Από τον Ιούλιο του 2020, οπότε και ξεκίνησαν οι συζητήσεις στην Τουρκία για αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, οι γυναικείες οργανώσεις ξεσηκώθηκαν. «Απειλείται ο ζωτικός μας χώρος. Ας οργανωθούμε και ας πάρουμε αποφάσεις για τις ζωές μας», είπαν. Έτσι, οι γυναίκες και η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα πραγματοποίησαν καθημερινές δράσεις σε διάφορες πόλεις της Τουρκίας. Και παρά το ότι υπήρχαν επιθέσεις και δεκάδες προσαγωγές, την επόμενη μέρα οι δρόμοι ξαναγέμιζαν. «Δεν θα αφήσουμε τους δρόμους άδειους. Θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας έως ότου εφαρμοστεί αποτελεσματικά η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», επέμεναν.
Οι δράσεις, που εξαπλώθηκαν σε όλη την Τουρκία, απέκτησαν διαφορετική δυναμική μετά τη βάναυση δολοφονία της 27χρονης φοιτήτριας Πινάρ Γκιουλτεκίν από τον πρώην σύντροφό της στις 21 Ιουλίου, όταν ο αντιπρόεδρος του AKP είπε: «όπως υπογράψαμε τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, έτσι θα αποχωρήσουμε».
Κι ενώ η σχετική απόφαση αποχώρησης αναμενόταν από μέρα σε μέρα, οι ισχυρές αντιστάσεις και η υποστήριξη της Σύμβασης από τις γυναικείες οργανώσεις και τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, στέκονταν ισχυρό εμπόδιο. Η διαστρέβλωση, ωστόσο, του περιεχομένου της, τόσο στην τηλεόραση όσο και στο τουίτερ, ήταν συνεχής. Τελικά, η Σύμβαση καταγγέλθηκε - με υπογραφή Ερντογάν - και η σχετική απόφαση 3718 δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης στις 20/3/2021.
Αυθαιρεσία στην τιμωρία
Μια απόφαση η οποία πάρθηκε την ώρα που, σύμφωνα με στοιχεία από την Πλατφόρμα «Θα Σταματήσουμε τη Γυναικοκτονία», 300 γυναίκες σκοτώθηκαν στην Τουρκία το 2020, ενώ άλλες 171 βρέθηκαν νεκρές υπό «ύποπτες συνθήκες». Απροσδιόριστοι παραμένουν οι λόγοι για τους οποίους δολοφονήθηκαν οι 182 από τις 300 γυναίκες, ενώ οι δικαιολογίες για τη δολοφονία των υπόλοιπων 118 ποικίλλουν: οικονομικοί λόγοι, γυναίκες που ήθελαν να πάρουν διαζύγιο, που αρνήθηκαν να συμφιλιωθούν, που αρνήθηκαν να παντρευτούν, που αρνήθηκαν να κάνουν σεξ ...
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους άνδρες μπορούν να σκοτώσουν γυναίκες τόσο απερίσκεπτα, αλλά ένας από τους σημαντικότερους είναι η ατιμωρησία. Το να εμφανιστεί, για παράδειγμα, ένας άνδρας-δράστης ενώπιον δικαστή, με γραβάτα και κοστούμι, και να πει: «την αγαπούσα πάρα πολύ, το μετανιώνω», μπορεί να τον οδηγήσει σε καταδίκη με μειωμένη ποινή, λόγω «καλής συμπεριφοράς». Ομοίως, η δικαιολογία για «άδικη πρόκληση»: η φράση «μίλησε υποτιμητικά για τον ανδρισμό μου, τη σκότωσα», μπορεί να είναι ένας καλός λόγος για μείωση της ποινής.
Η Σύμβαση ως τέρας
Άρα γιατί, παρά την αυθαιρεσία στην τιμωρία, τερματίστηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία επιδίωκε να αποτρέψει τη βία ανδρών που αιχμαλώτισαν τις ζωές μας; Η χρήση σε αυτή όρων όπως «ισότητα των φύλων» και «σεξουαλικός προσανατολισμός», καθώς και ο ισχυρισμός ότι τα άρθρα της που προστατεύουν τις γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, «έρχονται σε αντίθεση με την παραδοσιακή οικογενειακή δομή» και «καταργούν τα φύλα στην κοινωνία», έγιναν οι πιο δημοφιλείς δικαιολογίες των πολιτικών ισλαμιστών. Με αυτήν τη ρητορική και την πολιτική του ψέματος, η Σύμβαση παρουσιάστηκε σαν ένα τέρας που κρατά την καρδιά της οικογένειας στα χέρια της. Και με την επιβολή των πολιτικών ισλαμιστών - τους οποίους το ΑΚΡ θέλει να προσελκύσει, στο ενδεχόμενο νέων εκλογών - η Σύμβαση καταγγέλθηκε.
Αν και τούρκοι νομικοί έχουν κάνει σαφές, ήδη από το βράδυ της 20ης Μαρτίου, ότι μια διεθνής σύμβαση που κυρώθηκε στο Κοινοβούλιο μπορεί να καταγγελθεί μόνο με απόφαση του Κοινοβουλίου, ο πρόεδρος Ερντογάν, εκδίδοντας το σχετικό διάταγμα, ανακοίνωσε ότι μπορεί να την καταγγείλει μόνο με τη δική του υπογραφή. Ωστόσο, οι νομικοί επιμένουν ότι αυτή η απόφαση είναι «άκυρη» γι’ αυτό και έχουν ήδη υποβληθεί πολλές προσφυγές εναντίον της.
Κύμα αντιδράσεων
Η απόφαση – που δημοσιεύθηκε στις 2 τα ξημερώματα(!) – προκάλεσε κύμα αντιδράσεων σε μεγάλες πόλεις της Τουρκίας όπως την Κωνσταντινούπολη, την Άγκυρα και την Σμύρνη. Και μπορεί αυτή τη φορά να μην δεχθήκαμε επιθέσεις, όμως οι ζωές μας απειλούνται καθημερινά. Γιατί η καταγγελία της Σύμβασης αυτό ακριβώς λέει: «μπορείτε να ασκήσετε όση βία θέλετε στις γυναίκες, μπορείτε να τις σκοτώσετε και μπορείτε να τη γλιτώσετε με τις χαμηλότερες ποινές, ή ακόμα και να μην τιμωρηθείτε καθόλου».
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης επιβάλλει υποχρεώσεις στα κράτη μέρη να καταπολεμήσουν κάθε μορφή διακρίσεων λόγω φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, να αποτρέψουν τη βία των ανδρών, να λάβουν συνολικά μέτρα κατά της βίας και να ορίσουν τις απαραίτητες ποινές για τους δράστες. Η Σύμβαση, η οποία καλύπτει τη βία κατά των γυναικών, την επίμονη παρακολούθηση (stalking), την παρενόχληση και το βιασμό, τον καταναγκαστικό γάμο, την άμβλωση και την πρόληψη της γυναικοκτονίας, δεν περιέχει ούτε μία λέξη που να «απειλεί» την οικογενειακή δομή, όπως ισχυρίζονται οι πολιτικοί ισλαμιστές που ηγούνται του AKP. Αντιθέτως, οι ρήτρες της είναι τόσο περιεκτικές που προστατεύουν επίσης τις γυναίκες στη διαδικασία του διαζυγίου και σε όλες τις συναφείς διαδικασίες. Η Σύμβαση επιβεβαιώνει ότι έννοιες όπως η κουλτούρα, τα έθιμα, η θρησκεία, η παράδοση ή η λεγόμενη «τιμή», δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δικαιολογία για οποιαδήποτε πράξη βίας.
Λαμβάνοντας υπόψη το κλίμα που επικρατεί στην Τουρκία, η Σύμβαση αποτελεί μία σανίδα σωτηρίας για εμάς τις γυναίκες αλλά και για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Γι’ αυτό ακριβώς θα συνεχίσουμε να είμαστε στις πλατείες φωνάζοντας ότι «η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι δική μας». Και θα συνεχίσουμε να διαμαρτυρόμαστε για την καταγγελία της, βγαίνοντας στα παράθυρα των σπιτιών μας τα βράδια, χτυπώντας με θόρυβο κατσαρόλες και τηγάνια έτσι ώστε να μας ακούσουν όλοι. Δεν σκοπεύουμε να απεμπολήσουμε ούτε ένα κεκτημένο δικαίωμά μας. Γιατί οι ζωές και το μέλλον μας κινδυνεύουν!