Με προσωπικές επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων και συστηματική προσπάθεια ελέγχου των δημόσιων ΜΜΕ, ο πρωθυπουργός Γιάνεζ Γιάνσα προσπαθεί να αποσιωπήσει λάθη του και να εδραιώσει την εξουσία του, έχοντας και την αρωγή του Ούγγρου ομολόγου του τόσο υλικά όσο και σε επίπεδο τεχνογνωσίας.
Ο Γιάνεζ Γιάνσα έχει υπάρξει δύο φορές στο παρελθόν υπουργός της Σλοβενίας. Από το 2004 έως το 2008 και το διάστημα 2012-2013. Εκείνες οι θητείες είχαν περάσει σχετικά απαρατήρητες στο εξωτερικό. Μάλιστα ειδικά στις αρχές του 21ου αιώνα, όταν και η χώρα εντάχθηκε στην ΕΕ, αποτελούσε για πολλούς στη Δύση το καλό παράδειγμα για την προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο, αλλά και στην ελεύθερη οικονομία, στην οποία υποτίθεται ότι έδειχνε να «αριστεύει». Η τρίτη του όμως θητεία, που ξεκίνησε στις αρχές του 2020, εξελίσσεται πολύ διαφορετικά.
Ηδη από τους πρώτους μήνες ο Γιάνσα φάνηκε ότι έβλεπε τον Τύπο ως ένα «μεγάλο εχθρό», όπως είχε γράψει άλλωστε και στο blog του. Οι πρώτες του κινήσεις αφορούσαν την προσπάθεια ελέγχου του κρατικού πρακτορείου ειδήσεων STA και της δημόσιας τηλεόρασης RTV Slovenia. Για να το πετύχει αυτό χρησιμοποίησε άλλοτε τη μέθοδο της οικονομικής ασφυξίας, απειλές για κλείσιμο και άλλοτε ανοικτές επιθέσεις και παρεμβάσεις, ζητώντας ακόμα και απολύσεις. Πολλοί δημοσιογράφοι αυτών των Μέσων αναγκάστηκαν να αλλάξουν τον τρόπο δουλειάς, φοβούμενοι για τη θέση τους και το... έριξαν στην αυτολογοκρισία. Ο τρόπος που άρχισαν να παρουσιάζονται οι δραστηριότητες της κυβέρνησης άλλαξε ριζικά και αυτό κορυφώθηκε μετά την εμφάνιση της πανδημίας. Ειδικά από το φθινόπωρο και μετά όταν η κυβέρνηση έκανε ολέθρια λάθη, οι παρεμβάσεις ήταν παραπάνω από εμφανείς για να σωθούν τα όποια προσχήματα.
Ουγγρική χείρα βοηθείας
Αλλά τα δημόσια ΜΜΕ δεν του ήταν αρκετά. Ο Γιάνσα «προσέλκυσε» κεφάλαια και από την Ουγγαρία από επιχειρηματίες του περιβάλλοντος του Βίκτορ Ορμπαν. Αρχικά με το κανάλι Nova24 και στη συνέχεια με την εξαγορά του Planet TV δημιουργήθηκαν δύο φερέφωνα του πρωθυπουργού, που προπαγανδίζουν τις επιτυχίες του.
Οταν το Φεβρουάριο του 2021 η δημοσιογράφος του Politico γνωστού ευρωπαϊκού ιστοτόπου, Λίλι Μπάιερ αναφέρθηκε στα προβλήματα του Τύπου στη χώρα ο Γιάνσα της επιτέθηκε με χυδαίες και σεξιστικές επιθέσεις κατηγορώντας την για ψέμματα. Ιδια αντιμετώπιση είχαν και άλλες, κυρίως γυναίκες δημοσιογράφοι, όπως η Ανούσκα Ντέλιτς του ανεξάρτητου ιστότοπου Ostro που μετά τις πρωθυπουργικές επιθέσεις βρέθηκαν στο στόχαστρο απειλών και χυδαίων κυβερνοεπιθέσεων. Αλλά στην περίπτωση του Politico οι επιθέσεις γύρισαν μπούμερανγκ, αφού το μέσο απάντησε σε σκληρή γλώσσα αιφνιδιάζοντας τον πρωθυπουργό που δεν περίμενε κάτι τέτοιο.
Καταδίκες από τους θεσμούς
To θέμα έχει απασχολήσει ήδη και το Ευρωκοινοβούλιο τον περασμένο Μάρτιο στο πλαίσιο μιας συζήτησης για τη φίμωση του Τύπου στη Σλοβενία, στην Ουγγαρία και στην Πολωνία, ενώ έχει αναγκάσει ακόμα και την Επίτροπο Βέρα Γιούροβα, να προβεί σε κάποιες προσεκτικές μεν, καταδικαστικές δε, δηλώσεις για την κατάσταση του Τύπου στη χώρα.
Μάλιστα η Επιτροπή πολιτικών ελευθεριών του ευρωκοινοβουλίου είχε καλέσει τον Γιάνσα και τον αρμόδιο υπουργό του να δώσουν απαντήσεις για τις κατηγορίες εναντίον τους μέσω μιας τηλεδιάσκεψης. Ο σλοβένος πρωθυπουργός μετά από αρκετές αναβολές δέχτηκε τελικά, αλλά προτίμησε την τελευταία στιγμή πριν τη συζήτηση να «αποσυνδεθεί» και να μη λογοδοτήσει, απαξιώνοντας έτσι και το θεσμικό ευρωπαϊκό όργανο.
Σχέδια για αλλαγή συνόρων
Ιδιαίτερη ανησυχία προκάλεσαν όμως και κάποιες διαρροές των σχεδίων του Γιάνσα για τα δυτικά Βαλκάνια, όπου ουσιαστικά πρότεινε το μοίρασμα του Κοσόβου και της Βοσνίας για να λύσει με το δικό του τρόπο τα προβλήματα της περιοχής. Μετά το σάλο που προκλήθηκε οι κυβερνώντας στη Λουμπλιάνα αρνήθηκαν φυσικά την ύπαρξη του σχετικού «non paper», αλλά δεν ήταν και τόσο πειστικοί.
Ολα αυτά είναι ιδιαίτερα προβληματικά για μια χώρα που θα αναλάβει την προεδρία της ΕΕ στο δεύτερο εξάμηνο του 2021, και που υποστηρίζει ότι θα προωθήσει την υπόθεση της ενσωμάτωσης των Δυτικών Βαλκανίων στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
«Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι θα μιλούσαμε για τη χώρα μου σε ένα τέτοιο πλαίσιο, μια χώρα όπου οι αρχές παραβιάζουν τόσο ξεδιάντροπα και κατάφωρα τις ευρωπαϊκές αξίες του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης. Φοβάμαι ότι αυτή η περίοδος στην ιστορία της Σλοβενίας δεν θα θυμόμαστε για τις επιτυχίες κάποιων σπουδαίων αθλητών της, αλλά για κάτι πολύ, πολύ χειρότερο» έγραφε πριν από λίγες μέρες η ευρωβουλευτής της ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Τάνια Φαγιόν. Δεν είναι η μόνη, που εκφράζει τέτοιους φόβους.