Η Δεξιά στο δημοτικό συμβούλιο του Παρισιού αντιτάχθηκε στον εορτασμό των 150 χρόνων της Κομμούνας του Παρισιού (1871). Όχι μόνον αντιτάχθηκε αλλά επιχείρησε ακόμα και σήμερα να τη «δαιμονοποιήσει», αγκυλωμένη στο παρελθόν. Η Κομμούνα όμως του Παρισιού έχει περάσει στην ιστορία, «αποτελεί κοινή κατάκτηση για τη δημοκρατία και γι’ αυτό θα πρέπει να γιορταστεί», αναφέρει ο ιστορικός Ροζέ Μαρτελί. «Είναι η πρώτη εξουσία που στηρίχτηκε στις αρχές της δημοκρατίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης, γι’ αυτό το Παρίσι θεωρήθηκε ως η πρωτεύουσα των πολιτών του κόσμου».
Η Δεξιά όμως στη Γαλλία, και διεθνώς, (με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως αναφέρουν κάποιοι ιστορικοί) δεν θέλησε ποτέ να αποδεχτεί αυτή τη λαϊκή εξουσία. Πάντα προσπαθούσε να τη συκοφαντήσει, να την αποσιωπήσει, ώστε τελικά να ξεχαστεί… «Όμως, μετά από χρόνια, ξανάρθε στο προσκήνιο, χωρίς ωστόσο να τιμάται από την πολιτεία όπως θα έπρεπε. Ακόμα και οι κυβερνήσεις της αριστεράς ολιγώρησαν», όπως έγραψε ο Ροζέ Μαρτελί. Δεν ολιγώρησαν οι πολίτες που συγκρότησαν «τους φίλους και τις φίλες της Κομμούνας», μια συλλογικότητα που αγωνίζεται να κρατήσει ζωντανή την ιστορική μνήμη. Η συλλογικότητα αυτή, κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία, οργανώνει σε συνεργασία και με άλλες ενώσεις και τη συνδρομή του δήμου του Παρισιού την τιμητική εκδήλωση για την επέτειο της Κομμούνας. Αλλά φέτος η πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων της δεξιάς, όπως αναφέραμε, όχι μόνο αρνήθηκαν τη συμμετοχή και ενίσχυση των εκδηλώσεων, βρήκε την ευκαιρία να επιτεθεί λέγοντας ότι πρόκειται για μια ένωση κομμουνιστικής έμπνευσης, όπως και ο ιδρυτής της υπήρξε παλαιός κομμουνιστής.
Αυτά ισχυρίστηκε η δεξιά για το σήμερα. Για το παρελθόν είπε «εάν τιμήσουμε την Κομμούνα, θα είναι σαν να τιμούμε τις πιο βίαιες πράξεις της, δηλαδή τους εμπρησμούς της που κατέστρεψαν τα πάντα στο Παρίσι». Και, τέλος, κατηγόρησαν τη δήμαρχο του Παρισιού Αν Ινταλγκό ότι «ενισχύει αυτή την τιμητική εκδήλωση γιατί έχει ένα συγκεκριμένο στόχο: να συσπειρώσει τους σοσιαλιστές, του κομμουνιστές και τους οικολόγους, ενόψει των προεδρικών εκλογών». (Σημειώνεται ότι οι προεδρικές εκλογές θα γίνουν την άνοιξη του 2022 και η δήμαρχος ενδέχεται να είναι υποψήφια). Με την επίθεση αυτή της δεξιάς, έγινε φανερό πως «η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά υπάρχει ακόμα», απάντησε η εκπρόσωπος της δημάρχου. Πέρα από τις αντεγκλήσεις στο δημοτικό συμβούλιο του Παρισιού, όπου γίνεται φανερό πως η δεξιά παραμένει πάντα δεξιά – όπως έλεγε ένας παλιός φίλος – έχει ενδιαφέρον, έστω και εν συντομία, να δούμε πώς εξελίχτηκαν τα γεγονότα, πριν και μετά την Κομμούνα.
Κομμούνα: σύντομη η διάρκειά της
Η Κομμούνα του Παρισιού είχε μια σύντομη διαδρομή. Ίσως γι’ αυτό δεν εκτιμήθηκε, από ορισμένους, όσο θα ‘πρεπε. Διήρκησε από τις 18 Μαρτίου του 1871 μέχρι το τέλος της «αιματοβαμμένης εβδομάδας», δηλαδή στις 28 Μαΐου του 1871. Στο Παρίσι, που ήταν περικυκλωμένο από τους πρώσους, ζούσαν δυο εκατομμύρια άνθρωποι που αντιμετώπιζαν δύσκολες καταστάσεις και ζούσαν σε δραματικές συνθήκες. Οι Παριζιάνοι και η εθνική φρουρά που είχαν υπερασπιστεί το Παρίσι από τον Σεπτέμβριο του 1870 από τους Πρώσους, ξεσηκώθηκαν και ανέτρεψαν την κυβέρνηση. Έτσι, τους δόθηκε η ευκαιρία να σχηματίσουν μια πρωτόγνωρη δημοκρατική κυβέρνηση, την Κομμούνα του Παρισιού, η οποία από τις 18 Οκτωβρίου εγκαταστάθηκε στο ξενοδοχείο Hotel De Ville στο Παρίσι. Ο Θιέρσος, που ασκούσε καθήκοντα πρωθυπουργού μέχρι την επανάσταση, εγκατέλειψε την πόλη και αποσύρθηκε στις Βερσαλλίες, από όπου οργάνωσε την αντεπίθεση στην Κομμούνα.
Η Διακήρυξη προς το λαό
Οι εκπρόσωποι της Κομμούνας, με διακήρυξή τους προς τον γαλλικό λαό λίγες μέρες μετά το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, δήλωναν πως θα μείνουν πιστοί στην επανάσταση. «Μια επανάσταση που είναι πιο σύγχρονη, πιο δημοκρατική και πιο ανοιχτή από τις άλλες επαναστάσεις, που έχουν μείνει γνωστές στην παγκόσμια ιστορία». Και, πράγματι, αυτό το δημοκρατικό κομμουνιστικό καθεστώς, όπως το χαρακτήρισαν μερικοί, αν και δεν κράτησε παρά μόνον 72 ημέρες, παρέμεινε στη συλλογική μνήμη ως μια θαρραλέα εξέγερση που πάλεψε σκληρά σε έναν εμφύλιο πόλεμο που της επέβαλαν.
Πρωτοφανής εμπειρία
Στη διάρκεια της εξουσίας της αποκτήθηκε μια πρωτοφανής εμπειρία. Δημιουργήθηκε μια νέα διοίκηση, οι δημόσιες υπηρεσίες λειτούργησαν και οργάνωσαν τη φροντίδα και την περίθαλψη των ασθενών και των τραυματιών, διασφάλισαν την ασφάλεια των πολιτών στους δρόμους. Στο θεσμικό τομέα, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι έκαναν συνέχεια απολογισμό της δράσης τους και ήταν ανακλητοί. Στον κοινωνικό τομέα, τα ακατοίκητα σπίτια δόθηκαν στους άστεγους. Ψηφίστηκε μια προοδευτική εργατική νομοθεσία και η ισότητα των μισθών ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Καθιερώθηκε η δωρεάν εκπαίδευση. Αναγνωρίστηκε η ελευθερία του συνέρχεσθαι και έγινε για πρώτη φορά λόγος για την ανάγκη διαχωρισμού εκκλησίας και κράτους. Ωστόσο, το πρόγραμμα της Κομμούνας δεν εξαντλήθηκε με όσα αναφέραμε και ούτε βέβαια πρόλαβε να ολοκληρωθεί.
Η αιματοβαμμένη εβδομάδα
Ο Θιέρσος από τις Βερσαλλίες εξαπέλυσε τελικά μια επίθεση από την 21η έως και την 28η Μαΐου του 1871, πολλαπλασιάζοντας τις εκτελέσεις και τα θύματα, κάνοντας τρομακτικό τον απολογισμό της «αιματοβαμμένης εβδομάδας», όπως έμεινε στην ιστορία. Τελικά, η Κομμούνα του Παρισιού ηττήθηκε μετά από αυτή την άγρια καταστολή.
Η κληρονομιά της Κομμούνας
«Η επανάσταση των καθημερινών, απλών ανθρώπων του Παρισιού, των ανθρώπων χωρίς φωνή και δικαιώματα. Αυτοί ξεσηκώθηκαν ενάντια σε μια αβάσταχτη καταπίεση, την ίδια ώρα που τα πρωσικά στρατεύματα ήταν στην πόρτα τους και είχαν επιβάλει την καθολική απομόνωση. Ήταν αυθόρμητο κίνημα; Δεν θα το ‘λεγα. Γιατί αντλούσαν το κουράγιο από τους εργατικούς αγώνες που προηγήθηκαν του 1871. Η Κομμούνα του Παρισιού άφησε κληρονομιά μια αυθεντική εμπειρία δημοκρατίας και κοινωνικής δικαιοσύνης», αναφέρει ο Ροζέ Μαρτελί.