωθούν οι πελατειακές σχέσεις και να γίνει η αστυνομία πιο επαγγελματική. Η παρουσία της στα πανεπιστήμια προοιωνίζεται πολύ δύσκολη. Ως πρώην μέλος της πρυτανικής αρχής του Πανεπιστημίου Πατρών και από τους υπεύθυνης φύλαξης του ιδρύματος είχαμε εξαιρετικές σχέσεις με την Αστυνομία. Λύσεις υπάρχουν. Απομάγευση στην αστυνομία, απομάγευση στην παιδεία, απομάγευση παντού. Η Δημοκρατία είναι πάντα η καλύτερη λύση.