Από την έναρξη των έργων κατά την πρώτη καραντίνα, την 1η Απρίλη 2020 για κατασκευή νέου λιμανιού στην θάλασσα της Πειραϊκής, το κίνημα Όχι Λιμάνι στην Πειραϊκή δημοσίευσε τις πολλαπλές πτυχές των αρνητικών επιπτώσεων. Μεταξύ άλλων, οργανώθηκε αρχείο καθημερινής καταγραφής των εργασιών και των παραβάσεων εκ μέρους της ΟΛΠ - COSCO, μια τεράστια συλλογή φωτογραφικού υλικού και μαρτυριών που αποτέλεσαν τη βάση του Παρατηρητηρίου Πειραϊκής.
Η αδιαφορία εκ μέρους της κατασκευάστριας εταιρείας ΤΕΚΑΛ και του φορέα υλοποίησης ΟΛΠ για την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, αλλά και εκ μέρους των αρμοδίων υπηρεσιών σχετικά με τις παραβιάσεις, εντάθηκαν στα μέσα του καλοκαιριού όταν η θάλασσα της Πειραϊκής μπαζωνόταν καθημερινά, ενώ το χρώμα της μετατρεπόταν μονίμως σε καφέ.
Θραύση κεσόν στη θάλασσα
Το Παρατηρητήριο Πειραϊκής απευθύνθηκε εγγράφως στο τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής, το οποίο προέβη δυο μήνες μετά την καταγγελία σε επιτόπιο έλεγχο (25/11/20), όπου διαπίστωσε κάποιες από τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις, τις πλέον οφθαλμοφανείς, χωρίς να προβεί σε αυτοψία των υλικών του μπαζώματος ως όφειλε. Παρά την επιβεβαίωση των παραβιάσεων του περιβαλλοντικού όρου 67 (11021/2018), η κατασκευάστρια εταιρεία ΤΕΚΑΛ και ο φορέας υλοποίησης του έργου COSCO συνέχισαν να παραβιάζουν συστηματικά τους περιβαλλοντικούς όρους, καθώς τουλάχιστον 50 φορτηγά ημερησίως επιχωμάτωναν από ξηράς, χωρίς να σταματούν κατά τις βροχερές ημέρες, με αποτέλεσμα την 10η Δεκέμβρη 2020 να παρασυρθεί από την καταιγίδα ολόκληρη η χερσαία επιχωμάτωση και τόνοι υλικών να καταλήξουν στη θάλασσα. Την ίδια ημέρα, παρατηρήθηκε η θραύση ενός κεσόν (caisson) σε δύο κομμάτια και η διαρροή του περιεχομένου του υλικού με πρόκληση θαλάσσιας ρύπανσης. Η θραύση κεσόν, ήδη ποντισμένου στη θάλασσα, αποτελεί την πρώτη παγκόσμια βιβλιογραφική αναφορά σε λιμενικό έργο.
Τα κεσον, κυψελωτά τσιμεντοκιβώτια ύψους 30 μέτρων κατασκευάζονται στο εργοτάξιο ΤΕΚΑΛ στην Δραπετσώνα. Ενενήντα τέσσερα κεσόν πρόκειται να κατασκευαστούν, προκειμένου να αποτελέσουν την βάση της νέας προβλήτας αφού προηγουμένως εγκιβωτισθούν μέσα σε αυτά βυθοκορήματα και τοξικές για το περιβάλλον ουσίες. Μια τέτοια τοξική ουσία, η οποία προβλέπεται από την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) να εγκιβωτισθεί είναι η σκωρία τύπου ΕΑF της εταιρείας Χαλυβουργία Ελλάδας, που έχει συσσωρευτεί σε ανενεργό χώρο της παραλιακής περιοχής Ασπροπύργου έως το 1998. Για τη θραύση του κεσόν στην Πειραϊκή, η ΤΕΚΑΛ δεν ενημέρωσε το λιμεναρχείο, ενώ μετά τις καταγγελίες του Παρατηρητηρίου Πειραϊκής η εταιρεία δήλωσε ότι το κεσόν δεν περιείχε σκωρία πέφτοντας σε αλλεπάλληλες αντιφάσεις για το χρόνο και τις αιτίες του ατυχήματος–ναυαγίου. Στην περίπτωση που τελικά το κεσόν περιείχε σκωρία, με βάση τις φωτογραφίες που εμφανίζουν διαρροή υλικού μετά τη θραύση του, οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι σημαντικές, καθώς σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες θεωρείται τοξική ουσία. Ωκεανογραφικές μελέτες έχουν δείξει ότι το λεπτόκοκκο κλάσμα αποτελεί σοβαρή απειλή για τα βενθικά οικοσυστήματα, καθώς επικάθεται στους εδραίους οργανισμούς με αποτέλεσμα το θάνατό τους λόγω έλλειψης οξυγόνου.
Χωρίς έλεγχο
Για όλα τα παραπάνω το Παρατηρητήριο Πειραϊκής αιτήθηκε εγγράφως τη διενέργεια μετρήσεων από το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το οποίο ουδέποτε εκλήθη από το λιμεναρχείο, όπως ουδέποτε το λιμεναρχείο και η ΤΕΚΑΛ-ΟΛΠ παραδέχθηκαν την εκτεταμένη ρύπανση, η οποία προκλήθηκε. Το λιμεναρχείο απέρριψε ακόμη και επιστολή από το Εργαστήριο Θαλασσίων Επιστημών του πανεπιστημίου Πειραιά, που ζητούσε να του επιτραπεί η πρόσβαση με ιδιωτικό σκάφος και με εξειδικευμένο μετρητικό εξοπλισμό για μετρήσεις θολερότητας στην περιοχή, ενώ διαβίβασε επόμενο παρόμοιο αίτημα στον ΟΛΠ για να λάβει γνώση.
Αλλεπάλληλες επιστολές και αιτήματα του Παρατηρητηρίου Πειραϊκής για καταγγελίες παραβιάσεων των περιβαλλοντικών όρων προς το λιμεναρχείο και προς το τμήμα Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Αττικής παραμένουν μέχρι σήμερα εκκρεμή. Και ενώ όλη η τυπικότητα του λιμεναρχείου και του τμήματος περιβάλλοντος της Περιφέρειας εξαντλούνται προς τα αιτήματα του Παρατηρητηρίου, οι ίδιες υπηρεσίες αποδέχονται αδιαμαρτύρητα το γεγονός ότι ουδέποτε ειδοποιήθηκαν από την ΤΕΚΑΛ για το συμβάν της θραύσης του κεσόν, όπως ότι η ΤΕΚΑΛ ξεκίνησε εργασίες για την καθαίρεση του κατακερματισμένου κεσόν χωρίς να έχει υποβάλλει σχετική μελέτη στο λιμεναρχείο ούτε να έχει τις απαιτούμενες άδειες.
Περαιτέρω, η εκπρόθεσμα υποβληθείσα μελέτη της ΤΕΚΑΛ για την ανέλκυση του κεσόν από τη θάλασσα δεν αναφέρει ούτε τη μεθοδολογία απομάκρυνσης του κεσόν ούτε περιλαμβάνει τη μελέτη ισοζύγιου μάζας, με αποτέλεσμα τρείς μήνες να ανελκύονται μόνο σίδερα από το βυθό αλλά όχι τσιμέντα τα οποία παραμένουν θαμμένα σε τόνους λάσπης.
Το κατεστραμμένο κεσόν παραμένει στη θάλασσα ως ένα διαρκές απόβλητο, ενώ η θαλάσσια περιοχή έχει μεταβληθεί σε παράνομο εργοτάξιο μη αδειοδοτημένο. Γίνεται φανερή η σοβαρότητα και επικινδυνότητα των εργασιών που πραγματοποιούνται εκεί, χωρίς καμία υποβολή εκτίμησης των υφισταμένων κινδύνων μέσω της εκπόνησης μελέτης Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου, για την Ασφάλεια και την Υγεία κατά τη εργασία.
Η όλη κατάσταση προχειρότητας, παραβιάσεων και ανοχής, γεννά τεράστιες αμφιβολίες για το εάν η Πολιτεία μπορεί τελικά να ορίσει τον τρόπο που γίνονται τα έργα στη χώρα μας ή ο ρόλος της είναι κατ’ ουσίαν διακοσμητικός αφήνοντας το περιβάλλον και την κοινωνία εκτεθειμένους σε κάθε λογής κινδύνους.
* * *
Παρατηρητήριο Πειραϊκής: Νέα περιβαλλοντική βόμβα στη Δραπετσώνα
Από τις 23 Φεβρουαρίου αδειοδοτήθηκαν από το αρμόδιο υπουργείο δύο νέα εργοτάξια του ΟΛΠ, για τις ανάγκες κατασκευής του έργου του νέου λιμανιού στην Πειραϊκή· ένα στην Δραπετσώνα και ένα στην ακτή Βασιλειάδη, καθώς και ένας βοηθητικός χώρος στην Δραπετσώνα. Το νέο εργοτάξιο στην Δραπετσώνα απέχει από τα πρώτα σπίτια μόνο κατά 160 μέτρα, ενώ προορίζεται και για προσωρινή αποθήκευση αδρανών υλικών. Επίσης, ο «βοηθητικός χώρος» οριοθετείται σε απόσταση 100 μέτρων από την πλησιέστερη κατοικημένη περιοχή.
Συγκεκριμενα, στο εργοτάξιο της Δραπετσώνας θα γίνεται η προκατασκευή φορέων από οπλισμένο σκυρόδεμα και η παρασκευή οπλισμένου σκυροδέματος. Στον κύριο εργοταξιακό χώρο προβλέπεται και η προσωρινή αποθήκευση αδρανών υλικών, ενώ στο θαλάσσιο χώρο αυτού θα παράγονται και θα αποθηκεύονται τα κυψελωτά κιβώτια σκυροδέματος (κεσόν) και θα γίνεται η διακίνηση και μεταφορά τους δια θαλάσσης. Όσον αφορά το εργοτάξιο της ακτής Βασιλειάδη, προβλέπεται η εγκατάσταση μίας ράμπας για την φόρτωση πλωτών φορτηγίδων με υλικά λατομείου.
Οι κάτοικοι ανησυχούν ότι αφήνεται ανοιχτή η δυνατότητα χρήσης και διαχείρισης τοξικών βυθοκορημάτων, σε τόσο κοντινή απόσταση από κατοικημένη περιοχή. Άγνωστο παραμένει, επιπλέον, ποια η ποιότητα των αδρανών υλικών και των υλικών λατομείου, τα οποία θα έρχονται στον χώρο και πώς θα διασφαλίζεται η προστασία από τη σκόνη και τις τοξικές ουσίες.