Παρακολουθούμε την κυβέρνηση της ΝΔ να πλασάρει το καταπότιο της «ισχυρής ανάκαμψης», με το οποίο συνοδεύει το σχέδιο εμβολιασμών που το παρουσιάζει σαν πανάκεια και για την οικονομία. Την ίδια στιγμή, εγκαταλείπει ουσιαστικά στην τύχη τους τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν κρίσιμο μέγεθος για την ελληνική οικονομική πραγματικότητα, ενώ επιτίθεται κατά μέτωπο στους εργαζόμενους με στόχο την απογύμνωσή τους από κάθε προστασία που τους έχει απομείνει.
Η φτηνή έκδοση της ΤΙΝΑ
Η σύνθεση αυτή της, ας πούμε, οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, η οποία κάτω από την πίεση των ίδιων των πληττόμενων μπορεί να τροποποιηθεί κάπως, αλλά δεν υπάρχει πρόθεση να αλλάξει ριζικά, επιβάλλει ως απαραίτητο συμπλήρωμα τη διαβολή, τη συκοφάντηση, την άμεση απόρριψη οποιασδήποτε εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής. Στην κυβέρνηση δεν αρκεί η συσκότιση, η απόκρυψη των αρνητικών συνεπειών τής πολιτικής της και ο παραπλανητικός εκθειασμός των υποτιθέμενων πλεονεκτημάτων της, παρά την απεριόριστη υποστήριξη που της παρέχουν τα συστημικά μέσα. Για τον απλό λόγο ότι η πραγματικότητα που βιώνουν οι εργαζόμενοι και οι μικρομεσαίοι, έρχεται σε θεαματική αντίθεση με την επικοινωνιακή σκηνοθεσία της. Γι’ αυτό κρίνεται απαραίτητη η άμεση συκοφάντηση και απόρριψη οποιασδήποτε σκέψης για αλλαγή πολιτικής.
Ο πιο πρόχειρος τρόπος υπονόμευσης κάθε αντίθετης πολιτικής πρότασης είναι ο χαρακτηρισμός της ως λαϊκιστικής. Δεν έχουν οποιαδήποτε πρόθεση να ανοίξουν σοβαρή συζήτηση περί λαϊκισμού όσοι χρησιμοποιούν αυτή την κατηγορία. Τη χρησιμοποιούν απλά σαν φτηνή έκδοση της υποτιθέμενης σοβαρής νεοφιλελεύθερης θεωρίας ΤΙΝΑ (δεν υπάρχει εναλλακτική).
Τους χρειάζεται ένα μνημόνιο
Όμως, αν και στερείται σοβαρών οικονομικών επιχειρημάτων ένας τέτοιος ισχυρισμός, προκαλεί ισχυρό σκεπτικισμό σε όποιον τον ακούει, καθώς συνοδεύεται, αφενός, από την υπόμνηση υπαρκτών εξωτερικών περιορισμών, αφετέρου από δεσμεύσεις που η ίδια η κυβέρνηση της ΝΔ νομοθετεί ως νεοφιλελεύθερη από πεποίθηση, για να προκαταλάβει με τους τεχνητούς φραγμούς της τις αντιδράσεις των πληττόμενων. Στην ουσία καλλιεργεί ατμόσφαιρα τρόμου, προκειμένου να μην αφήσει περιθώρια στον κόσμο να αναρωτηθεί καν για την ορθότητα της πολιτικής της και να εμπλακεί στη συζήτηση για μια διαφορετική πολιτική, για μια διαφορετική προοπτική.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα τέτοιου χειρισμού είναι η σύνδεση του νομοθετήματος Μητσοτάκη-Χατζηδάκη για τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων που ετοιμάζεται, με το εθνικό σχέδιο που καταθέτει η κυβέρνηση στο Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να το υποβάλει σε εξωγενείς δεσμεύσεις και να το καταστήσει οιονεί μνημονιακή υποχρέωση. Για να μη νομιστεί ότι υπερβάλλουμε, ας θυμηθούμε τον κ. Γεωργιάδη που απαιτούσε να μην του κλέψει τη δόξα της αποδοχής των μνημονιακών υποχρεώσεων η τρόικα και όλους εκείνους που τους ενέπνεε το σύνθημα «Γερούν γερά».
Το ζήτημα, όμως, δεν είναι να περιγράφουμε μια κατάσταση, αλλά να σκεφτούμε πώς μπορούμε να την αλλάξουμε. Το πρώτο βήμα είναι να πειστούμε και να πείσουμε ότι αλλάζει. Γι’ αυτό οι αντιπαρατιθέμενες πολιτικές δεν αρκεί να είναι αντιπολιτευτικές, αλλά εναλλακτικές. Να μπορούν, δηλαδή, να υποκαταστήσουν τις υποτιθέμενες αναντικατάστατες του νεοφιλελευθερισμού και να ενισχύουν βάσιμα την προσδοκία ότι θα έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Μπορεί ν’ αλλάξει η κατάσταση;
Ακούγεται εύκολο, αλλά δεν είναι τόσο όσο φαίνεται. Και δεν είναι θέμα αριθμών. Είναι θέμα εμπιστοσύνης στη δυνατότητα πολιτικής επιλογής και στην ικανότητα της πραγμάτωσής της. Μιας διπλής και διαδραστικής εμπιστοσύνης, η οποία έχει τρωθεί σε ένα βαθμό στη διάρκεια της προσπάθειας εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ να κερδίσει την πλειοψηφία στις εκλογές του 2015 και να ανταποκριθεί ως κυβέρνηση στις υποσχέσεις που είχε δώσει.
Δεν αρκεί να είναι καλά μελετημένες οι προτεινόμενες σήμερα πολιτικές και κοστολογημένες, όπως συνήθως λέγεται, να μην υπερακοντίζουν τις πραγματικές δυνατότητες. Δεν αρκεί να φαίνονται εφικτές. Χρειάζεται να συνοδεύονται από ένα σχέδιο για το πώς μπορεί να καταστούν δυνατές. Και ένας όρος εκ των ων ουκ άνευ είναι να γίνουν κτήμα των κοινωνικών εκείνων στρωμάτων που έχουν ζωτική ανάγκη από την αλλαγή πολιτικής. Μια πολιτική που απλά εξαγγέλλεται, δεν μπορεί να αντιπαλέψει την κυρίαρχη πολιτική, αν δεν γίνει υπόθεση των κοινωνικών υποκειμένων στα οποία στοχεύει.
Αυτό αποτελεί το αλφάβητο της εναλλακτικής πολιτικής γενικά. Στην περίπτωσή μας, όμως, υπάρχει η δυνατότητα με αυτό τον τρόπο να ανατραπούν και δεδομένα που φαντάζουν αδιατάρακτα στη μυθολογία του νεοφιλελευθερισμού περί «δυνατού» και «αδυνάτου». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή είναι η σημαντικότερη δυνατότητα ανατροπής τους, όσο ψηλά και μακριά κι αν μετατίθεται η εξουσία που τα επιβάλλει. Προϋποθέτει κίνημα με την πιο ουσιαστική και όχι τυπική έννοια του όρου. Όχι ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα μόνο με τη λεγόμενη πολιτική βούληση. Μπορούν, όμως, να γίνουν πολύ περισσότερα, πολύ σημαντικότερα και πολύ μονιμότερα με αυτή τη θεμελίωση στη βούληση της κοινωνίας. Δηλαδή, στην απόφασή της να τα στηρίξει απορρίπτοντας τις πολιτικές που της επιβάλλονται σαν αναπόφευκτες. Ένα σημαντικό βήμα σ’ αυτή την κατεύθυνση μπορεί να γίνει με την κινητοποίηση της 6ης Μαϊου.
Ας ξαναδιαβάσουμε λίγο πιο επισταμένα τη συζήτηση του καθηγητή Ν. Θεοχαράκη με τον Π. Ρυλμόν στο προηγούμενο φύλλο της «Εποχής». Παρά τις απαισιόδοξες προβλέψεις για τα οικονομικά μεγέθη, περιλαμβάνει αυτό το αισιόδοξο μήνυμα εν σπέρματι και το συνδέει και με την ανάγκη της τοπικότητας των σχεδίων για μια εναλλακτική πολιτική. Όχι μόνο γιατί έτσι είναι πιο εύκολο να περάσουν διαφορετικές από τις επιβαλλόμενες κεντρικές επιλογές σε τοπικό επίπεδο, επειδή θα θεωρηθούν μικρότερης σημασίας ή λιγότερο ηχηρές. Αλλά κυρίως γιατί μπορεί να γίνουν αντιληπτές από την τοπική κοινωνία σαν δικιά της υπόθεση, να στηριχτούν από αυτή, να μπουν υπό την προστασία της και να λειτουργήσουν σαν παραδείγματα προς μίμηση.
Θα πείτε, ναι, μα αυτό «θέλει δουλειά πολλή». Δεν το λέμε εμείς, ο ποιητής το είπε, με πολύ όμορφο τρόπο. Και το έχουμε τραγουδήσει όλοι. Όχι μόνο οι καταγεγραμμένοι ως εξτρεμιστές ή, απλά, αριστεροί.