Ο Χαμουραμπί ήταν ένας οξύθυμος και πανάρχαιος βασιλιάς/νομοθέτης στην Μεσοποταμία. Έλεγε, ας πούμε, ότι αν κλέψεις, θα σου κόψουν το χέρι. Αν κοιτάξεις γυναίκα άλλου, θα σου βγάλουν το μάτι. Αν κλωτσήσεις, θα σου κόψουν το πόδι και πάει λέγοντας. Αν πέρδεσαι, ας πούμε, θα σου βγάλουν το παχύ έντερο. Βέβαια, η ανθρωπότητα προχώρησε και κάπως ξεπέρασε τύποις τον Χαμουραμπί, που είχε ζωηρή φαντασία, αλλά εξαιρετικά περιορισμένο σύστημα ανθρωπιστικών αξιών.
"Τύποις" ξεπεράστηκε, ωστόσο. Πέρα από φοβερές ιστορίες νομικών παράδοξων, υπάρχει και η αγελαία οργή. Η ανθρωπότητα είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα. Ορισμένα είναι τραγελαφικά, ας πούμε τον 17ο αιώνα στην Αγγλία δικάστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο ένα γουρούνι για τον φόνο του εκτροφέα του. Δεν γνωρίζω αν το έφαγαν κιόλας. Αλλά, ας σοβαρευτούμε. Από τις γκιλοτίνες στη Βαστίλη ως τη θανατική ποινή στην προηγμένη Δύση, η αντεκδίκηση, η αιματηρή αντεκδίκηση δεν έπαψε ποτέ όχι να υφίσταται απλώς ως σκέψη, αλλά να γίνεται πράξη.
Τιμωρία
Στην Ινδονησία μέχρι πολύ πρόσφατα στην ιστορία, ο αυνανισμός ήταν ποινικό αδίκημα και τιμωρούταν δι' απαγχονισμού. Οι γυναίκες στη βόρεια Ινδία έπεφταν στην πυρά μαζί με το νεκρό σύζυγο και λιθοβολούνται στα φονταμενταλιστικά ισλαμικά καθεστώτα, το ίδιο κι οι ομοφυλόφιλοι,οι τρανς, οι κλέφτες...
Αλλά εμείς δεν είμαστε κανένα σύστημα υπανάπτυκτο, σωστά; Δεν είμαστε τριτοκοσμικοί. Εμείς καταργήσαμε τη θανατική ποινή από τους πρώτους στην Ευρώπη (μετά τη χούντα, όπου η θανατική ποινή ήταν ο βασικός τρόπος άσκησης εξουσίας). Αυτό ας το έχουμε κατά νου. Ποιος ζει και ποιος πεθαίνει αποφασίζουν τα απολυταρχικά καθεστώτα. Η δημοκρατία δεν πάσχει από σύνδρομα τέτοια για να αυτοπραγματωθεί. Η υγιής δημοκρατία, δηλαδή.
Αφού, όμως, μιλήσαμε για τον θάνατο, ας μιλήσουμε για τις υπόλοιπες τιμωρίες. Ας μιλήσουμε για τον βιασμό. "Θα περάσουν καλά οι χρυσαυγίτες στη φυλακή", να ένα παράδειγμα. "Ξέρετε τι κάνουν στους παιδεραστές στη φυλακή", να ακόμη ένα. Αλλά το πιο σύνηθες όλων, είναι η αντεκδίκηση για τον βιασμό. Οι βιαστές της Ελένης Τοπαλούδη, κατά γενική απαίτηση του αιμοβόρου πλήθους, πρέπει να βιαστούν στη φυλακή. Το ίδιο ισχύει και για τον νεαρό επίδοξο βιαστή της Νέας Σμύρνης. Πάντα μα πάντα μετά από τέτοιες ειδήσεις, καταλήγουμε στα ίδια σχόλια: "Θα περάσει καλά στη φυλακή".
Πατριαρχία
Ο βιασμός είναι βασική πρακτική άσκησης εξουσίας. Το πρώτο πράγμα που κάνουν τα στρατεύματα όταν μπαίνουν σε μία ξένη χώρα, είναι να βιάζουν τις γυναίκες. Από καταβολής κόσμου η ιστορία της ανθρωπότητας πλάστηκε πάνω σε βιασμούς και αίματα. Δεν ξέρω, όμως, αν αντιλαμβάνεται ο κόσμος τι εύχεται για τους βιαστές.
Όσοι έχουν υπάρξει θύματα βιασμού, γνωρίζουν πολύ καλά πως ο θύτης δεν κινητοποιήθηκε από σεξουαλική ορμή, αλλά από την ανάγκη να επιβληθεί στο θύμα. Γι’ αυτό και πονάει τόσο, γιατί ο στόχος είναι η ταπείνωση του θύματος κι όχι η σεξουαλική απόλαυση. Δεν είναι ψυχιατρική η φύση του προβλήματος, οι βιαστές δεν είναι ψυχικά ασθενείς και κάπου ας σταματήσει αυτή η αηδία της ψυχιατρικοποίησης όσων μας προκαλούν φρίκη. Υπάρχει βιασμός, επειδή υπάρχει πατριαρχία. Εκτός κι αν θεωρούμε την πατριαρχία ψυχική νόσο. Να το συζητήσουμε, αν είναι, αλλά το βρίσκω πολύ στιγματιστικό.
Κι αν οι βιαστές είναι ψυχικά ασθενείς, τι είναι όλοι όσοι εύχονται αντίποινα; Όσοι με ελαφρότητα χαίρονται στην ιδέα του βιασμού του θύτη; Όσοι αντλούν ικανοποίηση από τέτοια βαρβαρότητα; Από τη σκέψη ως την πράξη η απόσταση είναι, συχνά, έτη φωτός, αλλά ακόμη κι η έκφραση αυτού του μίσους αποδεικνύει πως ο βιασμός είναι τόσο πολύ ενσωματωμένος στις αντιλήψεις μας ως μέσο τιμωρίας, που πρέπει από αυτό και μόνο να θέλουμε να διαχωριστούμε από τους δράστες.
Οι φυλακές δεν θα έπρεπε να είναι τα κολαστήρια του ασυνείδητού μας. Επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να φανταζόμαστε ότι στα σωφρονιστικά καταστήματα παίρνουν εκδίκηση όλα μας τα βάρβαρα ένστικτα. Οι δολοφόνοι δολοφονούνται, οι βιαστές βιάζονται. Οι φυλακές φανταζόμαστε πως είναι σαν τη Μεσοποταμία του Χαμουραμπί. Ελαφρά τη καρδία τα φανταζόμαστε όλα αυτά. Αλλά όχι μόνο προς υπεράσπιση των θυμάτων, όχι μόνο από σεβασμό στην αξιοπρέπεια και τον πόνο τους, ποτέ να μην ξεχνάμε ότι αυτό που μας ξεχωρίζει από τα άγρια, ζωώδη μας ένστικτα, είναι η ψυχή μας κι η λογική. Κι η λογική δεν πρέπει να επιτρέπει ποτέ τον βιασμό, με κανέναν τρόπο.