Όπως γράφαμε στην «Εποχή» (17/4/2021), στις 11 Απριλίου διεξήχθη στο Περού ο πρώτος γύρος των ιδιότυπων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών. Το απαξιωμένο πολιτικό σύστημα κατακερματισμένο (18 υποψήφιοι πρόεδροι και ισάριθμα σχεδόν κόμματα στις βουλευτικές) διεκδικεί την ηγεσία της χώρας σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που επέτεινε η ταξική διαχείριση της πανδημίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο, αν και η συμμετοχή στην ψηφοφορία είναι υποχρεωτική και προβλέπει 24 στερλίνες πρόστιμο (ποσό υψηλό για τους λαούς του Περού), η αποχή ξεπέρασε το 30%.
Οι κάλπες επεφύλαξαν μια μεγάλη έκπληξη: πρώτος με 19,1% ο Πέδρο Καστίγιο, ένας άσημος 51χρονος συνδικαλιστής δάσκαλος σε αγροτική περιοχή, που δουλεύει και σαν αγρότης για να τα βγάλει πέρα, υποψήφιος πρόεδρος του «Ελεύθερου Περού», που «πρόσκειται» στο ΚΚ του Περού (μαοϊκό) και με κεντρικό σύνθημα «Φτάνει πια! Όχι άλλοι φτωχοί σε μια πλούσια χώρα».
Τον Καστίγιο, όμως, όπως απεκάλυψαν οι κάλπες, «γνώριζαν» οι επίσης άσημοι/ες φτωχοί/ές του περουβιανού Νότου και πολλών περιφερειών του κεντρικού, όπου υπερψηφίστηκε φτάνοντας και στο 50%. Εξάλλου, τον είχαν ζήσει ως συναγωνιστή και αναδείξει ως συνδικαλιστή οι δάσκαλοι/ες όλης της χώρας στη μεγάλη απεργία τους (70 ημέρες) το 2017. Αντίθετα, στη Λίμα των 7 εκατ. κατοίκων -προπύργιο της Δεξιάς και Ακροδεξιάς- τον ψήφισε μόνο το 5%.
Η Κ. Φουτζιμόρι1, υποψήφια πρόεδρος της «Λαϊκής Δύναμης» και κόρη του πρώην δικτάτορα Α. Φουτζιμόρι (2010 - 2020)2, ήλθε δεύτερη με 13,4% και συμμετέχει στο β’ γύρο.
Μετά την έκπληξη, η επίθεση
Η Φουτζιμόρι εκφράζει σε όλους τους τόνους το φόβο της ότι «ο δάσκαλος
θα μετατρέψει το Περού σε Βενεζουέλα». Παρουσιάζεται σαν η υπερασπίστρια της δημοκρατίας, των επιτυχημένων(!) οικονομικών πολιτικών και εν τέλει της πατρίδας. Yπόσχεται δε να τοποθετήσει στην προεδρία και την κυβέρνηση αξιόλογα στελέχη και άλλων κομμάτων.
Η επίθεση στον Καστίγιο από τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ έχει μεν πολύπλευρη προέλευση, αλλά κοινό στόχο τον εκφοβισμό των ψηφοφόρων ότι η εκλογή Καστίγιο σηματοδοτεί την εγκαθίδρυση ανελεύθερου μαρξιστικο-λενινιστικού συστήματος διακυβέρνησης, τύπου Βενεζουέλας ή Β. Κορέας. Η συμμετοχή του δε στη συλλογικότητα Movadev3, που ζητά γενική αμνηστία για όλους όσους συμμετείχαν στην ένοπλη σύγκρουση 1980 - 2000 και δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική ζωή, προβάλλεται λίγο έως πολύ σαν να είναι ύποπτος για τρομοκρατία!
Μετά την απρόσμενη νίκη του, ο Π. Καστίγιο ξεκίνησε την προεκλογική του περιοδεία, ασκώντας δριμεία κριτική στο ανυπόληπτο και με κανόνες μαφίας υπαρκτό πολιτικό σύστημα και εξέθεσε βασικά στοιχεία του προγράμματός του: Νέο σύνταγμα που θα καταργεί το ισχύον από το 1993 (δικτατορία Α. Φουτζιμόρι) και θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει για όλους τους πολίτες κοινωνικά δικαιώματα, όπως υγεία, παιδεία, κ.α.
Ιδιαίτερο βάρος δίνει στην Παιδεία και δεσμεύεται για αύξηση των δαπανών από 3% σε 10% του ΑΕΠ. Εν τούτοις, η κατηγορηματική του άρνηση στο δικαίωμα των γυναικών στην έκτρωση και το γάμο ομοφυλόφιλων και η μη αναφορά του στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας που ενδημεί στο Περού, δημιούργησε πολλά ερωτηματικά στο γυναικείο/φεμινιστικό κίνημα, αλλά και σε αριστερά κόμματα, ακόμα και σε κάποια φιλελεύθερα άτομα.
«Φτάνει πια! Να φύγουν όλοι»
Πώς μπορεί να ερμηνευτεί αυτή η εξέλιξη του πολιτικού σκηνικού; Μέχρι τις 6 Ιουνίου που θα διεξαχθούν οι εκλογές του β΄ γύρου θα έχουμε την ευκαιρία να το επιχειρήσουμε. Προς το παρόν, ας αναγνώσουμε πρόσφατες κοινωνικές εξελίξεις που επηρεάζουν και τις εκλογές.
Καταρχάς, σε όλες τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων χρόνων το 61% - 67% των πολιτών δηλώνουν ως κύριο πρόβλημα τη διαφθορά, ταυτίζοντάς την με τους πολιτικούς και την πολιτική. Το σύνθημα «να φύγουν όλοι» στις μαζικές διαδηλώσεις-εξέγερση του περασμένου Νοέμβρη με αφορμή τον εμβολιασμό του τότε προέδρου, της οικογένειας του και 450 πολιτικών προσώπων πριν ξεκινήσει ο εμβολιασμός του πληθυσμού και το αίτημα για παραίτησή του, αναδεικνύουν την αγανάκτηση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων -κυρίως της νεολαίας- για το πολιτικό σύστημα και τους πολιτικούς που το υπηρετούν.
Με τόσους προέδρους, υπουργούς, ανώτερα κομματικά στελέχη, άτομα της οικονομικής ελίτ, που βρίσκονται (και βρίσκονταν) στη φυλακή ή είναι υπόδικοι ή φυγοδικούν ή προστατεύονται από την πολιτική εξουσία για διαφθορά δισεκατομμυρίων στερλίνων την ίδια ώρα που η φτώχεια αυξάνεται, ήταν καιρός να εκφραστεί το «φτάνει πια» στους δρόμους. Η παραίτηση του προέδρου, νίκη του κινήματος και απόκτηση αυτοπεποίθησης.
Πρόωρη είναι η πρόβλεψη αποτελεσμάτων, στο βαθμό που τα περισσότερα κόμματα δεν έχουν τοποθετηθεί και δηλώνουν ότι προβληματίζονται και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο σχετικό με την εκλογική συμπεριφορά του 30% της αποχής.
Σημειώσεις
1. Κατηγορείται για δωροδοκία από βραζιλιάνικο κατασκευαστικό κολοσσό και ξέπλυμα μαύρου χρήματος και η Εισαγγελία έχει προτείνει κάθειρξη 30 χρόνων. Δεν προφυλακίστηκε, αλλά της έχουν τεθεί περιοριστικοί όροι μετακίνησης και στο εσωτερικό της χώρας. Τυπικά, αλλά και ουσιαστικά, δεν επιτρεπόταν η υποψηφιότητά της (αντίστοιχη η περίπτωση Νετανάχιου).
2. Πρόεδρος - δικτάτορας 1990-2000. Διέφυγε στην Ιαπωνία από όπου ανακοίνωσε με φαξ την παραίτησή του από την προεδρία του Περού(!), εκδόθηκε από την Χιλή το 2007, καταδικάστηκε το 2009 για τη σφαγή 25 ανθρώπων και για απαγωγές που διέπραξε το τάγμα θανάτου που είχε ιδρύσει, για διαφθορά το 2011 (επέστρεψε στο Δημόσιο 13,5 εκατ. στερλίνες) και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας (βίαιη στείρωση 300.000 φτωχών γυναικών, κυρίως ιθαγενών, στο πλαίσιο προγράμματος «οικογενειακού προγραμματισμού»). Ήταν υπόδικος και για άλλα αδικήματα, αλλά πήρε χάρη στις 24.12.2017, παρά τις μαζικές διαμαρτυρίες.
3. Συγκροτείται κυρίως από μέλη της ένοπλης οργάνωσης Φωτεινό Μονοπάτι, που έχουν αποφυλακιστεί, συγγενείς/φιλικά άτομα των φυλακισμένων ανταρτών και συλλογικότητες δικαιωμάτων.
* * *
Το Περού είναι χώρα της περιοχής των Άνδεων. Το 60% της έκτασής της καταλαμβάνει η ζούγκλα και το τροπικό δάσος του Αμαζόνιου.
-Κάτοικοι (2021): 33 εκατ. (7,4 εκατ. ιθαγενείς)
-ΑΕΠ/κατά κεφαλή (2018): 6.198 στερλίνες
-Φτώχεια (2018): 36,2% και ακραία φτώχεια 12%
-Δείκτης ανισότητας (2020) 41,5%
-Βασική παραγωγή: Εξαγωγές
-Ορυκτά (60% των συνολικών εξαγωγών): χρυσός, χαλκός, σίδηρος, μόλυβδος, κασσίτερος. Το 60-67% χαλκού εξάγεται στην Κίνα.
-Χημικά: γλυκερίνη, ζαχαρίνη -Αγροτικά: καφέ, σταφύλια, σπαράγγια, παραδοσιακό ελαιόλαδο(!).