Χωρίς διαβουλεύσεις και διάλογο, όπως φαίνεται, πρόκειται να κατατεθεί σύντομα στη Βουλή το νέο νομοσχέδιο για το Οικογενειακό Δίκαιο και την υποχρεωτική συνεπιμέλεια, που προωθεί ο γνωστός σύλλογος των «ενεργών πατέρων», με την υποστήριξη της κυβέρνησης, παρά τις έντονες αντιδράσεις πολλών γυναικείων, φεμινιστικών οργανώσεων και δικτύων, ομάδων μητέρων, της Εταιρείας Οικογενειακού Δικαίου, καθώς και πλείστων νομικών, όπως ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Μιχάλης Σταθόπουλος.
Αν τους τελευταίους μήνες, εν μέσω πανδημίας, είχε εντατικοποιηθεί η προπαγάνδα υπέρ της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, με γενικόλογες διακηρύξεις και χρήση περίπλοκων νομικών όρων που μπέρδευαν και το περιεχόμενο και τους ανημέρωτους υποστηρικτές τους, τώρα τα επαναδιατυπωμένα άρθρα με την απαλοιφή των πιο προβληματικών λέξεων επιχειρούν να συσκοτίσουν και πάλι την κατανόηση του νέου νομοσχεδίου.
Έτσι, για παράδειγμα, η γονεϊκή αποξένωση διατυπώθηκε ως διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα ενώ, πάλι στο άρθρο 1532, σε ό,τι αφορά την ενδοοικογενειακή βία, αντί για την τελεσιδικία αναφέρεται η αμετάκλητη καταδίκη του γονέα για ενδοοικογενειακή βία και για εγκλήματα της γενετήσιας ελευθερίας, που σημαίνει ότι επιβάλλεται η γυναίκα και το παιδί να έρχονται υποχρεωτικά σε διαβούλευση με τον κακοποιητή τους ή/και τον βιαστή τους, για πολλά χρόνια, ακόμα και δεκαετία.
Όπως είχαμε υποστηρίξει και σε προηγούμενο άρθρο μας1 είναι αναγκαία η ύπαρξη Κοινωνικών Υπηρεσιών, όχι με υποτυπώδη γραφειοκρατική λειτουργία, όπως σήμερα, αλλά με ουσιαστικό ρόλο, εφόσον είναι κομβικής σημασίας η συμβολή τους στην προετοιμασία γονιών και παιδιού. Στο παρόν νομοσχέδιο, ζωτικής σημασίας ζητήματα, όπως αυτό του χρόνου επικοινωνίας του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει, αντιμετωπίζονται με τη λογική μαθηματικών τεκμηρίων, όπως αναφέρει η δικηγόρος Φωτεινή Σόφτη2. Έτσι, για παράδειγμα, το παιδί θα πρέπει να επικοινωνεί κατά το 1/3 του χρόνου του με τον γονέα, χωρίς να διευκρινίζεται κατά τα άλλα σε ποιον συνολικά χρόνο αναφέρεται. Ενδεχομένως αυτό θα ταίριαζε στο συνυπολογισμό σε ό,τι αφορά το διακανονισμό της διατροφής, σε καμία περίπτωση όμως στην επικοινωνία γονέα παιδιού, που δεν μπορεί να καθοριστεί με «τεχνικίστικους» όρους. Ενώ σημαντικό πρόβλημα αποτελεί και το ότι κάποιος μπορεί να ερμηνεύσει τη διάταξη ως υποχρεωτική εναλλασσόμενη κατοικία. Μαθηματικά τεκμήρια, όπως τονίζει η νομικός, που δεν ταιριάζουν με τη ρύθμιση κοινωνικών πραγματικοτήτων που απαιτούν εξειδικευμένο οικογενειακό δικαστήριο και ισχυρές κοινωνικές υπηρεσίες. Να πούμε ότι στην Ελλάδα οι κοινωνικές υπηρεσίες λειτουργούν με κωδικοποιημένα κριτήρια, που δεν ανταποκρίνονται στη συνθετότητα της κάθε περίπτωσης.
Και ενώ στο νομοσχέδιο προβάλλονται λόγοι με δυσαπόδεικτους ισχυρισμούς, σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να αφαιρείται η γονική μέριμνα, δηλαδή η «μεγαλύτερη δυνατή ποινή», άλλοι λόγοι όπως παραμέληση της υγείας, έκθεση του ανηλίκου σε κίνδυνο και κακές συνθήκες διαβίωσης, παρεμπόδιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας κτλ, αγνοούνται. Επίσης, παρόλο που το ισχύον πολύ προοδευτικό για την εποχή του ελληνικό Οικογενειακό Δίκαιο στηρίχτηκε στο αντίστοιχο γαλλικό, η Γαλλία, στο μεταξύ, το 2000 εφάρμοσε την Coparentalité (υποχρεωτική συνεπιμέλεια). Μετά από είκοσι χρόνια εφαρμογής, τον Ιανουάριο του 2020, επιτροπή γυναικείων οργανώσεων κατέθεσε στη Βουλή έκθεση με θέμα τη βία κατά των γυναικών, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι: «Η υποχρεωτική συνεπιμέλεια συχνά αποτελεί για τον πρώην σύντροφο μέσο άσκησης εξουσίας και συνιστά νέα μορφή άσκησης βίας στο θύμα του. Το δικαίωμα επίσκεψης και φιλοξενίας των πατεράδων συχνά αποτελεί μεγάλο ρίσκο για γυναίκες και παιδιά. Η εναλλασσόμενη άσκηση της γονεϊκότητας θέτει τις γυναίκες, θύματα βίας, σε συστηματική επαφή με τον κακοποιητή τους». Μελέτη του 2009 από το Παρατηρητήριο Βίας του περιφερειακού συμβουλίου Seine-Saint-Denis, που αφορούσε 24 γυναικοκτονίες που έγιναν τη περίοδο 2005-2008, έδειξε ότι «οι μισές γυναικοκτονίες εκτελέστηκαν μπροστά σε μικρά παιδιά και με αφορμή την τακτική επίσκεψη και φιλοξενία του πατέρα».
Λίγο καιρό μετά, στις 30 Ιουλίου 2020, η γαλλική Βουλή ψήφισε το νόμο 2020-936, με σκοπό την προστασία των θυμάτων της οικογενειακής βίας, ρυθμίζοντας το κατά προτεραιότητα δικαίωμα του θύματος να μένει στη συζυγική κατοικία: 1. Με αναστολή του δικαιώματος επικοινωνίας και διαμονής του τέκνου, σε περίπτωση εγκλήματος από γονέα που διαπράχτηκε κατά του προσώπου του άλλου γονέα. 2. Με επιτηρούμενη απαγόρευση προσέγγισης του θύματος. 3. Με αναστολή δικαιωμάτων επικοινωνίας και στέγασης του τέκνου, στο πλαίσιο ανάκρισης, ώστε να μην αποτελεί ευκαιρία για τον παραβάτη γονέα να ασκήσει περαιτέρω βία στο γονέα/θύμα.
Στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση κινείται το προς κατάθεση νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια στην Ελλάδα.
Σημειώσεις
-
www.epohi.gr/article/37871/synepimeleia-h-doyreios-ippos-ths-patriarhias
-
www.dikastiko.gr/articles/foteini-n-softi-oi-astochies-kai-ta-kena-toy-nomoschedioy-gia-to-oikogeneiako-dikaio