Στην αρχή πολλοί νόμιζαν πως πρόκειται για αργοπορημένο πρωταπριλιάτικο αστείο. Η είδηση, που έφερε στη δημοσιότητα στα μέσα Απριλίου το αυστριακό πρακτορείο ειδήσεων ΑΡΑ, ότι ο Σεμπάστιαν Κουρτς θα πάρει το «βραβείο της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης» του εκδοτικού ομίλου Weimer Medien Group έβγαλε γέλιο: O αυστριακός καγκελάριος είναι τοις πάσι γνωστός ως «νονός», όχι ως υπερασπιστής της ανεξαρτησίας του Τύπου. Το γέλιο μετατράπηκε σε κλαυσίγελο, όταν γνωστοποιήθηκε ότι εκείνος που θα εγκωμιάσει τον τιμώμενο κατά την απονομή του βραβείου στις 11 Μαΐου στο Μόναχο θα είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Υπό έλεγχο
Το σήμα κατατεθέν της επικοινωνιακής πολιτικής του Κουρτς είναι ο πλήρης έλεγχος των μέσων ενημέρωσης – όχι τυχαία φέρει τον τίτλο του « Mister message control». Προς το σκοπό αυτό έχει εγκαταστήσει στην καγκελαρία ένα γιγαντιαίο επιτελείο επικοινωνιολόγων, που μετράει 60 άτομα. Αυτά κάνουν καθημερινά φύλα και φτερά τα κάθε λογής δημοσιεύματα με μοναδικό κριτήριο, αν αυτά ωφελούν τον 35χρονο σήμερα καγκελάριο. Αν ναι, καλώς. Αν όχι, τότε αρχίζει βομβαρδισμός τηλεφωνημάτων στις εκάστοτε συντακτικές επιτροπές, με στόχο να αναθεωρηθεί το δημοσίευμα προς όφελός του. Οι πιέσεις που ασκούνται είναι τόσο ασφυκτικές, που ορισμένοι δημοσιογράφοι προτίμησαν ενδιάμεσα να αλλάξουν επάγγελμα για να τις αποφύγουν. Σε αυτούς ανήκει και ο πρώην εκδότης του ταμπλόιντ Kurier Χέλμουτ Μπραντστέτερ, ο οποίος αναφέρει, ότι οι επιτελείς του Κουρτς δεν του έκρυβαν καθόλου, ότι ο στόχος τους ήταν η υποταγή της εφημερίδας στην «κυβερνητική γραμμή».
Όμως υπάρχουν ακόμα ανθεκτικοί δημοσιογράφοι στην Βιέννη. Γι’ αυτό και ο Κουρτς καταφεύγει όλο και συχνότερα στη βοήθεια των ιδιοκτητών των μέσων ενημέρωσης για να τους «λυγίσει», που είναι συχνά και προσωπικοί του φίλοι.
Η επιρροή των τελευταίων στην Αυστρία δεν είναι βέβαια τόσο μεγάλη, όσο στην Ουγγαρία, όπου τα δυο τρίτα των εντύπων έχουν περάσει στα χέρια ενός «κολλητού» του πρωθυπουργού Βίκτωρ Όρμπαν, ο οποίος τα έχει μετατρέψει πρακτικά σε άτυπα γραφεία τύπου της ουγγρικής κυβέρνησης. Όμως και οι μεγιστάνες των αυστριακών μέσων ενημέρωσης δεν πάνε πίσω: Οι μετοχές του Kurier ανήκουν πλειοψηφικά στον τραπεζικό όμιλο Raiffeisenbank (πρόσκειται στο συντηρητικό λαϊκό κόμμα ÖVP, πρόεδρος του οποίου είναι ο Κουρτς), ένα άλλο σοβαρό μέρος τους (24,2%) ανήκει στον δισεκατομμυριούχο και στενό φίλο του καγκελάριου Ρενέ Μπένκο. Ο ίδιος κατέχει επίσης και το 24,4% των μετοχών της Kronen Zeitung, του μεγαλύτερου ταμπλόιντ της χώρας, του αυστριακού αντίγραφου της διαβόητης Bild Zeitung στη Γερμανία. Τα μέσα αυτά έχουν μετατραπεί επίσης λίγο ή πολύ σε φερέφωνα του καγκελάριου.
Όλα αυτά είναι βέβαια το αντίθετο από τη διασφάλιση της ελευθερίας του Τύπου. Μια ένδειξη γι’ αυτό δίνει η ειδησεογραφία των δυο εντύπων στις βουλευτικές εκλογές του 2019: Οι θετικές αναφορές τους στον Κουρτς ήταν τουλάχιστον διπλάσιες από ότι για όλα μαζί τα άλλα κόμματα, που συμμετείχαν στον προεκλογικό αγώνα.
Γιατί ανέλαβε
Γιατί ανέλαβε όμως ειδικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης το εγκώμιο του Κουρτς; Δυο πράγματα μπορεί να υποθέσει κανείς: Πρώτον, επειδή νιώθει όχι μόνο πολιτικά, αλλά και ψυχικά συγγενής με τον Κουρτς· τιμώντας τον καγκελάριο, τιμά και τον εαυτό του. Και δεύτερον, επειδή είναι άνθρωπος που αισθάνεται πάντα δέος και κατάνυξη μπροστά στα «ιερά τέρατα» της παράταξής του. Το μέτρο γι’ αυτό δίνει το αλησμόνητο «Είμαι δεδομένος», μια απαράμιλλη έκφραση δουλικής υποταγής έναντι του Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο του 2020 στην Ουάσιγκτον. Ο Κουρτς δεν είναι βέβαια Τραμπ – η ισχύς του είναι αμελητέα σε σχέση με εκείνη του τότε «πλανητάρχη». Ενσαρκώνει όμως το μέλλον του αυταρχικού συντηρητισμού και λόγω ηλικίας (έγινε καγκελάριος το 2017 στα 31 χρόνια του), και λόγω επικοινωνιακού ταλέντου. Αυτό φαίνεται όχι μόνο από την ήδη αναφερθείσα στρατιά των επικοινωνιολόγων, αλλά και από τα χρήματα που θέτει στη διάθεσή τους: 210 εκατομμύρια ευρώ για την κοινοβουλευτική περίοδο 2020-2024, ήτοι 50 εκατομμύρια ετησίως για την προβολή του κυβερνητικού έργου από τα «συστημικά» μέσα ενημέρωσης – για καμπάνιες, αγγελίες, φιέστες, κλπ. Μπροστά σε τέτοια αστρονομικά ποσά η «λίστα Πέτσα» μοιάζει με απλό φιλοδώρημα.
Το πιο πιθανό είναι λοιπόν, ότι με το εγκώμιό του ο Μητσοτάκης δεν θέλει να απλώς να αποτίσει φόρο τιμής στον ταλαντούχο «Μίστερ Κουρτς», αλλά και να τον μιμηθεί – να εφαρμόσει τις μεθόδους του στο μέλλον.
Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι, αν ο εγκωμιασμός θα του βγει σε καλό. Κι αυτό επειδή ο όμιλος Weimer Medien Group έχει κάθε άλλο παρά καλή φήμη ακόμα και στο συντηρητικό στρατόπεδο. Αυτό όχι μόνο επειδή παίζει περιθωριακό ρόλο στη γερμανική Δεξιά. Αλλά και επειδή ούτε το βραβείο, ούτε τους κατόχους του τους παίρνει κανείς στα σοβαρά – ο τελευταίος εξ αυτών ήταν ο πρίγκιπας Αλβέρτος του Μονακό. Με τον Κούρτς τα πράγματα χειροτερεύουν. «Το να αναγορεύεις έναν νονό των μέσων ενημέρωσης σε υπερασπιστή της ελευθερίας τους είναι σχήμα οξύμωρο» έλεγε παρατηρητής στη Βιέννη. Εξαιτίας του, θύμισε, η Αυστρία έχασε φέτος δυο θέσεις στη σειρά κατάταξης (ranking) των «Ρεπόρτερ χωρίς σύνορα» για την ελευθερία του Τύπου (η Ελλάδα, ειρήσθω εν παρόδω, έχασε πέντε).
Όχι απίθανο λοιπόν, η τελετή της απονομής του βραβείου να βγάλει περισσότερο γέλιο από ότι η εξαγγελία της – αν και όχι για ένα πρωταπριλιάτικο, αλλά για ένα κακόγουστο αστείο.