Επιμηκύνεται για ακόμα ένα χρόνο η ζωή των αυθαιρέτων. Με τροπολογία που κατέθεσε η κυβέρνηση, αναστέλλονται οι κατεδαφίσεις αυθαιρέτων σε αιγιαλούς, παραλίες και λίμνες μέχρι τις 31.10.21. Η κυβέρνηση προκειμένου να δικαιολογήσει την απόφαση της, επικαλείται τον κορονοϊό, αλλά φαίνεται ότι στο ζύγι, για ακόμα μία φορά, υπερίσχυσε ο φόβος για το πολιτικό κόστος.
Η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ότι «λόγω των περιοριστικών μέτρων για την ανάσχεση του κορονοϊού, δεν έχει καταστεί δυνατή ή έχει καθυστερήσει η νομιμοποίηση/τακτοποίηση των εν λόγω έργων». Και καταλήγει ότι η κατεδάφιση τους υπό τις τρέχουσες συνθήκες θα είναι «κατά παράβαση των αρχών της επιείκειας και χρηστής διοίκησης». Βέβαια, οι εξηγήσεις αυτές είναι παραπλανητικές, διότι στον αιγιαλό απαγορεύονται οι νομιμοποιήσεις. Ειδικές περιπτώσεις αποτελούν τα ξενοδοχεία, τα οποία χτίστηκαν από τον ΕΟΤ ή το δημόσιο. Η τροπολογία, όμως, παγώνει όλες τις κατεδαφίσεις και όχι μόνο αυτές που εμπίπτουν στις παραπάνω κατηγορίες.
«Τι είδαμε αν το σκεφτούμε και λίγο πιο διαχρονικά; Μία ακόμα διαιώνιση αυτού του ιδιαίτερα προβληματικού καθεστώτος, της αυθαίρετης δόμησης και της τακτοποίησης της. Το WWF έχει επισημάνει, εδώ και χρόνια, που ξεκίνησε η σειρά αυτών των 4-5 νόμων για τα αυθαίρετα, ότι η αυθαίρετη δόμηση στην Ελλάδα απολαμβάνει κάποιο είδος ιδιόμορφης πολιτικής ασυλίας», σχολιάζει ο Γιώργος Μελισσουργός από την WWF στην «Εποχή». Και τονίζει ότι «ο έλεγχος της αυθαίρετης δόμησης είναι μια ουσιαστική ενέργεια προς τη διασφάλιση του περιβαλλοντικού κεκτημένου εν γένει, αλλά και προς τη διατύπωση ενός καθεστώτος που θα κυριαρχεί η λεγόμενη ασφάλεια δικαίου».
Πράγματι, το πρόβλημα της αυθαίρετης δόμησης στην Ελλάδα είναι παλιό. Οι νεότερες κυβερνήσεις έδειξαν ανοχή στην αυθαιρεσία και μάλλον την ενθάρρυναν με νομοθεσίες που, εκ των υστέρων, τακτοποιούσαν τα αυθαίρετα κτίσματα. Σε αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν οι νομοθετικές παρεμβάσεις, που πραγματοποιήθηκαν την τελευταία δεκαετία. Το ζήτημα δε των κατεδαφίσεων ήταν ταμπού.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε κάνει σημαία της τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων. Ο κύριος Χατζηδάκης δήλωνε εμφατικά ότι «δεν θα συμβιβαστούμε με την αυθαιρεσία σε αυτό το ζήτημα». Κατά τη διάρκεια της θητείας του προκήρυξε πρόγραμμα κατεδαφίσεων με χρηματοδότηση έξι εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο και άσκησε πιέσεις στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις της χώρας να εφαρμόσουν τα πρωτόκολλα κατεδαφίσεων. Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ανταποκρίθηκαν και υπέγραψαν συμβάσεις με εργολάβους. Οι κατεδαφίσεις, μάλιστα, ξεκίνησαν στην Κρήτη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο στην Χαλκιδική. Με την τροπολογία, όμως, το σκηνικό ανατράπηκε και έγινε ένα ακόμα πισωγύρισμα.
«Η αυθαιρεσία είναι πάντα αυθαιρεσία. Στις περιπτώσεις που εξ ορισμού και διαχρονικά υπήρχε λιγότερη ανοχή -θεωρητικά τουλάχιστον- όπως στις περιοχές αιγιαλού και στα δάση, η ευελιξία έχει αποτυπωθεί εδώ και 20-30 χρόνια με τη μη αντιμετώπιση του θέματος. Η πρώτη φορά που υπήρχε σοβαρή και ολοκληρωμένη προσέγγιση ήταν επί της διακυβέρνησής μας, με την προετοιμασία του έργου των κατεδαφίσεων στην Αττική από το ΥΠΕΝ, το θέμα των δασικών χαρτών και των οικιστικών πυκνώσεων, τις προβλέψεις για τους πόρους των κατεδαφίσεων των Αποκεντρωμένων από το Πράσινο Ταμείο. Όλα αυτά, δηλαδή, που διαφήμιζε η ΝΔ και τώρα αναιρεί και αναβάλει με την τροπολογία», σχολιάζει η Χριστίνα Μπαριτάκη, μέλος της γραμματείας του τομέα περιβάλλοντος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, στην «Εποχή».
Τον Αύγουστο του 2018 το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει πρόγραμμα κατεδαφίσεων, εξασφάλισε τους πόρους από το Πράσινο Ταμείο και προκήρυξε δύο διεθνείς διαγωνισμούς, τον έναν εκ των οποίων αργότερα ακύρωσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ακόμα, το υπουργείο κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ κατεδάφισε σε δύο φάσεις το 2015 και το 2018 τα αυθαίρετα στον Σχοινιά. Οκτώ ταβέρνες, δηλαδή, που κηρύχθηκαν τελεσίδικα αυθαίρετες το 1999 και λειτουργούσαν για χρόνια κόντρα στο νόμο, μέσα σε προστατευόμενη περιοχή. Με το πρόγραμμα για τις κατεδαφίσεις ο ΣΥΡΙΖΑ, έτρεχε πίσω από τις εξελίξεις, αφού προηγήθηκε η τραγωδία στο Μάτι, που έθεσε επιτακτικά το θέμα του χωρικού σχεδιασμού. Στην περίπτωση των αυθαιρέτων στον Σχοινιά έδειξε ταχύτερα αντανακλαστικά και έδρασε σύμφωνα με το πολιτικό του πρόγραμμα.
Για την αναστολή των κατεδαφίσεων η κυβέρνηση δέχτηκε κριτική και από το φιλοκυβερνητικό Τύπο. Σε κεντρικό της άρθρο η «Καθημερινή» χαρακτήρισε την επίμαχη ρύθμιση «πλήγμα στη νομιμότητα» και «πλήγμα στην αξιοπιστία της κυβέρνησης». Η εφημερίδα καταλήγει ότι «το προγραμματικό DNA» της κυβέρνησης είναι «ασύμβατο με δικαίωση παρανομιών». Κι αν εμείς έχουμε βάσιμους λόγους να αμφισβητούμε το αν το «DNA» της κυβέρνησης είναι συμβατό με την τήρηση των περιβαλλοντικών νόμων, δύο δεδομένα προκύπτουν: ότι αν και είχε διαμορφωθεί συναίνεση γύρω από το θέμα, η Νέα Δημοκρατία επέλεξε να μην κάνει το βήμα. Κι ότι η ασυλία που απολαμβάνουν τα αυθαίρετα δύσκολα θα αρθεί.