Εσείς, μπορείτε να ξεχωρίσετε ποιο πηλήκιο αντιστοιχεί σε κάθε σώμα ασφαλείας; Θυμάστε ποια είναι τα «Λαυρεωτικά», το Σύνταγμα της Επιδαύρου και τι ήταν η ξενηλασία; Ένα νέο παιδί της gen Z πόσες πιθανότητες έχει να γνωρίζει τον τραγουδιστή των Olympians και τους πρωταγωνιστές παλιών ελληνικών ταινιών; Αν η απάντηση σε όλα αυτά είναι αρνητική, τότε κρίμα. Σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών, δεν θα έπρεπε να έχετε ελληνική ιθαγένεια. Για όσους, όμως, απλά γεννήθηκαν εντός ελληνικών συνόρων (ή και εκτός, αλλά είχαν γεννηθεί οι γονείς τους στην Ελλάδα), δεν πειράζει. Αλίμονο σ’ αυτούς που ενώ διαμένουν, ζουν, σχετίζονται και δουλεύουν χρόνια στη χώρα, δεν θα μπορούν να περάσουν στη διαδικασία της συνέντευξης για την ελληνική ιθαγένεια, αν δεν απαντήσουν σε τέτοιου είδους ερωτήσεις επιτυχώς, σε πανελλαδικού τύπου εξετάσεις και σε ποσοστό, μάλιστα, 70%.
O λόγος για την τράπεζα θεμάτων, που δημοσιεύτηκε προ ολίγων ημερών από το υπουργείο (υπενθυμίζεται ότι ο σχετικός νόμος έχει ψηφιστεί από τον Οκτώβριο) και περιλαμβάνει 70 θέματα γεωγραφίας, 80 ιστορίας (από την αρχαιότητα, μέχρι την μεταπολιτευτική Ελλάδα -ύλη που δεν διδάσκεται ούτε στο σχολείο, αφού αυτή φτάνει μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια), 100 θέματα κατανόησης και παραγωγής γραπτού λόγου, 100 θέματα σύνολο κατανόησης και παραγωγής προφορικού λόγου, 80 θέματα πολιτικών θεσμών και 70 πολιτισμού. Ενώ η πανελλαδική τους εξέταση αναμένεται να γίνει πρώτη φορά στις 16 Μαΐου (με την πλατφόρμα για την υποβολή των αιτήσεων συμμετοχής να μην έχει ανοίξει, βέβαια, ακόμα).
Με στόχο την αποτροπή
«Μια πρώτη εκτίμηση ως προς το περιεχόμενο είναι πως αρκετά από τα θέματα δεν συνδέονται με την ουσιαστική ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία, το οποίο είναι και το ζητούμενο της όλης διαδικασίας πολιτογράφησης. Κρίνοντας από τα μέχρι τώρα δεδομένα, θεωρούμε ότι πολλά θέματα είναι ιδιαίτερα δύσκολα τόσο ως προς το περιεχόμενο των ερωτήσεων, όσο και ως προς τον τρόπο διατύπωσής τους, τα οποία και τα δύο θυμίζουν πανελλήνιες εξετάσεις εισαγωγής σε ΑΕΙ», σχολιάζει σχετικά στην «Εποχή» η Generation 2.0 RED.
Ο λόγος, βέβαια, γι’ αυτή την πολιτική επιλογή της κυβέρνησης, είχε αναδειχθεί από την πρώτη στιγμή. Το προβληματικό στοιχείο δεν είναι η ύπαρξη της τράπεζας θεμάτων καθαυτή, όπως θέλει να προβάλλει το υπουργείο για το λόγο αντιπαράθεσης, καθώς ήδη προβλεπόταν από το 2019 με νόμο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, «που έθετε αντικειμενικά κριτήρια, έχοντας κοινά θέματα για όλους και απέτρεπε τις διακρίσεις κατά τη συνέντευξη, αλλά προφανώς δεν τορπίλιζε το δικαίωμα στην ιθαγένεια, όπως συμβαίνει τώρα», όπως σημειώνει ο Γιώργος Ψυχογιός, βουλευτής Κορίνθου και τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ.
Το πρόβλημα είναι, όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, η «αντίληψη που κυριαρχεί στην κυβέρνηση και εστιάζει στο πώς θα δυσκολέψουν, ή και θα αποτρέψουν, την κτήση ιθαγένειας. Επειδή δεν μπόρεσαν και δεν τόλμησαν να καταργήσουν το νόμο του ΣΥΡΙΖΑ του 2015, προσπαθούν με τη συγκεκριμένη τράπεζα θεμάτων, αλλά και με άλλες προϋποθέσεις που έχουν θέσει, να τον καταργήσουν στην πράξη. Αυτό φαίνεται από την επιλογή των θεμάτων, που είτε πρόκειται για αντικείμενα που δεν έχουν καμία σχέση με το βαθμό ένταξης, τους ποιοτικούς δεσμούς, την εξοικείωση των ανθρώπων με τη χώρα και τη γνώση της καθημερινότητας, είτε είναι ιδιαίτερα δύσκολα θέματα, που δεν αξιώνονται σε καμία άλλη εξέταση και θα απέκλειαν ακόμα και γηγενείς».
Λογική αφομοίωσης αντί ένταξης
Εξετάζοντας δε ειδικότερα τα θέματα πολιτισμού της τράπεζας, σκιαγραφείται και το πώς αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση την έννοια και τους όρους της ένταξης. Πέραν των δύσκολων θεμάτων (όπως η αντιστοίχιση εικόνων διάφορων γλυπτών, με τους καλλιτέχνες που τα φιλοτέχνησαν), ή κάποιων γελοίων, όπως «ποιο ελληνικό τραγούδι κέρδισε την πρώτη θέση στην Eurovision», πολλά θέματα αφορούν παραδόσεις και έθιμα της χριστιανικής ορθόδοξης πίστης, εμπλέκοντας τη θρησκεία σε πολιτειακά ζητήματα. «Η λογική που διέπει τα θέματα είναι αυτή της αφομοίωσης και όχι της ένταξης. Ένταξη σημαίνει σεβασμός στη διαφορετικότητα, κοινοτισμός, ανάπτυξη των ιδιαίτερων πολιτισμικών στοιχείων κτλ. Με αυτά τα προσκόμματα, λοιπόν, στο δικαίωμα στην ιθαγένεια, η κυβέρνηση προσπαθεί και πάλι να ικανοποιήσει ένα συντηρητικό, ακροδεξιό ακροατήριο. Με αυτόν τον τρόπο, όμως, δεν θα φτάσουμε ποτέ στο ιδανικό, που είναι η συμπερίληψη όλων μέσα στην κοινωνία», τονίζει ο Γιώργος Ψυχογιός.
Πελατεία και πάλι για τα φροντιστήρια
Σημαντικό ζήτημα αποτελεί, επίσης, ότι -παρά μάλιστα το ιδιαίτερα δύσκολο επίπεδο- δεν προβλέπεται ακόμα καμία κρατική δομή προετοιμασίας για τις εξετάσεις. «Η πολιτεία θα έπρεπε να μεριμνήσει ούτως ή άλλως για τη γλωσσική και γνωστική επάρκεια των ελληνικών και του ελληνικού πολιτισμού, ανεξαρτήτως διαδικασίας πολιτογράφησης. Έτσι τουλάχιστον γίνεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στα τριάντα χρόνια έντονων μεταναστευτικών ροών, η ελληνική πολιτεία δεν φρόντισε γι’ αυτό και φυσικά το βρίσκουμε τώρα μπροστά μας. Μάλιστα, ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι το υπουργείο δεν παρέχει ούτε την απολύτως βασική υποστήριξη σε αυτές τις εξετάσεις, που θα ήταν η παράλληλη δημοσιοποίηση των απαντήσεων στα θέματα της τράπεζας θεμάτων», τονίζεται από την Generation 2.0 RED.
Αυτό, βέβαια, θα έχει ως συνέπεια την απεύθυνση των ενδιαφερόμενων σε φροντιστήρια, όπως εξηγεί ο Γιώργος Ψυχογιός: «Από τη στιγμή που δεν έχει κάνει καμία προετοιμασία το κράτος για την έναρξη υποστηρικτών δομών για τις εξετάσεις, προφανώς θα δώσει ώθηση σε ιδιωτικά εργαστήρια και κέντρα κατάρτισης, που θα επιβαρύνουν οικονομικά αυτούς που θα εξεταστούν και θα είναι αμφιβόλου ποιότητας τα προγράμματά τους, αφού τέτοιου είδους θέματα είναι δύσκολο να προετοιμαστούν. Αυτό που θα έπρεπε να είχε γίνει, ήταν να έχει προβλεφθεί η διασύνδεση με τα δημόσια ΙΕΚ και άλλες δημόσιες δομές ή ακόμα και η επιδότηση σχετικών κοινωνικών φορέων, ώστε να παρέχεται δωρεάν και σωστά η προετοιμασία για τις εξετάσεις».
Προς το παρόν, βέβαια, ούτε αυτή η προβληματική διαδικασία δεν έχει ξεκινήσει, με αποτέλεσμα να υπάρχουν εγκληματικές καθυστερήσεις στην κτήση ιθαγένειας, όπως τονίζει ο βουλευτής, αφού «η κυβέρνηση σκόπιμα δεν είχε βάλει μεταβατική διάταξη στο νόμο που ψήφισε, κάτι που είχα ζητήσει ως ειδικός αγορητής του ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα όλες οι αιτήσεις που έγιναν από την ψήφιση και μετά του νόμου, να έχουν μπει σε αναστολή τόσο διάστημα, περιμένοντας την έναρξη της πλατφόρμας. Αντίστοιχα, εξαιτίας αυτού, έχουν μπλοκάρει και όλες οι εκκρεμείς αιτήσεις που είχαν κατατεθεί με τον προηγούμενο νόμο», αφήνοντας έτσι μετέωρους και στερούμενους των δικαιωμάτων τους εκατοντάδες ανθρώπους.