Γράφουμε για να βγούμε τουλάχιστον από την πλημμύρα αυλοκολακείας προς το νέο πρωθυπουργό, που θυμίζει τη σκηνή Πετρολίνι - Νέρωνα (ΣτΜ: διάσημος, παλιός κωμικός, με τη σκηνή στην οποία παριστάνει τον Νέρωνα να έχει μείνει στην ιστορία) -που, βέβαια, δεν τον βοηθά. Ας μιλήσουμε για την «εξωτερική πολιτική του Ντράγκι», για τις οκτώ γραμμές που απαρίθμησε στο Κοινοβούλιο. Δεν φαίνεται καινοτόμα, αλλά στην ουσία είναι μια συνέχεια της προηγούμενης εξωτερικής πολιτικής και πάνω απ’ όλα είναι γεμάτη σιωπές και αποσιωπήσεις.
Ας μιλήσουμε αμέσως για τις δεδομένες επιλογές: «ευρωπαϊσμός», «ατλαντισμός» και «πολυδιάσταστη εξωτερική πολιτική», που δηλώθηκαν ως «απαραίτητες». Σημαντικές, αλλά όλες επιβαλλόμενες -και ειδικά η δεύτερη, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει.
Τι έπρεπε να κάνει ο Ντράγκι, να τραγουδήσει τη Διεθνή; Όλες οι επιλογές δείχνουν ένα κενό προοπτικής και νοήματος υπό το φως των σοβαρών νέων φαινομένων που έχουν σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ατλαντική Συμμαχία και τον κόσμο τα τελευταία χρόνια -και ο πρωθυπουργός δεν ήταν σίγουρα κάπου αλλού. Το να λέμε τώρα ότι στο κέντρο της ηπειρωτικής πρωτοβουλίας της νέας κυβέρνησης είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μέσα από την παγίωση της εταιρικής σχέσης με τη Γαλλία και τη Γερμανία, κινδυνεύει να φωτογραφίσει την κατάσταση των σημερινών πραγμάτων στην Ευρώπη, όπου τόσο η εταιρική σχέση ανάμεσα στις δύο χώρες, όσο η πραγματικότητα των δύο ηγεσιών, είναι ακόμη και αυτή τη στιγμή σε βαθιά κρίση στο εσωτερικό τους και σε κρίση αξιοπιστίας εκτός.
Περιορισμός της συζήτησης για την Ευρώπη
Στη Γερμανία η Άνγκελα Μέρκελ, η συγκολλητική ουσία ανάμεσα στη γερμανική και ευρωπαϊκή κρίση και τις αποκλίνουσες πολιτικές ψυχές, θα βγει φέτος από το προσκήνιο, σε μια χώρα όπου η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία προσβλέπει στους αριθμούς της κοινωνικής κρίσης, για να αυξηθεί περαιτέρω και για να επιτεθεί στη συνοχή του CDU-CSU. Στη Γαλλία, από την άλλη, ο Μακρόν αποκτά εκ νέου διαπίστευση μόνο σε ένα βαθμό, ενώ πολιορκείται από την κοινωνική διαμαρτυρία, που δεν οφείλεται μόνο στην κρίση της πανδημίας, ενώ είναι πάντα έτοιμος να επανατοποθετήσει στον κόσμο τη στρατιωτική Grandeur, ασχολούμενος σήμερα με κάποιους νεοαποικιακούς πολέμους.
Όμως οι δύο κυβερνήσεις δεν συμφωνούν όσον αφορά το ενεργειακό σενάριο στη σχέση με τη Ρωσία (και με την Κίνα), αρχής γενομένης από τον North Stream 2, που επιθυμεί το Βερολίνο, αλλά εμποδίζεται από το Παρίσι.
Πάνω απ’ όλα μας εκπλήσσει ο περιορισμός της συζήτησης για την Ευρώπη στην επιλογή να συνταχθούμε με τις δύο ηγεμονικές χώρες, σε μια Ένωση που έχει περιοριστεί σε μια προνομιακή σχέση μεταξύ των δύο ισχυρότερων κρατών: με λίγα λόγια, δεν είμαστε στην πραγματική πολιτική και υπερεθνική ολοκλήρωση, αλλά σε μια -συχνά εχθρική- ισορροπία ανάμεσα σε έθνη. Έχει δίκιο ο Ντράγκι όταν δηλώνει ότι «δεν υπάρχει κυριαρχισμός μέσα στη μοναξιά», όμως η ΕΕ ακόμα παλεύει με την επιλογή του Brexit, σε μια χώρα που ήταν κεντρική για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τι συνέβη; Κατά τα άλλα, σιωπή για τις ανατολικές χώρες, όπου ευδοκιμεί ο εθνικισμός, ο οποίος απομακρύνεται από το κράτος δικαίου, από τη δικαιοσύνη, από τα δικαιώματα των γυναικών και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ επεξεργάζεται μια ξενοφοβική και ρατσιστική πολιτική και πρακτική σχετικά με το δράμα των μεταναστών.
Όσον αφορά τους μετανάστες, η Ευρώπη - φρούριο αποφάσισε να επεκτείνει τα σύνορά της στη Λιβύη, στις χώρες του Σαχέλ, στην Τουρκία και στα Βαλκάνια (γι’ αυτό χρειάζεται η αναφορά στη Μεσόγειο;), προωθώντας τη χρηματική διαχείριση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, για μια ανθρωπότητα που δραπετεύει από πολέμους, συγκρούσεις και φτώχεια, που, συχνά, εμείς δημιουργήσαμε. Ένας κόσμος γεμάτος στρατόπεδα, που εξηγεί πολύ καλά ποια είναι η πραγματική κουλτούρα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, με τις μεγαλοστομίες τους για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που γίνονται αλλού.
Στην ομιλία του ο Ντράγκι έθεσε στην ίδια φράση τις λέξεις «άσυλο» και «επιστροφές». Ένα οξύμωρο. Κατά τον ίδιο τρόπο δεν μίλησε για την Αίγυπτο του πετρελαιοφόρου δικτάτορα Αλ Σίσι και για τον Τζούλιο Ρετζένι (ΣτΜ: υποψήφιο διδάκτορα που δολοφονήθηκε το 2016, κατά τη διάρκεια της έρευνάς του για τα αιγυπτιακά συνδικάτα), γεγονός τραγικό, αλλά όχι περιθωριακό, εφόσον συσκοτίστηκε από τις προηγούμενες τέσσερις κυβερνήσεις.
Το παραμύθι για το ΝΑΤΟ
Μολονότι δεν εκπλησσόμαστε από την αναφορά στον ατλαντισμό με την έλευση του Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ -που δυστυχώς δεν θα εγκαταλείψει αμέσως ή ίσως ποτέ κάποια από τα «αποτελέσματα» του America first του Τραμπ, όπως οι δασμοί και η Συμφωνία του Αβραάμ- υπάρχει έκπληξη για όσα δεν ειπώθηκαν.
Το ΝΑΤΟ είναι υπεύθυνο για τουλάχιστον δύο πολέμους τα τελευταία 20 χρόνια, που ενέπλεξαν την Ευρώπη. Ας σταματήσουμε να λέμε το παραμύθι ότι «εγγυήθηκε την ειρήνη»: εξήγαγε τον πόλεμο στη Λιβύη, στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, πουλώντας τα όπλα που είναι στιγματισμένα με τα όνειδος εκείνων των «δημοκρατών» που δηλώνουν ότι θέλουν την ειρήνη, αλλά κάνουν πόλεμο.
Αυτό το ΝΑΤΟ, το οποίο εκτός από το να σπείρει την Ιταλία και τη Γηραιά Ήπειρο με στρατιωτικές βάσεις, ακόμη και ατομικές (ισχύει μήπως και γι’ αυτές η οικολογική μετάβαση;), ενεργοποίησε την επικίνδυνη στρατηγική της διεύρυνσης προς τα ανατολικά, που αρχίζει να δίνει τους πικρούς καρπούς της, μεταφέροντας στρατεύματα και θανατηφόρα οπλικά συστήματα σε όλες τις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, πλάι στα ρωσικά σύνορα, καθώς αυτές οι χώρες έχουν προσχωρήσει στην ατλαντική συμμαχία.
Όλα αυτά συμβαίνουν στην απεγνωσμένη αναζήτηση ενός άλλου ’89 και του εχθρού, ο οποίος για να δικαιολογήσει τον τεράστιο στρατιωτικό προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ και των αντίστοιχων συμμαχικών κρατών, θα ήθελαν να συμπεριφερθεί όπως η ΕΣΣΔ. Που, όμως, δεν υπάρχει πια. Και ο καισαρισμός του Πούτιν είναι ικανοποιημένος. Είναι γεγονός ότι το ΝΑΤΟ υπάγει την ανύπαρκτη εξωτερική πολιτική της ΕΕ, που δεν έχει ούτε καν έναν υπουργό Εξωτερικών, κρυμμένο μέσα στη φόρμουλα ΚΕΠΠΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας), με έναν αδέξιο Ζοζέπ Μπορέλ, που τον κακομεταχειρίζεται τόσο η Μόσχα, όσο και οι αγριεμένοι εθνικιστές στην Ευρωβουλή. Επίσης, με το ΝΑΤΟ η επιλογή της κοινής ευρωπαϊκής Άμυνας είναι μόνο ο διπλασιασμός των ήδη υπέρμετρων στρατιωτικών δαπανών.
Να κρατάμε το στόμα μας κλειστό;
Τελευταία παρατήρηση. Μα γιατί, κύριε πρωθυπουργέ, δεν ορίσατε στο υπουργικό σχήμα ένα υπουργείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων; Μήπως γιατί το θεωρείτε άχρηστο, από τη στιγμή που εσείς ο ίδιος (η αυθεντία σας) θα διαπραγματεύεστε με τις Βρυξέλλες για το Recovery Fund και θα συναντάτε τον Τζεντιλόνι για την οικονομία και τον Σασόλι, επικεφαλής ενός κοινοβουλίου κατ’ όνομα; Είμαστε, λοιπόν, στη συνηθισμένη ιταλική συνήθεια να «κρατάμε κλειστό το στόμα μας», εκφρασμένη από το υψηλό προφίλ σας;
Το οποίο προφίλ σας έκανε τα πάντα: από την ακραία αυστηρή συμπεριφορά (και στην Αθήνα κάτι ξέρουν γι’ αυτό), που οδήγησε στη υιοθέτηση του Δημοσιονομικού Συμφώνου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πιέζοντας, παρόλο που δεν ήταν υποχρεωτικό, για την εισαγωγή του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού στο Σύνταγμα μας, μέχρι την ποσοτική χαλάρωση για να μην έχουμε πολλές κατεστραμμένες Ελλάδες, αφού αυτό θα συνιστούσε το τέλος της ΕΕ, μέχρι το «καλό και κακό χρέος», μέχρι την ξέφρενη δημιουργία δημόσιου χρέους, για την οποία πρέπει να ευχαριστήσουμε μόνο την καταστροφική πανδημία, που ακόμη μας βασανίζει. Μοναδική αλήθεια που εσείς πράγματι επαναλαμβάνετε, είναι η σωστή «μη αναστρεψιμότητα της επιλογής του ευρώ» και η προοπτική ενός «κοινού προϋπολογισμού».
Αυτή είναι η υλοποιημένη Ευρώπη: ένα νόμισμα. Τίποτε άλλο. Ο Αλτιέρο Σπινέλι κάτι θα είχε να πει πάνω σ’ αυτό. Ο δάσκαλος του Ντράγκι, ο Φεντερίκο Καφέ, θύμιζε ότι «η αποτελεσματικότητα χωρίς ιδανικά μετατρέπει την οικονομία σε μια άσπλαχνη επιστήμη».
Μετάφραση από το «Il Manifesto»: Τόνια Τσίτσοβιτς