«A Healing Fire»
Smaro Gregoriadou
Delos (DE 3582)
Είναι πολλαπλά πολύτιμη η παρουσία της Σμαρώς Γρηγοριάδου στη σύγχρονη ελληνική μουσική, ως σολίστ, ως συνθέτρια, ως ερευνήτρια και κύρια ως ερμηνεύτρια με την καθοριστική συμβολή της στην υποστήριξη και την ανάδειξη της Αισθητικής Κερτσόπουλου. Στο σύστημα και τη μέθοδο της Αισθητικής Κερτσόπουλου, αλλά και στη μουσική πραγμάτωση της ερμηνευτικής αυτής σχολής βασίζεται η μέχρι σήμερα δισκογραφία της. Στο δισκογραφικό της ντεμπούτο το 2009 εισήγαγε τον όρο «Reinventing guitar» (επανεφευρίσκοντας την κιθάρα), όπου στο ομότιτλο cd εμφανίστηκε ως σολίστ και ως συνθέτης με έργα για κιθάρα των Bach, Skarlatti, Jose, Κερτσόπουλου και δικά της (σε πρώτες παγκόσμιες παρουσιάσεις της Αισθητικής Κερτσόπουλου) και μας εξέπληξε με νέες ερμηνευτικές προτάσεις για το παραδοσιακό κιθαριστικό ρεπερτόριο, μέσα από έναν επαναπροσδιορισμό του.
Τότε σε μια συνέντευξη τον Ιανουάριο του 2010, την ρώτησα σχετικά με την Αισθητική Κερτσόπουλου και είπε ακριβώς: Είναι μία πρωτοποριακή μουσική πρόταση από τον κιθαρίστα, ερευνητή, κατασκευαστή και συγγραφέα της Χωροχρονικής Θεωρίας, τον Γιώργο Κερτσόπουλο, σχετικά με την αναβίωση των ιστορικών τύπων του οργάνου από το απώτερο παρελθόν του. Οι χορδές νέας τεχνολογίας που προτείνει προσδίδουν ένα τεράστιο εύρος ηχοχρωματικών συνδυασμών και τεχνικών του παιξίματος που χάθηκαν στην πορεία του χρόνου. Επίσης, ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες απαιτήσεις αιθουσών και ρεπερτορίου , εισάγει νέες κατασκευαστικές προτάσεις (π.χ. σύστημα πεντάλ για ενίσχυση του όγκου).
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως όλα αυτά αποτέλεσαν και αποτελούν για την Σμαρώ Γρηγοριάδου, συνεχή πρόκληση για εμβάθυνση αλλά και αντιπαράθεση με το καθιερωμένο ρεπερτόριο της κιθάρας και καθόρισαν την ερμηνευτική της εξέλιξη και πορεία. Ο όρος «reinvention», αναεπινόηση ανταποκρίνεται ακριβώς στην ανάγκη για επαναπροσδιορισμό του ήχου και της τεχνικής της κλασικής κιθάρας. Ακολούθησε το 2012 το δεύτερο cd της σειράς: «Reinventing Guitar ΙΙ» με έργα Scarlatti, Bach και Haendel. Και για τα δύο αυτά cd’s που εκδόθηκαν από την αμερικανική εκδοτική Delos, η Σμαρώ Γρηγοριάδου απέσπασε εξαιρετικές κριτικές από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο.
Η πρόσφατη δισκογραφική της δουλειά με τίτλο «A Healing Fire» (Μια Θεραπευτική Φωτιά), κυκλοφόρησε εν μέσω πανδημίας σε αντίξοες συνθήκες για τον κόσμο της μουσικής και ηχογραφήθηκε πάλι από την Delos. Είναι το τέταρτο cd της που κυκλοφορεί από την εν λόγω δισκογραφική και ακολουθεί την απαράμιλλη ποιότητα και τις υψηλές προδιαγραφές των προηγουμένων «Reinventing Guitar I» (DE 3398), «Reinventing Guitar II» (DE 3419) και «El Aleph» (DE 3490).
Στον δίσκο αυτό η Γρηγοριάδου κρατώντας στα χέρια της αποκλειστικά κιθάρες του δασκάλου και συνοδοιπόρου της Γιώργου Κερτσόπουλου επιλέγει να ερμηνεύσει έργα συνθετών διαφορετικών εποχών, ενός της εποχής μπαρόκ και τριών του εικοστού και εικοστού πρώτου αιώνα. Τα έργα έχουν ηχογραφηθεί με δύο όργανα του Κερτσόπουλου μη συμβατικής κατασκευής και ακουστικής. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν μηχανισμούς πεντάλ, νέα υλικά χορδών και μη τυπικές ρυθμίσεις. Ακούμε ένα μεστό και διαυγή ήχο και μια ερμηνεία που αγγίζει την τελειότητα. Τις διασκευές (arrangements) των έργων για τις συγκεκριμένες κιθάρες τις υπογράφει η ίδια. Η ενδιαφέρουσα ηχητική εμπειρία ανοίγει με τη μεταγραφή για κιθάρα της Σονάτας για Βιολί αρ. 2, σε λα ελάσσονα, BWV 1003, του Johann Sebastian Bach (1685-1750). Η Γρηγοριάδου ερμηνεύει τη σονάτα με στοχασμό και σαφήνεια και αποδεικνύει πως αυτή η καινοτόμα προσέγγιση με τις κιθάρες της προσδίδει στην μπαρόκ μουσική μια ιδιαίτερη γοητεία. Ακολουθεί το Νυχτερινό κατά John Dowland (Νocturnal after John Dowland), Op. 70, του Benjamin Britten (1913-1976), ολοκληρωμένο το 1963 ειδικά για τον βαρυσήμαντο και σχετικά πρόσφατα χαμένο κιθαρίστα και λαουτίστα Julian Bream (1933-2020). Ο Bream προίκισε το ρεπερτόριο της κιθάρας με πολλά και σημαντικά έργα καθώς ενέπνευσε μεγάλους συνθέτες της εποχής του να γράψουν έργα για κιθάρα όπως οι William Walton, Michael Tippet, Richard Rodney Bennett, Malcolm Arnold, Alan Rawsthorne, Lennox Berkeley και Hans Werner Henze, κ.α. Το Νυχτερινό του Britten βασίζεται πάνω στο θέμα του τραγουδιού Έλα, βαθύ Ύπνε (Come, heavy Sleep) που ανήκει στο Πρώτο Βιβλίο Τετράφωνων Τραγουδιών ή Αριών (First Book of Songs or Ayres of Four Parts). Πρόκειται για μία συλλογή από εικοσιένα τραγούδια για φωνή και λαούτο, που δημοσιεύθηκε το 1597 και ανήκει στον κορυφαίο Άγγλο (ή Ιρλανδό) αναγεννησιακό συνθέτη John Dowland (1563-1626). Η Γρηγοριάδου μας μεταφέρει την ομορφιά, τον ρυθμό και την αρμονία του Νυχτερινού με λεπτή ευαισθησία.
Προσωπικά, με μεγάλη μου χαρά είδα πως στις επιλογές του δίσκου ανήκει και η σύγχρονη Ρωσίδα μουσουργός Sofia Gubaidulina (γ. 1931) σπουδαία συνθέτης και εν πολλοίς άγνωστη, η οποία έχει γράψει για την κιθάρα τέσσερα έργα: Serenade (1960), Toccata (περ. 1969), Repentance (2008) και Sotto Voce (2010, αναθεωρημένη εκδοχή, 2013). Έργα που παίζονται σπάνια. Στον δίσκο ακούμε το πρώτο, τη Σερενάτα, το πιο νεανικό έργο της συνθέτριας όπου η Γρηγοριάδου το ερμηνεύει με τρυφερότητα και λυρισμό.
Ο δίσκος ολοκληρώνεται με τη Σουίτα για Κιθάρα (Suite pour guitar), Op. 41, του Καναδού συνθέτη και πανεπιστημιακού καθηγητή Jacques Hétu (1938-2010). O Hétu έχει γράψει για την κιθάρα τέσσερα έργα: Σουίτα (Suite), Op. 41 (1986), Ιντερμέδιο (Intermezzo), Op. 80 (2008), Κοντσέρτο για Κιθάρα και Ορχήστρα Εγχόρδων, Op. 56 (1994), και Κοντσέρτο για Δύο Κιθάρες και Ορχήστρα, Op. 77 (2007). Εδώ ακούμε την Σουίτα (Suite), Op. 41 (1986). Έργο ατμοσφαιρικό, ονειρικό, γαλήνιο που η Σμαρώ Γρηγοριάδου το αποδίδει αισθαντικά. Στο ένθετο του δίσκου υπάρχουν πολλές και χρήσιμες πληροφορίες για τους συνθέτες, τα έργα και τις κιθάρες του Κερτσόπουλου.
Μετά και από αυτό το πέμπτο δισκογραφικό άκουσμα, το δύσκολο εγχείρημα του «επαναπροσδιορισμού» του ήχου και της τεχνικής της κλασικής κιθάρας, είναι σίγουρο πως έχει ενδιαφέροντα θαυμαστά αποτελέσματα.
Ένας δίσκος για τους φίλους των σπάνιων και υπέροχων ήχων που μας χαρίζει η «αναεπινοημένη» κιθάρα
Καλή σας ακρόαση.