Μετά τις απανωτές καταγγελίες για τα κατορθώματά της η Frontex, η ευρωπαϊκή υπηρεσία προστασίας των συνόρων θα βρεθεί τώρα και στο μικροσκόπιο της έρευνας της Ευρωπαίας Συνηγόρου του Πολίτη. Η Ιρλανδή, πρώην δημοσιογράφος, Εμιλι Ο' Ράιλι αντιδρά έτσι στις απανωτές καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων στα τουρκικά χωρικά ύδατα, πολλές φορές με κίνδυνο της ζωής τους. Το θέμα έχει φέρει εδώ και αρκετές εβδομάδες στην επιφάνεια το περιοδικό «der Spiegel», ενώ καταγγελίες έχουν γίνει από αρκετές ανθρωπιστικές οργανώσεις, τις οποίες πάντως η ελληνική κυβέρνηση έχει επιχειρήσει τους τελευταίους μήνες να δαιμονοποιήσει, ακόμα και να ποινικοποιήσει.
Το ζήτημα της δράσης της εν λόγω υπηρεσίας έχει απασχολήσει και το ευρωκοινοβούλιο, χωρίς πάντως να έχει γίνει δυνατό να υπάρξουν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα για τη δράση των 16 συνολικά σκαφών της που επιχειρούν στην Μεσόγειο. Το γερμανικό περιοδικό έχει αναφερθεί με στοιχεία σε συγκεκριμένα περιστατικά, όπως στην περίπτωση ενός σκάφους της ρουμανικής ακτοφυλακής, το οποίο αρνήθηκε να προχωρήσει σε επιχείρηση διάσωσης. Ερωτηματικά επίσης εγείρονται από την πάγια τακτική των πλοίων της FRONTEX να απενεργοποιούν το Σύστημα Αυτόματης Ταυτοποίησης (AIS) το οποίο δίνει ανά πάσα στιγμή το στίγμα τους. Δεν έχει υπάρξει επαρκής αιτιολόγηση αυτής της πρακτικής. Συγκεκριμένα, η ισπανίδα ευρωβουλευτής της Αριστεράς Σίρα Ρέγκο είχε ζητήσει να δοθούν τα στίγματα, προκειμένου να εξακριβωθεί αν τα πλοία της FRONTEX είχαν εμπλοκή σε περιστατικά παράτυπων επαναπροωθήσεων, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει απάντηση. Σε άλλο αίτημά της για το βιβλίο κινήσεων των πλοίων, η απάντηση ήταν ότι τα στοιχεία παραμένουν απόρρητα για να μην πέσουν στα χέρια διακινητών. Ανάλογες καταγγελίες έχουν γίνει και από τους Πράσινους της Ολλανδίας. Ενδιαφέρον θα έχει τώρα να δούμε πώς θα αντιδράσει η υπηρεσία σε ανάλογο αίτημα της Ο΄ Ράιλι. Καταγγελίες για βίαιες συμπεριφορές ή ανοχή σε τέτοιες, δεν έχουν υπάρξει άλλωστε μόνο στον τομέα των θαλάσσιων συνόρων, αλλά και των χερσαίων.
Στην ουσία και με την πολιτική κάλυψη των περισσότερων κρατών μελών η εν λόγω υπηρεσία με έδρα τη Βαρσοβία έχει αποκτήσει υπερεξουσίες τα τελευταία χρόνια. Αν και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ειπωθεί επίσημα, η στάση της σε μια σειρά από περιστατικά εκπορεύεται από τη λογική μιας «Ευρώπης φρουρίου», με στόχο την αποτροπή, ακόμα και σε περιπτώσεις που αυτό μπορεί να θέτει σε κίνδυνο τη ζωή βασανισμένων ανθρώπων.
Επίσης, πρόσφατα υπήρξαν και νέες καταγγελίες για τις πολύ στενές σχέσεις της FRONTEX με το λόμπι της πολεμικής βιομηχανίας. Η υπηρεσία αναμένεται να «ενισχυθεί» με χρήμα και προσωπικό (από 1.500 σε περίπου 10.000 ένστολους) τα επόμενα χρόνια, μια... διόγκωσή της που δεν μπορεί να συγκριθεί με καμιά άλλη ευρωπαϊκή υπηρεσία. Ο προϋπολογισμός της από 6 εκατ. ευρώ το 2005, όταν και ιδρύθηκε, έφτασε τα 460 εκατ. το 2020 και για την επταετία 2021-27 υπολογίζεται σε 11 δισ. Οι εκπρόσωποί της απέκρυψαν συστηματικά συναντήσεις με εκπροσώπους εταιρειών κατασκευής όπλων και πυρομαχικών, ενώ μετά τις καταγγελίες προσπάθησαν να απαξιώσουν τους καταγγέλλοντες. H συγκεκριμένη όμως καταγγελία προέρχεται από το δεύτερο κανάλι της γερμανικής τηλεόρασης ZDF και είναι στοιχειοθετημένη. Αφορά το διάστημα 2017-19 και σύμφωνα με τους δημοσιογράφους πολλά από τα όσα είχαν τεθεί στο τραπέζι των επαφών με εταιρίες ασφαλείας ή κατασκευής οπλικών συστημάτων έχουν ήδη υλοποιηθεί. Οι εκπρόσωποι του συγκεκριμένου λόμπι στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν ανήκουν στους επίσημα (αλλά εθελοντικά) καταγεγραμμένους στη σχετική λίστα της Κομισιόν.
Στις Βρυξέλλες, η υπηρεσία θεωρείται -έτσι κι αλλιώς- μία από τις πιο «χαϊδεμένες» της ΕΕ. Κάνει τη «βρώμικη δουλειά», κάτι το οποίο οι πολιτικές ηγεσίες γνωρίζουν αλλά προτιμούν να στρουθοκαμηλίζουν, αρνούμενοι να στρέψουν το βλέμμα εκεί.
Το τελευταίο διάστημα, πάντως, το θέμα των επαναπροωθήσεων, αλλά και της κακοδιαχείρισης έχει πάρει μεγάλη έκταση στον Τύπο, ειδικά στην Γερμανία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, στις έρευνες έχει εμπλακεί και η υπηρεσία OLAF, η οποία ασχολείται με θέματα διαφθοράς. Πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι θα επιχειρηθεί μια επιχείρηση εκτόνωσης με τον αποκεφαλισμό του επικεφαλής της FRONTEX Φαμπρίς Λεζερί και την παροχή υποσχέσεων για περισσότερη διαφάνεια. Ο τελευταίος έτσι κι αλλιώς είχε αφήσει αλγεινές εντυπώσεις στα μέσα Ιανουαρίου, όταν κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις σε Επιτροπή της γερμανικής Βουλής για το θέμα των επαναπροωθήσεων αλλά και άλλες καταγγελίες.