H Πολιτιστική Εταιρεία Κρήτης - Πυξίδα της Πόλης ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2002 και αποτέλεσε εξ αρχής ένα εγχείρημα με τρεις κατευθύνσεις: εκδόσεις, διοργάνωση εκδηλώσεων –με στόχο κυρίως να αποτελέσουν μια σειρά θεματικών φεστιβάλ– και εκπαιδευτικές δράσεις γύρω από θέματα πολιτισμού. Το τέταρτο «παιδί» που γρήγορα γεννήθηκε και μεγαλώνει μαζί με τα άλλα τρία, είναι η έγνοια για την προφορική ιστορία. Πρόκειται για ένα συλλογικό εγχείρημα, «μια διαρκή μάχη με τους κακούς εαυτούς μας», όπως σημειώνει στην «Εποχή των Βιβλίων» η ψυχή του, ο Μαθιός Φραντζεσκάκης, που το ξεκίνησε με κίνητρο να κάνει «πράγματα τα οποία του άρεσαν» και που ευτύχησε να συναντήσει στην πορεία του «ανθρώπους που είχαν την ίδια ανάγκη». Όλα αυτά σε μια πόλη, τα Χανιά, η οποία σφύζει από «υπερδραστηριότητα στο χώρο του πολιτισμού» και «δεν έχει ανάγκη από χώρους αλλά από συναντήσεις». Σίγουρα πάντως διαθέτει «αποδέκτες, ανθρώπους να απευθυνθείς».
Οι εκδόσεις είχαν ως εμβληματική τους αφετηρία την «Πυξίδα της πόλης» μια μηνιαία εφημερίδα «για την πόλη, τους πολίτες, τον πολιτισμό», ένα free press έντυπο ελεύθερου λόγου, στο οποίο συνεισφέραν σημαντικοί άνθρωποι της πόλης των Χανίων, των κινημάτων και των κοινών. Η περίοδος της κρίσης έβαλε μια άνω τελεία στην «Πυξίδα» αλλά η κατεύθυνση είχε ήδη κλειδώσει στο τιμόνι. Οι εκδοτικές προσπάθειες της επαρχίας αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα αλλά διακρίνονται και από ιδιαίτερα προτερήματα. Ένα από αυτά είναι ότι αποτυπώνουν την «έκφραση ανθρώπων και εργασιών σημαντικών που δεν θα έβρισκαν το δρόμο τους μέσα από το κλασικό φίλτρο ενός εμπορικού εκδότη».
Οι εκδόσεις της ΠΕΚ - Πυξίδα της Πόλης, εκτός από τη λογοτεχνία, έχουν σαφή προσανατολισμό στην οπτικοακουστική εκπαίδευση, σε άμεση σύνδεση και με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, ένα χώρο για τον οποίο δεν υπάρχει βιβλιογραφία στην Ελλάδα. Μια από τις τελευταίες εκδόσεις σε αυτόν τον τομέα είναι το βιβλίο του Δημήτρη Παπαδόπουλου «Κινηματογραφική Εκπαίδευση. Τέχνη, πολιτισμός και παιδαγωγική», που είναι ήδη πανεπιστημιακό σύγγραμμα. Ενώ το βιβλίο του Λευτέρη Λαμπράκη «Από τα Χανιά στη Χολλυγούνδη, η Ιστορία του Κινηματογράφου στην πόλη των Χανίων» αξιολογείται για… μεγάλες επιδόσεις.
Ένας άλλος τομέας μέριμνας για την ΠΕΚ είναι η προφορική και τοπική ιστορία, με μέριμνα «να δοθεί μια δεύτερη ζωή σε παλιές εκδόσεις ή σε εκδόσεις που δεν ήταν όσο άρτιες θα τους άξιζε στην πρώτη τους εκδοχή». Εδώ ετοιμάζεται η έκδοση ενός κειμένου-οδοιπορικού της Θάλειας Καλλιγιάννη, της κρητικιάς με τη σπουδαία προσφορά στη δημοσιογραφία, τα γράμματα, τη ζωγραφική και τη λαογραφία, αλλά και τους κοινωνικούς αγώνες.
Πλέον «για να πάμε παρακάτω χρειάζονται βήματα εξωστρέφειας, ποιότητας και μεγέθους», υπογραμμίζει ο Μαθιός Φραντζεσκάκης. «Ας μην ξεχνάμε ότι ποτέ δεν ήταν ο πολιτισμός σημαία της ελληνικής κοινωνίας», όμως «όσο υπάρχουν δημιουργοί και αποδέκτες θα προσπαθούμε».
Ένα χρονικό αναμνήσεων του Ροβήρου Μανθούλη,
που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί
σαν μια υπόγεια ιστορία του 20ού αιώνα,
στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο,
τον οποίο ο συγγραφέας έχει διασχίσει μελετώντας τον
και αποκαλύπτοντάς τον
με τις 122 ταινίες του, με τα 22 βιβλία του
και σήμερα με τις Αναμνήσεις του.
Ενα βιβλίο για την πόλη που αγαπά πάρα πολύ τον Κινηματογράφο,
την πόλη που υποδέχθηκε με ενθουσιασμό ολιγόλεπτες ταινιούλες
χωρίς ήχο, από τον καιρό της Κρητικής Πολιτείας ακόμη,
την πόλη που έχει να επιδείξει μια πλούσια κινηματογραφική Ιστορία
μέσα στο χρόνο, από τον προβολέα ασετιλίνης
με χειροκίνητη εναλλαγή εικόνων, μανιβέλα
και ένα φωνόγραφο με χωνί του 1900,
μέχρι το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων του 2019.
Aφιέρωμα στον Σταύρο Ψυλλάκη με φωτογραφικό και αρχειακό υλικό,
που φιλοξενεί 15 κείμενα, ειδικά γραμμένα για το αφιέρωμα,
που προσεγγίζουν από διάφορες οπτικές τον σκηνοθέτη
και τη διαδρομή του. Επίσης, περιέχει εκτεταμένα αποσπάσματα λόγου
από έξι γνωστά ντοκιμαντέρ του Ψυλλάκη,
συνεντεύξεις και κριτικές που αφορούν στο έργο του
και ολοκληρώνεται με αναλυτικό κατάλογο των ταινιών του.
Η συγγραφέας Νίκη Τρουλλινού συναντά την ποιήτρια Kατίνα Παΐζη
και το έργο της. Το βιβλίο περιλαμβάνει ανθολόγιο των ποιημάτων της
και των πεζών της, τόσο από τις εκδόσεις των βιβλίων της,
όσο και κείμενα για τη ζωή της από τη συγγραφέα, Νίκη Τρουλλινού,
καθώς και ένα μέρος της αλληλογραφίας της
με τον Νίκο Πλουμπίδη, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Γιάννη Σκαρίμπα,
τον Νίκο Καζαντζάκη, τον Τάκη Καλμούχο, τον Βάσο Δασκαλάκη
(σύζυγο της Έλλης Αλεξίου), τον Κ. Θ. Δημαρά
και άλλους, με σχόλια από την επιμελήτρια του τόμου.
Ο σπουδαίος χανιώτης λογοτέχνης και ποιητής Γιώργης Μανουσάκης
συγκέντρωνε επιμελώς, σχεδόν για μια δεκαετία, 1945 - 1954,
τις καταχωρήσεις των κινηματογραφικών ταινιών από τις εφημερίδες,
έγραφε σε τετράδια τα στοιχεία και την κριτική του για κάθε ταινία
που παρακολουθούσε και ζωγράφιζε τις σκηνές που τον εντυπωσίαζαν,
δημιουργώντας ένα μοναδικό αρχείο με τη σφραγίδα του.
Προκειμένου να συγκροτηθεί ένα θεωρητικό πλαίσιο
για τον λειτουργικό συσχετισμό του κινηματογράφου με την εκπαίδευση,
προτείνεται η νοηματοδότηση και η σύνδεση
της Κινηματογραφικής Εκπαίδευσης με τη θεωρία
και την ιστορία του κινηματογράφου,
τις πολιτισμικές σπουδές, την κριτική θεωρία και την κριτική παιδαγωγική,
άλλες παιδαγωγικές θεωρίες και θεωρίες των αναλυτικών προγραμμάτων,
καθώς και τις αντιλήψεις που προβάλλονται στο πλαίσιο
της Κοινωνιολογίας της παιδικής ηλικίας.