Φωτογραφια: Νικόλας Κοκοβλής
Κάθε (νέα) αρχή και δύσκολη. Κάπως έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί μέσα σε ελάχιστες λέξεις η επανεκκίνηση της λειτουργίας της εστίασης στη χώρα από την προηγούμενη Δευτέρα. Ναι μεν τα μαγαζιά πήραν μία προσωρινή ανάσα, ιδιαίτερα με την κίνηση η οποία παρατηρήθηκε τη Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα, τα προβλήματα όμως παραμένουν, είναι επιτακτικά και χρειάζονται επειγόντως λύση. Αφορούν δε και τους επιχειρηματίες του χώρου, αλλά φυσικά και τους εργαζόμενους, που καλούνται να λύσουν μία δύσκολη εξίσωση κάτω από ιδιαίτερες συνθήκες.
Ο κόσμος στήριξε τις επιχειρήσεις, αλλά…
Το θέμα ήταν και ψυχολογικό. Μετά από ένα διάστημα εγκλεισμού μεγαλύτερο των έξι μηνών, οι συμπολίτες μας είχαν μεγάλη ανάγκη από ανάσες ελευθερίας μακριά από τους πανδημικούς καταναγκασμούς. Η επαναλειτουργία της εστίασης πρόσφερε αυτήν την ευκαιρία, κάτι που σε συνδυασμό με τις αργίες και τον εξαιρετικό καιρό ώθησε τον κόσμο έξω από τα σπίτια του. Τα μαγαζιά που βρίσκονται σε παραλιακές ζώνες ανά την Ελλάδα γέμισαν, οι πελάτες ανακάλυψαν ξανά τις χαρές του να ξεφεύγει κανείς από μία στείρα καθημερινότητα, κάποιο μέρος της κανονικότητας, έστω και για λίγο, αποκαταστάθηκε.
Κάπου εδώ, όμως, τα καλά νέα για τις επιχειρήσεις και το προσωπικό τους τελειώνουν. Ήδη από την Τετάρτη, ουσιαστικά την πρώτη εργάσιμη μετά τις μίνι-διακοπές του Πάσχα, καταγράφηκε, φυσιολογικά θα έλεγε κανείς, μία σαφέστατη πτώση της κίνησης, αφού οι περισσότεροι μπήκαν και πάλι στο βάσανο του μεροκάματου. Με μόνο δύο ημέρες καλής και αποδοτικής λειτουργίας, οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να γιατρέψουν τις πληγές τους ούτε να κλείσουν τις τρύπες που άνοιξε στα λογιστικά βιβλία τους το παρατεταμένο λοκντάουν. Άλλωστε, υπάρχει και η σχετική περσινή εμπειρία που δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστη για τους επαγγελματίες του χώρου. Στο αντίστοιχο περσινό reopen, από τις 25 Μάϊου μέχρι τις 30 Ιουνίου, τα καταστήματα της εστίασης κατέγραψαν πτώση του τζίρου τους κατά σχεδόν 60% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2019. Ο κόσμος ήταν ακόμα μουδιασμένος, αν και τα ημερήσια κρούσματα ήταν αισθητά πιο λίγα σε σχέση με αυτά που παρατηρούνται και καταγράφονται αυτές τις ημέρες. Η μάχη, λοιπόν, θα είναι διαρκείας.
Λίγη μουσική ρε παιδιά
Τα μαγαζιά λειτουργούν, προς το παρόν τουλάχιστον, άνευ μουσικής μετά τη σχετική κυβερνητική απόφαση. Η επιστημονική εξήγηση που δόθηκε (με τη μουσική οι θαμώνες καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια να ακουστούν, άρα αυξάνονται οι πιθανότητες μετάδοσης του ιού) η αλήθεια είναι ότι δεν έπεισε. Πολλές από τις επιχειρήσεις στηρίζονται στη μουσική έτσι, ώστε να διαμορφώνουν τη δική τους ξεχωριστή ατμόσφαιρα και χωρίς αυτήν δεν βρίσκονται σε θέση να λειτουργήσουν στο 100%. Αλλά για τους πελάτες, η έλλειψη μουσικής, έστω σε χαμηλή ένταση, σίγουρα δεν αποτελεί κίνητρο επίσκεψης σε συγκεκριμένα μαγαζιά του χώρου.
Και αν το ζήτημα της μουσικής επηρεάζει αλλά τελικά όχι τόσο πολύ, τι να πει κανείς για τον κόφτη του ωραρίου ο οποίος από την Δευτέρα του Πάσχα μετακινήθηκε μέχρι τις 11 το βράδυ. Πεπειραμένος παράγοντας της αγοράς της εστίασης, είπε σχετικά στην «Εποχή»: «Πολλά από τα μαγαζιά λειτουργούν μόνο τις βραδινές ώρες, έχουν δηλαδή περιορισμένο χρονικό διάστημα στη διάθεσή τους για να δουλέψουν. Αν αυτό το διάστημα περιορίζεται ακόμα περισσότερο λόγω του ωραρίου, καταλαβαίνει κανείς ότι προσώρας αυτές οι επιχειρήσεις δεν είναι βιώσιμες. Και να πούμε και αυτό. Πιστεύει κανείς ότι οι θαμώνες μετά τις 11 επιστρέφουν στα σπίτια τους; Στις πλατείες καταφεύγουν, εκεί δηλαδή που δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για να διαπιστώσει αν τηρούνται ή όχι οι απαραίτητες αποστάσεις και τα λοιπά μέτρα ασφαλείας». Ο παράγοντας αυτός έχει τα δίκια του, η επιχειρηματολογία του μοιάζει και είναι λογική. Η κυβερνητική αντιμετώπιση πάλι όχι.
Ποιες επιχειρήσεις έμειναν κλειστές
Παρά το reopen, πολλές επιχειρήσεις του κλάδου, παραπάνω από το 20% του συνόλου, εξακολουθούν να παραμένουν κλειστές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η λειτουργία επιτράπηκε μόνο στους εξωτερικούς χώρους κάτι που σημαίνει ότι τα μαγαζιά που δεν διαθέτουν τέτοιους, δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να λειτουργήσουν με τα παρόντα υγειονομικά πρωτόκολλα. Καταστήματα σε στοές, σε ημιυπόγεια κ.τ.λ. δύσκολα θα δουλέψουν κατά την φετινή θερινή σεζόν. Επίσης, υπήρξαν και επιχειρηματίες, που ενώ είχαν τις δυνατότητες να ανοίξουν, ωστόσο δεν το επιχείρησαν για καθαρά οικονομικούς λόγους, καθώς έκριναν ότι τα έσοδα δεν θα έφταναν για την κάλυψη ούτε καν των λειτουργικών εξόδων. Πολλοί από αυτούς περιμένουν να δουν πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα για να πάρουν τις τελικές τους αποφάσεις τις επόμενες ημέρες.
Ως προς τα σελφ τεστς των εργαζόμενων αλλά και των ιδιοκτητών, η λειτουργία του κράτους παρέμεινε ράθυμη. Πολλοί από τους εργαζόμενους διαπίστωναν με έκπληξη ότι δεν μπορούσαν να προμηθευτούν από τα φαρμακεία δωρεάν τα τεστ αυτοδιάγνωσης όπως προβλέπεται στη σχετική υπουργική απόφαση. Και αυτό γιατί δεν είχαν περαστεί στο σύστημα τα ΑΜΚΑ τους (ήταν άραγε τόσο δύσκολο αυτό;). Οι εργαζόμενοι, απολύτως λογικά, ζητούσαν σε αυτήν την περίπτωση από τον εργοδότη τους να καλύψει τα έξοδα της προμήθειας των σελφ τεστς, όπως και γινόταν, τουλάχιστον στα περισσότερα καταστήματα. Είχαμε, κοντολογίς, μία χαώδη κατάσταση η οποία υπονόμευε την προσπάθεια επανεκκίνησης του κλάδου.
Τέλος, πολλές από τις επιχειρήσεις είχαν να αντιμετωπίσουν και τον υπερβάλλοντα ζήλο των αστυνομικών δυνάμεων που διενεργούσαν τους απαραίτητους ελέγχους. Πολλά όργανα της τάξης θεωρούσαν ότι κατασκευές με πέργκολα ή με πλέξι γκλας δεν μπορούσαν να χαρακτηριστούν «εξωτερικοί χώροι». Το ακριβώς αντίθετο, όμως, ανάφερε η υπουργική απόφαση, η οποία λογίζει εξωτερικό χώρο οποιονδήποτε χώρο βρίσκεται έξω από την κυρίως πόρτα του μαγαζιού. Η ασυνεννοησία αυτή προκάλεσε, όπως ήταν αναμενόμενο, πολλά προβλήματα και εκνευρισμό.
Τo άμεσο μέλλον δεν είναι στρωμένο με ροδοπέταλα. Υπάρχει, όπως περιγράφηκε και παραπάνω, μία σωρεία προβλημάτων που πρέπει να ξεπεραστούν, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις της εστίασης να επανέλθουν σε ένα καθεστώς στοιχειώδους κανονικότητας. Το μεγαλύτερο όμως από αυτά έχει να κάνει με την ίδια την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα. Κακά τα ψέματα, με τετραψήφιο αριθμό ημερήσιων κρουσμάτων και σχεδόν τριψήφιο νεκρών, πολύς είναι ακόμα ο κόσμος που δικαίως διστάζει να βγει από το σπίτι του και να καταναλώσει. Η κυβέρνηση όμως ισχυρίζεται ότι όλα βαίνουν καλώς, κάτι που σαφώς δεν ισχύει. Όταν, δε, στην εξίσωση της διαχείρισης της πανδημίας, μπει και ο τουρισμός δεν αποκλείεται καθόλου τα πράγματα να χειροτερέψουν και τα νούμερα να μην βγαίνουν παρά την (αναιμική, είναι η αλήθεια) πρόοδο του εμβολιασμού. Τι θα γίνει λοιπόν σε περίπτωση που η κατάσταση επιδεινωθεί μέσα στην καλοκαιρινή σεζόν κατά την οποία οι επιχειρήσεις της εστίασης-και όχι μόνο- θα θελήσουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος; Δυστυχώς για όλους, η κυβέρνηση δεν διαθέτει πειστικές απαντήσεις στη φαρέτρα των επιχειρημάτων της. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχολογία των πολιτών και κατ’ επέκταση την προσπάθεια επανόδου στην κανονικότητα.