Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Τα Άνω Πατήσια είναι από τις λίγες περιοχές της πρωτεύουσας που διαθέτουν αξιόλογες νεοκλασικές κατοικίες και επαύλεις, υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας, καθώς υπήρξε πάλαι ποτέ αγαπημένος εξοχικός προορισμός των Αθηναίων.
Το κτήμα Δρακόπουλου είναι ο χώρος που λειτούργησε το πρώτο εργοστάσιο εριουργίας το 1882 του Σωτήρη Βενάζη (γνωστού ως «δαίμονα» του σοσιαλισμού, αφού εφάρμοζε και υπερασπιζόταν το 8ωρο, την αργία της Κυριακής, την προστασία από τη βαριά εργασία για γυναίκες και παιδιά και την κοινωνική ασφάλιση). Αργότερα, το 1922 πουλήθηκε στην εταιρεία Κ. & Α. Δρακόπουλου, όπου συνέχισε τη λειτουργία του ως βαμβακουργία. Τόπος με μεγάλη ιστορική αξία αλλά και από τους ελάχιστους πλέον χώρους πρασίνου στην ευρύτερη περιοχή των Πατησίων και εμπεριέχει τη μεγάλης ιστορικής αξίας έπαυλη, το σπίτι που ζούσε ο επιστάτης , το διοικητήριο-γραμματεία του εργοστασίου που δεν υπάρχει πια και τον περιβάλλοντα χώρο. Όλα μαζί αποτελούν ενιαίο ιστορικό αρχιτεκτονικό σύνολο «γραφεία εργοστασίου-κατοικία και περιβάλλοντας χώρος». Ο Δρακόπουλος, το 1977 που πέθανε, άφησε τις μετοχές και όλη την ακίνητη περιουσία του στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό με σαφή επιθυμία να αξιοποιηθεί για κοινωφελείς σκοπούς.
Όλα αυτά τα χρόνια διαδραματίζεται η περιπέτεια του κτήματος, όπου σαν άλλο γεφύρι της Άρτας έχει περάσει τα πάνδεινα όπως χαρακτηρισμοί και αποχαρακτηρισμοί σαν κοινόχρηστο χώρο πρασίνου ή μετατροπή του σε οικοδομήσιμο, σχέδια, μνημόνια συνεργασίας των ιδιοκτητών με το Δήμο Αθηναίων για εμπορικές χρήσεις, κατεδαφίσεις, εμπρησμούς, εγκατάλειψη και απαξίωση.
Παρά τα τερτίπια του ιδιοκτήτη και την προσπάθειά του να το αξιοποιήσει είτε μέσα από μνημόνια συνεργασίας είτε μέσα από την εγκατάλειψη, με την ελπίδα ότι αν πέσει, αν καεί, θα πάψει να είναι διατηρητέο, για κακή τους τύχη υπάρχει όλα αυτά τα χρόνια ένα αντίβαρο. Η ισχυρή αντίσταση των κατοίκων των Πατησίων που προς τιμή τους, αλλά και από την απόλυτη ανάγκη τους για αναπνοή, όρθωσαν το ανάστημά τους και κράτησαν με νύχια και με δόντια τα δύο βασικά χαρακτηριστικά του πάρκου. Τη διατήρηση του υψηλού πράσινου χαρακτήρα του και το χαρακτηρισμό των κτιρίων ως διατηρητέων.
Όμως, δυστυχώς, η παντελής εγκατάλειψη των κτιρίων, από πλευράς του ΕΕΣ αλλά και η υποβάθμιση του ενδιαφέροντος του Δήμου Αθηναίων, που μένει άπραγος όλα αυτά τα χρόνια, είχαν σαν αποτέλεσμα τα περισσότερα εγκαταλελειμμένα κτίρια, απομεινάρια της βίλας Δρακόπουλου και της επιχείρησης να έχουν χάσει μεγάλο μέρος της δομής τους και κατέληξαν μισοκαμένα, χωρίς στέγη και μισογκρεμισμένα. Η πρόσβαση σε αυτά είναι απαγορευμένη με συρματοπλέγματα και λαμαρίνες καθώς όχι μόνο ασφαλή δεν είναι, αλλά είναι πλέον επικίνδυνα. Αυτό επιβεβαιώνεται δυστυχώς και με τις δύο σημαντικές πτώσεις, την προηγούμενη εβδομάδα, της τοιχοποιίας του κτιρίου που βρίσκεται μπροστά στην Πατησίων, το οποίο είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία 1920-1930.
Όπως άλλοτε είτε με τη δενδροφύτευση, είτε με το πέσιμο του τοίχου και την ενοποίηση του χώρου είτε με τη χρήση ακτιβίστικων και κάθε είδους αγωνιστικών παρεμβάσεων, έτσι και σήμερα η προσπάθεια των κατοίκων συνεχίζεται για την άμεση εφαρμογή του ΠΔ 573/83, που χαρακτηρίζει το σύνολο του κτήματος σε χώρο πράσινου και τα κτήρια διατηρητέα, για την αποκατάσταση και προστασία των ιστορικών κτηρίων και την απόδοσή τους στην τοπική κοινωνία αποκλειστικά για κοινωνικές χρήσεις.
Τι θα κάνει σήμερα ο Δήμος Αθηναίων; Ποιος θα είναι ο τρόπο παρέμβασής του; Θα στρατευθεί στο πλευρό των κατοίκων και θα πάρει τις πρωτοβουλίες που χρειάζονται, ώστε να πετύχει την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των κτιρίων; Θα αφήσει και αυτόν το χώρο που έχει συμβολική πολιτισμική και ιστορική αξία αναξιοποίητο να θυμίζει φαντάσματα του παρελθόντος; Θα αφήσει το πάρκο να γίνει αυλή κάποιου μεγαθήριου;
Είναι ευκαιρία εκτός από το κέντρο να εστιάσει λίγο και στις γειτονιές της Αθήνας και να ρίξει μια ματιά στη γειτονιά των Πατησίων.