Ολοκληρώνονται οι Συνδιασκέψεις του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
Ολοκληρώνονται τις επόμενες μέρες οι διαδικασίες των Συνδιασκέψεων του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία με την εκλογή Νομαρχιακών Επιτροπών, κυρίως, μεγάλων οργανώσεων του Κέντρου όπως η Α΄ Αθηνών, η Δυτική Αθήνα, η Νότια Αθήνα κ.ά. Τότε θα μπορεί κανείς να συνάγει και πιο ουσιαστικά συμπεράσματα, αλλά μια πρώτη εικόνα και εκτίμηση είναι δυνατή από τώρα.
Οι συνελεύσεις των οργανώσεων μελών (ΟΜ) έχουν ολοκληρωθεί και έγιναν ψηφιακά. Ήταν μια δύσκολη διαδικασία, ασφαλώς, αλλά βελτιώθηκε σημαντικά ύστερα από τις πρώτες δυσκολίες εξοικείωσης και είναι, πλέον, μια παρακαταθήκη. Κυρίως για εκδηλώσεις ή και συσκέψεις εργασίας που απαιτούν τη συμμετοχή από διάφορες περιοχές της χώρας, που διευκολύνει την οριζόντια επικοινωνία οργανώσεων, τμημάτων, ρευμάτων ή τάσεων. Ωστόσο, μαζί με την πρόοδο και τις νέες δυνατότητες έγινε σαφές ότι τίποτε δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ζωντανή παρουσία των μελών, τη ζωντανή επικοινωνία –ιδίως όταν προσέρχονται στο κόμμα νέα μέλη–, τη ζωντανή επαφή με τις κοινωνικές οργανώσεις και συνολικά την κοινωνία.
Η πανδημία και οι δυσκολίες που παρεμβάλλει υπήρξαν καθοριστικές ως προς την υλοποίηση του αρχικού σχεδίου της διεύρυνσης ταυτόχρονα με ανασυγκρότηση των οργανώσεων και ενίσχυσης των δεσμών των ΟΜ με τις κοινωνίες αναφοράς τους. Δυσκόλεψαν, δηλαδή, περισσότερο τη βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των οργανώσεων του κόμματος, που ήταν και το σημείο που ήδη έπασχε, και λιγότερο το ποσοτικό, την αύξηση των μελών. Την αύξηση κυρίως οι ΟΜ την άντλησαν από τον κύκλο της πολιτικής επιρροής του κόμματος και όχι από τους κοινωνικούς χώρους, εκεί όπου παράγονται οι κρίσιμες τριβές με την πολιτική της κυβέρνησης.
Σχετικά με τη συμμετοχή των μελών στις διαδικασίες η εικόνα είναι ότι κυμάνθηκε 25% - 40%, ανάλογα και με τη σχετική τεχνική γνώση του διαδικτύου. Η συμμετοχή στις συνδιασκέψεις αντιπροσώπων αυξάνονταν ραγδαία και προσέγγισε το 65% - 70%. Στις ψηφοφορίες τα μεγέθη αυξάνονταν τόσο στις ΟΜ όσο και, πολύ περισσότερο, στις συνδιασκέψεις που υπερέβαινε και το 90%. Συμπερασματικά, θα μπορούσε να πει κανείς ότι υπήρχε μια ανάγκη των μελών του Κόμματος να συμμετάσχουν σε κάτι, να συζητήσουν, έστω και μ’ αυτό τον τρόπο και αυτό εκφράστηκε.
Το έργο της επόμενης φάσης
Οι προηγούμενες παρατηρήσεις προσδιορίζουν και το έργο της άμεσης επόμενης περιόδου που τίθεται στον ΣΥΡΙΖΑ. Όλο αυτό το νέο και πλούσιο δυναμικό που εντάχθηκε, για το οποίο υπήρξε και πρόνοια οργανωτικών ποσοστώσεων να εκφραστεί στα διάφορα όργανα, που τριπλασίασε τις δυνάμεις του κόμματος από το προηγούμενο συνέδριο του 2016 και τις διπλασίασε σχεδόν μετά τις εκλογές του 2019, μένει και να λειτουργήσει ως οργανωμένη αριστερή δύναμη. Να αποκτήσει, βαθμιαία, τα ιδεολογικά και πολιτικά χαρακτηριστικά ενός κόμματος της ανανεωτικής, κινηματικής και ριζοσπαστικής αριστεράς. Αυτό είναι ένα τεράστιο έργο και η έκβασή του θα κρίνει και την αξία της, αναγκαίας οπωσδήποτε, μεγέθυνσης που συντελέστηκε.
Το ζήτημα αυτό ως εκκρεμότητα δεν είναι καθόλου απλό διότι στο Κόμμα δεν υπάρχει ενιαία αντίληψη ή σωστότερα δεν αξιολογείται αυτό το έργο το ίδιο απ’ όλα τα ρεύματα και τάσεις. Αυτό, για παράδειγμα, είναι περισσότερο στο κέντρο της προσοχής του ρεύματος της Ομπρέλας, και αυτό επίσης έως ένα βαθμό οδήγησε και στη δημιουργία της ΡΕΝΕ που προέκυψε, κατά βάση, από τα σπλάχνα της Κίνησης Μελών η οποία αξιολογεί τις εσωκομματικές οργανώσεις περισσότερο ως εκλογικούς βραχίονες, ως την κοντινή εκλογική εμβέλεια μιας περιοχής.
Παρά την πυκνή κοινωνικά και πολιτικά περίοδο που υπήρξε ως περιβάλλον κατά τις εσωκομματικές διαδικασίες, οι εργασίες, κατά κανόνα, δεν διακρίνονταν για τη συζήτηση πάνω σ’ αυτές, τις τοποθετήσεις, την αξιολόγηση και εμπλουτισμό της πολιτικής γραμμής του κόμματος. Αυτό συνέβη ιδιαίτερα στις ΟΜ και βελτιώθηκε αρκετά στις συνδιασκέψεις των νομαρχιακών. Απ’ αυτή την άποψη υπάρχει ένα κενό, εδώ, που πρέπει να καλυφθεί, αν πρόκειται να ενισχυθεί η, ούτως ή άλλως έως τώρα, προβληματική, τροφοδότηση του «άνω» του κόμματος από τα «κάτω», δηλαδή, η καταστατική αρχή ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα των μελών του.
Οι συζητήσεις που ήδη έχουν αρχίσει για το Σχέδιο Προγράμματος είναι η δεύτερη ευκαιρία για το κόμμα να εμβαθύνει τις προγραμματικές θέσεις του, την πολιτική του γραμμή και στόχευση. Επίσης, να καλύψει και κενά από τις πιεσμένες εργασίες των προσυνδιασκεψιακών εργασιών του. Το Σχέδιο Προγράμματος έχει ευρεία θεματολογία που προσφέρεται στις ΟΜ να εργαστούν και θεματικά με ανοιχτές εκδηλώσεις διαλόγου και με δυνάμεις εξωκομματικές, επαγγελματικών και κοινωνικών οργανώσεων και φίλων του κόμματος.
Συσχετισμοί και η δυναμική της ρευστότητας
Το τι συσχετισμοί καταγράφηκαν, ασφαλώς, δεν είναι μικρής σημασίας ζήτημα. Πάντα, δε, σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ιδίως στα κατώτερα όργανα, στα συντονιστικά των ΟΜ, υπάρχει ρευστότητα. Ιδίως σε περίοδο διεύρυνσης, δηλαδή προσέλευσης νέων μελών που ανεξάρτητα από τις προελεύσεις τους επαναπροσδιορίζονται στο νέο τους οργανωμένο περιβάλλον. Με την ευκαιρία, να σημειώσουμε ότι θα μπορούσε, σχηματικά, να χωριστούν τα νέα μέλη σε τρεις κατηγορίες. Στην πρώτη περίοδο, αμέσως μετά τις εκλογές του 2019 όπου κατά κανόνα προσήλθαν αριστερές και αριστεροί ή προοδευτικοί άνθρωποι που ανησύχησαν, με την καλή έννοια, για την προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ μετά (και από) τη νίκη της ΝΔ. Στην ενδιάμεση περίοδο όπου τα νέα μέλη, εκτός από αυτά που είχαν τα χαρακτηριστικά που συναντάμε και στην πρώτη περίοδο, υπήρξαν και πολλά που κυρίως εντάχθηκαν λόγω σχέσεων με στελέχη του κόμματος ή οδηγούμενα και από την αντιδεξιά τους θέση. Στην τρίτη περίοδο, πριν τις συνδιασκέψεις, υπήρξαν σε μεγάλη έκταση και τα φαινόμενα των ομαδικών εγγραφών από νυν ή πρώην βουλευτές, κυρίως αλλά όχι μόνο. Αυτό ήταν και το νέο στοιχείο των εγγραφών της τελευταίας στιγμής, σε σχέση με το παρελθόν όπου επίσης υπήρξαν αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση. Αυτή τη φορά υπήρξε εκτεταμένο ως φαινόμενο, κάποτε χωρίς κομματικές αρχές ή και εκτός των κανόνων που είχε, ομόφωνα, ορίσει το Οργανωτικό Γραφείο. Είναι ένα πρόβλημα που παραμένει. Είναι οι λεγόμενες «βαρωνίες», που καταγράφηκαν και που υπονομεύουν τη δημοκρατική και εύρυθμη λειτουργία του κόμματος. Διότι θα βρεθεί μπροστά του ιδίως όταν θα επιλέγονται από τις οργανώσεις οι υποψήφιοι βουλευτές ή θα συζητούνται τα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Στον απόηχο δυο εσωκομματικών εξελίξεων
Η ρευστότητα στους συσχετισμούς, θετικό στοιχείο στην εσωτερική ζωή ενός αριστερού κόμματος, αυξήθηκε και από δυο εσωκομματικές εξελίξεις πολύ σημαντικές που συνέβησαν πριν τις συνδιασκέψεις. Η μια, ήταν η δημοσιοποίηση –με θεσμικό τρόπο– του κειμένου της Ομπρέλας, που την πρωτοεμφάνιζε και ως ρεύμα, η οποία εξασφάλιζε όχι μόνο ένα ικανό εύρος δυνάμεων αλλά κυρίως απηχούσε τις ανησυχίες και διαθέσεις πολύ ευρύτερων δυνάμεων για όλα όσα συνέβαιναν στο κόμμα ή για τα κενά στην πολιτική του. Η άλλη ήταν η συγκρότηση της ΡΕΝΕ, με κείμενο αρχών, ως ενός τμήματος που αποχώρησε από την Κίνηση Μελών μετακινούμενη προς το κέντρο, ιδεολογικοπολιτικά, του κόμματος. Αυτές οι δυο εξελίξεις, σε συνδυασμό με φαινόμενα που δοκίμαζαν τη δημοκρατική λειτουργία του κόμματος και παρέκαμπταν τους κομματικούς κανόνες στις ΟΜ και τις Νομαρχιακές, που αποδίδονταν πιο συχνά σε στελέχη της Κίνησης Μελών, άλλαξαν πολλές φορές τους συσχετισμούς ή τους ανέτρεψαν. Στην πρώτη περίπτωση μπορούμε να φέρουμε παραδείγματα όπως της Ανατολικής Αθήνας ή Ανατολικής Αττικής, στη δεύτερη της Θεσσαλονίκης. Δεν ήταν λίγα μεσαία στελέχη του κόμματος, βουλευτές ή πρώην βουλευτές, που ήταν γνωστά στελέχη της Κίνησης Μελών στις περιοχές τους, και ζήτησαν να συνεργαστούν με την Ομπρέλα, κυρίως, αλλά και με τη ΡΕΝΕ για να αντιμετωπιστούν από κοινού αρνητικά φαινόμενα, κυρίως ομαδικών εγγραφών.
Ο προγραμματισμός τώρα είναι η Πανελλαδική Προγραμματική Συνδιάσκεψη όπου όλο αυτό το νεοεκλεγμένο κομματικό δυναμικό θα λειτουργήσει από κοινού για πρώτη φορά. Μένει ακόμη να καθοριστεί το πώς σε συνθήκες πανδημίας.