Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Τις προάλλες, μία ιδιοκτήτρια μικρού καταστήματος στην Πάτρα έσπευσε στον εμπορικό σύλλογο της πόλης. “Αγόρασα 150 λαμπάδες πριν από λίγες ημέρες. Ο έμπορος ήθελε να τον πληρώσω άμεσα και με μετρητά. Χρεώθηκα από τα παιδιά μου. Τις παρέλαβα, αλλά πείτε μου πού θα τις πουλήσω. Θα βγω στους δρόμους και θα τις δώσω χέρι με χέρι”. Εν συνεχεία ξέσπασε σε λυγμούς μπροστά στα έκπληκτα μάτια των παρευρισκόμενων.
Τέτοιου είδους περιστατικά είναι πλέον συχνά ανά την Ελλάδα. Ο επαπειλούμενος θάνατος του εμποράκου έχει δημιουργήσει, όπως είναι φυσιολογικό, τεράστια ανασφάλεια σε χιλιάδες μικροεπιχειρηματίες που τον τελευταίο χρόνο κράτησαν τα μαγαζιά τους κλειστά με κρατική (αναπόφευκτη, βέβαια) απόφαση. Τα αντιφατικά μηνύματα, που εκπέμπει με τη στάση της η πολιτική ηγεσία των αρμόδιων υπουργείων και συνολικά της κυβέρνησης, μετατρέπουν την ανασφάλεια σε οργή και αγανάκτηση.
Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Κοζάνη: Η μεγάλη κοροϊδία
Την Τετάρτη, το Υπουργείο Παιδείας, μετά από σχετική εισήγηση της επιτροπής (στην οποία πάντως μειοψήφησαν 9 μέλη της, μεταξύ αυτών και ο Σωτήρης Τσιόδρας), αποφάσισε την επαναλειτουργία των Λυκείων στο σύνολο της επικράτειας. Φυσικά και στην Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και την Κοζάνη, στις τρεις πόλεις δηλαδή στις οποίες τα καταστήματα παραμένουν κλειστά, παρά το γεγονός ότι άνοιξαν σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα από την προηγούμενη Δευτέρα.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό στην παραπάνω απόφαση δεν υπάρχει η παραμικρή λογική. Τα self test δεν αποτελούν πανάκεια για το άνοιγμα των σχολείων, αφήστε που ουδείς γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί αυτό το πείραμα (το φιάσκο είναι κάτι παραπάνω από πιθανό). Δικαιολογημένα, λοιπόν, οι έμποροι της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας και της Κοζάνης ένιωσαν τα κορόιδα της παρέας.
Τους είπαν ότι τα μαγαζιά δεν μπορούν να ανοίξουν (τουλάχιστον σε αυτήν τη φάση) επειδή ο ρυθμός αύξησης των κρουσμάτων και των διασωληνωμένων στις περιφέρειές τους είναι ανησυχητικός. Πλην όμως τα αριθμητικά δεδομένα δεν μπορεί να τα τσεκάρει κανείς άλλος εκτός από τους ειδικούς. Και η εμπιστοσύνη είναι στοιχείο που έχει εκλείψει εδώ και καιρό. Όπως και η υπομονή. Το τελευταίο το κατανόησε και ο Στέλιος Πέτσας ο οποίος, κατ’ εντολή του πρωθυπουργού, περιόδευσε στην Πάτρα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο και αποδοκιμάστηκε.
Από το κυβερνητικό στρατόπεδο εκπέμπονται για μία ακόμη εβδομάδα αντιφατικά μηνύματα. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (Πέμπτη μεσημέρι) αυτό που ξέρουμε είναι ότι η τύχη του ανοίγματος των καταστημάτων σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Κοζάνη, πιθανότατα θα κρινόταν την Παρασκευή. Οι ειδικοί παρουσιάζονται ιδιαίτερα διστακτικοί, η κυβέρνηση όμως πιέζεται και οι περισσότεροι ποντάρουν σε μία συμβιβαστική λύση, που θα ανοίξει τα καταστήματα κάτω από ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα. Όμως και πάλι, κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως σίγουρος.
Στην Πάτρα πάντως έχουν αποφασίσει να κατοικοεδρεύσουν έξω από το Μέγαρο Μαξίμου σε περίπτωση που τα καταστήματα της πόλης δεν πάρουν το πράσινο φως να ανοίξουν. Η πόλη είναι ανάστατη (όπως και η Θεσσαλονίκη), η δημοτική αρχή έχει συνταχθεί με τους επαγγελματίες και οι κυβερνητικοί μοιάζουν αυτήν την ώρα πλήρως απομονωμένοι.
Μούδιασμα σε Αθήνα και Πειραιά
Ακόμα όμως και στις περιοχές στις οποίες τα καταστήματα άνοιξαν την προηγούμενη Δευτέρα, η ανασφάλεια παραμένει. Ο κόσμος δείχνει μουδιασμένος. Τη Δευτέρα, ειδικά στον Πειραιά, δεν ήταν λίγοι αυτοί που έσπευσαν στα καταστήματα για να πραγματοποιήσουν κάποιες αγορές (είτε με τη μέθοδο του click in shop είτε με αυτήν του click away), ωστόσο τις επόμενες ημέρες η κίνηση κυμάνθηκε σε υποτονικά επίπεδα. Λογικό, από τη στιγμή που τα κρούσματα παραμένουν ψηλά και ο φόβος του ιού καταλαμβάνει σχεδόν τους πάντες.
Το θετικό είναι ότι, όπως αναφέρουν οι εμπορικοί σύλλογοι, τόσο της Αθήνας όσο και του Πειραιά, τα μέτρα τηρήθηκαν, τα καταστήματα εφάρμοσαν τα προβλεπόμενα και ο κόσμος πειθάρχησε στο 100%. Η αγορά επιθυμεί να περάσει το μήνυμα προς τα έξω ότι μπορεί να λειτουργήσει ακόμα και κάτω από αυστηρά υγειονομικά πρωτόκολλα, επειδή όμως οι εικόνες συνωστισμού που παρατηρήθηκαν στους μεγάλους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας τους προηγούμενους μήνες δεν έχουν ξεχαστεί, υπάρχει μέριμνα για συνεργασία με τις αρχές έτσι, ώστε να μην υπάρξουν εκ νέου παρόμοια φαινόμενα. Το Σαββατοκύριακο που διανύουμε θα αποτελέσει ένα ισχυρό κρας τεστ, καθώς οι έμποροι αναμένουν αυξημένη κίνηση στα κατάστήματά τους.
Η αβεβαιότητα όμως και πάλι βασιλεύει. Και έχει να κάνει φυσικά και με την πληγωμένη αγοραστική δύναμη των πολιτών. “Με πάρα πολλούς συμπολίτες μας να τα βγάζουν πέρα με τα 534 ευρώ της αναστολής, δεν νομίζω ότι μπορούμε να περιμένουμε και θαύματα στα καταστήματα” είπε στην «Εποχή» άνθρωπος με μεγάλη πείρα από την αγορά. Η ρευστότητα παραμένει μεγάλο ζητούμενο, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους πολίτες, σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο” συμπλήρωσε.
Άλλος παράγοντας από την επαρχία τόνισε το προφανές: “Αλίμονο στους μικρούς και στους μικρομεσαίους. Σε αυτούς παρατηρούνται τα μεγάλα προβλήματα. Έχουν συσσωρεύσει χρέη, ενώ ρευστό για γρήγορη αποπληρωμή τους δεν υπάρχει. Πίσω από ένα μικρό κατάστημα που παραμένει κλειστό επί πολλούς μήνες κρύβεται συνήθως και ένα δράμα. Το οποίο, πρέπει να πούμε, ότι αφορά και τους εμποροϋπαλλήλους που επίσης πλήττονται. Αντίθετα, οι μεγάλες αλυσίδες θα βρουν τον τρόπο για να κρατηθούν όρθιες”. Αυτή η πρωτοφανής κρίση, λοιπόν, αποτελεί ήδη ευκαιρία για τους μεγάλους παίκτες της αγοράς να αυξήσουν το μερίδιό τους εξαφανίζοντας από τον χάρτη τους μικρότερους. Τα κλασσικά εικονογραφημένα του σύγχρονου καπιταλισμού, με λίγα λόγια.
Σενάριο εκ νέου κλεισίματος: Η απόλυτη καταστροφή
Σε κάθε περίπτωση, οι επιχειρηματίες, μικροί, μεσαίοι και μεγάλοι, καταστρώνουν τα σχέδιά τους για τους επόμενους μήνες υπό το δεδομένο ότι τα καταστήματα δεν θα ξανακλείσουν με κρατική εντολή. Πόσο σίγουρο είναι ότι αυτό εν τέλει θα γίνει πραγματικότητα; Η κυβέρνηση διαρρηγνύει τα ιμάτιά της για τις προθέσεις της, γνωρίζει όμως καλά ότι σε περίπτωση που το ΕΣΥ πιεστεί και άλλο (αν και βρίσκεται ήδη στα όριά του) ίσως να μην υπάρχει άλλη λύση πέρα από το εκ νέου κλείσιμο της αγοράς.
Οι πάντες, όμως, θεωρούν ότι το συγκεκριμένο σενάριο θα προκαλέσει την απόλυτη καταστροφή στο ελληνικό εμπόριο, καθώς δεν υπάρχουν ούτε επιπλέον αντοχές ούτε άλλες οικονομικές καταφυγές για τους περισσότερους επιχειρηματίες. Η όποια μάχη πιστεύουν ότι μπορεί να δοθεί με τα καταστήματα ανοιχτά. Τυχόν νέο κλείσιμο θα φέρει πολλά και οριστικά λουκέτα στην αγορά με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ανεργία, τις ασφαλιστικές εισφορές και την εν γένει λειτουργία της ελληνικής οικονομίας τους επόμενους μήνες.
Και όμως, αυτό το καταστροφικό σενάριο του κλεισίματος, σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, παραμένει στο τραπέζι ακόμα και για τις ημέρες του Πάσχα. Οι ειδικοί θα κληθούν να αποφασίσουν αν θα ανοίξουν οι μετακινήσεις από νομό σε νομό και αν αυτό το μέτρο μπορεί να συνοδευτεί και από ομαλή λειτουργία της αγοράς. Δεν είναι εύκολη η εξίσωση και εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα τα ρίσκα είναι πολλά και μεγάλα. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι στις 14 Μάϊου, λίγο μετά το Πάσχα δηλαδή, θα πρέπει να ανοίξει επισήμως και η τουριστική σεζόν. Πώς όμως θα γίνουν όλα αυτά, αν τα κρούσματα παραμένουν περισσότερα από 3.000 και οι διασωληνωμένοι πάνω από 700; Το αδιέξοδο μοιάζει απόλυτο…