Ένα μίγμα βαθιάς πίστης στην καταστολή και λατρείας της επικοινωνιακής διαχείρισης. Αυτός ήταν ο οδηγός της επιτελικής κυβέρνησης στην πολιτική αντιμετώπισης του τελευταίου χιονιά. Είχαμε αντιληφθεί ότι αυτή είναι η βάση της κυβερνητικής μεθόδου και από τη διαχείριση της πανδημίας ένα χρόνο τώρα. Κεντρικός στόχος, η ελαχιστοποίηση μέχρι μηδενισμού, αν είναι δυνατόν, του επικοινωνιακού κόστους. Το πραγματικό κόστος δεν έχει πρωτεύουσα σημασία, σε άλλους θα επιχειρηθεί να φορτωθεί. Στην τελευταία περίσταση, του χιονιά, μπορέσαμε να διακρίνουμε πιο καθαρά αυτά τα χαρακτηριστικά.
Προαναγγελία θυέλλης
Η προετοιμασία του κοινού ξεκίνησε με την προαναγγελία της κακοκαιρίας από αρκετές μέρες πριν, αλλά και με την τρομερή ονομασία της: Μήδεια! Μια μάνα φύση έτοιμη να φάει τα παιδιά της. Η ενοχοποίηση της φύσης – απενοχοποίηση της ανθρώπινης παρέμβασης, μαζί με μια ισχυρή δόση τρομοκρατίας. «Πρωτόγνωρο φαινόμενο» το χαρακτήρισαν τα πρωθυπουργικά χείλη και επανέλαβαν πρόθυμα τα χείλη των «παπαγάλων» στα μέσα παραπληροφόρησης. Κι ας μαρτυρούσαν το αντίθετο και οι στατιστικές και οι εμπειρίες μας της τελευταίας τεσσαρακονταετίας – τουλάχιστον – που μας θύμιζαν ότι το φαινόμενο έχει επαναληφθεί καμιά δεκαπενταριά φορές όλα αυτά τα χρόνια.
Οι χαρακτηρισμοί αυτοί δεν είχαν σκοπό κυρίως να τρομοκρατήσουν το κοινό. Απέβλεπαν στην προετοιμασία του εδάφους, ώστε τυχόν αστοχίες ή και δυστυχήματα, να μην αποδοθούν σε όσους έχουν την ευθύνη. Όταν ένα φαινόμενο είναι πρωτόγνωρο, δεν είσαι μάντης για να ξέρεις από πριν πώς αντιμετωπίζεται. Άλλωστε, η κλιματική αλλαγή…, η προηγούμενη ανίκανη κυβέρνηση…, η κρατική γραφειοκρατία…, ο άκρατος κρατισμός του παρελθόντος… Ένα σωρό δήθεν υπεύθυνοι προσφέρονται προς αξιοποίηση, προκειμένου να καλυφθεί η μία και μοναδική ευθύνη που μπορεί πρώτιστα να αποδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο σε μια δημοκρατία: η πολιτική ευθύνη.
Η καταστολή είναι πασπαρτού
Αλλά ο χειρισμός δεν περιορίστηκε μόνο στην προετοιμασία του εδάφους. Με το ξέσπασμα του χιονιά, μόλις εμφανίστηκε το πρώτο δείγμα κακής προετοιμασίας επί του πεδίου, με την απροειδοποίητη διακοπή της κυκλοφορίας στην εθνική οδό, πριν καλά καλά αρχίσει να χιονίζει, δεν υπήρξε ο παραμικρός δισταγμός: ανατέθηκε στον αδίστακτο εξ επαγγέλματος, τον κ. Χρυσοχοΐδη, να ανακοινώσει την επίσημη διακοπή της κυκλοφορίας στην εθνική για τρία σχεδόν εικοσιτετράωρα. Ο οποίος το έπραξε όπως συνηθίζει, με υπέρμετρο θαυμασμό προς τις ικανότητές του και την αποτελεσματική αποφασιστικότητά του. Πίσω από αυτά δεν μπορούσε να καλύψει, βέβαια, το μόνο δίδαγμα που έχει αποκομίσει από τα λίγα διαβάσματά του: ότι η καταστολή είναι η καλύτερη λύση για όλα τα προβλήματα.
Ήταν, άλλωστε, κάτι που ταίριαζε γάντι με το γενικότερο κυβερνητικό πνεύμα. Και όχι μόνο λόγω του δεξιού αυταρχισμού, αλλά και λόγω του κουτοπόνηρου πολιτικαντισμού, που επιτάσσει την αποφυγή της επικοινωνιακής βλάβης, αρκεί το πραγματικό κόστος να το πληρώσουν άλλοι, κατά προτίμηση χωρίς να το αντιληφθούν. Με τη βοήθεια και των μαζικών μέσων αποχαύνωσης (με το συμπάθειο, γιατί η λέξη ενοχλεί τον κ. πρωθυπουργό όταν ακούγεται στη Βουλή, καθόλου, όμως, όταν αποτελεί οδηγό κατά το σχεδιασμό των τηλεοπτικών προγραμμάτων).
Ποιος πληρώνει τη λέζα
Και, όπως ήταν αναμενόμενο, το κόστος πληρώθηκε με το παραπάνω. Γιατί με τη γραμμή κλείστε τα πάντα, για να γλιτώσουμε εμείς τη λέζα, πολλές χιλιάδες υπερήλικες στο Λεκανοπέδιο πήγαν αβοήθητοι με κίνδυνο της υγείας τους την πρώτη μέρα του χιονιά στα εμβολιαστικά κέντρα∙ άλλοι τόσοι πήγαν άδικα και απροειδοποίητοι την επόμενη μέρα∙ οι υπόλοιποι ειδοποιήθηκαν ότι χάνουν τη σειρά τους και θα εμβολιαστούν σε ευθετότερο χρόνο∙ πολλοί περισσότεροι δεν μπόρεσαν να πάνε στις δουλειές τους χωρίς λεωφορεία και ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, χωρίς να μπορούν οπωσδήποτε να το χαρούν∙ άλλοι τόσοι έμειναν αποκλεισμένοι στα σπίτια τους χωρίς ελπίδα παραμικρής βοήθειας με την κυκλοφορία αποκλεισμένη και τους δρόμους ακαθάριστους - για το καλό μας∙ 250.000 νοικοκυριά στην Αττική έμειναν χωρίς ρεύμα επί τρία εικοσιτετράωρα, επειδή δεν είχαν οδούς πρόσβασης τα συνεργεία της ΔΕΔΔΗΕ… Εν τω μεταξύ, μερικά οχήματα της περιφέρειας Αττικής και του Δήμου Αθηναίων κυκλοφορούσαν στο δρόμο περισσότερο επιδεικτικά και λιγότερο αποτελεσματικά, καθώς η κατασταλτική κυβερνητική επιλογή κρυβόταν πίσω από την καθ’ έξιν πια προστατευτική δήθεν εντολή «μένουμε σπίτι», μοναδικό «σχέδιο» της επιτελικής κυβέρνησης.
Τα καλά και συμφέροντα
Επειδή, όμως, όλα αυτά δεν έγιναν κυρίως από έλλειψη ικανότητας αλλά από επιλογή, καλό είναι να εντοπίσουμε και τα οφέλη που προσδοκά η κυβέρνηση – και οι φίλοι της – από τη συγκεκριμένη πολιτική της. Πρώτα πρώτα, καλλιεργώντας το αγαπημένο της πνεύμα «το μη χείρον βέλτιστο», έχει αρχίσει ήδη να μεταδίδει, απ’ ευθείας και με τους αναμεταδότες της, το αχτύπητο επιχείρημα: φανταστείτε τι θα μπορούσε να συμβεί, αν δεν έκλεινε η εθνική, αν επιτρέπαμε στους ασυνείδητους να κυκλοφορούν σ’ αυτή χωρίς αλυσίδες, αν δεν σταματούσαν οι συγκοινωνίες, αν επιτρεπόταν να βγούμε από τα σπίτια μας, αν λειτουργούσαν τα σχολεία… Η λογική αυτή βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι πολύ νεότεροι δεν έχουν ζήσει ανάλογες καταστάσεις και οι παλαιότεροι έχουν πάθει άνοια. Τις ενδιάμεσες ηλικίες τις αναλαμβάνουν τα πλυντήρια εγκεφάλου.
Το γεγονός ότι στην πιο ήπια κλιματικά περιοχή τής ηπειρωτικής χώρας έμειναν 250.000 νοικοκυριά χωρίς ρεύμα επί τρεις μέρες μ’ έναν συνηθισμένο σύντομο χιονιά, η κυβέρνηση ελπίζει ότι θα το αξιοποιήσει για μια κατάλληλη υπονόμευση της ΔΕΔΗΕ, που θα κάνει ευκολότερη την ιδιωτικοποίησή της και τη σωτηρία της από κάποιον μάνατζερ. Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια.
Όσο για τους φίλους, κάτι θα ωφεληθούν και αυτοί απ’ την επιλογή της. Οι αρμόδιοι για τη διατήρηση της κυκλοφορίας στις εθνικές παραχωρησιούχοι εκμεταλλευτές της, ήδη έχουν γλιτώσει τις δαπάνες που θα συνεπαγόταν το καθήκον αυτό. Αν αληθεύει ότι δικαιούνται και ανάλογη αποζημίωση από το δημόσιο για τις απώλειες των διοδίων όσο έμεινε κλειστή η εθνική, τότε θα έτριβαν δύο φορές τα χέρια τους, όταν ο υπερφίαλος δήλωνε με στόμφο μπροστά στην κάμερα: «Εγώ έκλεισα την εθνική». Σωστά, αυτός κυβερνά, ο «νόμος και τάξη».