Την επανεκκίνηση των πλειστηριασμών σήμανε η άρση του λοκντάουν, με ήδη προσδιορισμένους περί τους 3.500. Από τον Σεπτέμβρη δε αναμένεται να σημειωθεί μεγάλη αύξηση, αφού από την 1η Ιουνίου τίθεται σε ισχύ ο νέος πτωχευτικός νόμος, με τον οποίο η προστασία της πρώτης κατοικίας των οφειλετών θα αποτελεί πια παρελθόν.
Πιο συγκεκριμένα, όπως περιγράφει στην «Εποχή» η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, αντιπρόεδρος της ένωσης καταναλωτών «ΕΚΠΟΙΖΩ» και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Καταναλωτών «Παρέμβαση», στις περιπτώσεις που δεν θα υπάρξει εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών, οι πιστωτές θα μπορούν να κηρύσσουν τον οφειλέτη σε πτώχευση (ή ο ίδιος τον εαυτό του), να ρευστοποιήσουν όλα τα περιουσιακά του στοιχεία και να λάβουν το ποσό. Ακόμα και τότε, όμως, ο οφειλέτης δεν θα ξεμπερδέψει από τους πιστωτές του, αφού σε περίπτωση υπολοίπου, θα του εκδικαστεί ένα ποσό που θα πρέπει να αποδίδει επί ένα χρόνο στους πιστωτές. Αν τα περιουσιακά του στοιχεία είναι μικρής αξίας (ή ανύπαρκτα), τότε θα κληθεί να πληρώνει επί τρία χρόνια.
«Ελπίζουμε στην επιείκεια των δικαστών που θα ορίζουν τα ποσά αυτά, ώστε οι οφειλέτες να μπορούν να ζήσουν με αξιοπρέπεια, καθώς πέραν από τα άλλα έξοδα διαβίωσης, πλέον θα έχουν να πληρώνουν και ενοίκιο, αφού θα έχουν χάσει ακόμα και το σπίτι τους», σημειώνει η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, τονίζοντας πως «το συμπέρασμα είναι ότι με τον νέο πτωχευτικό θα είναι πλέον αδύνατο να κρατήσει κάποιος την κατοικία του ή άλλο περιουσιακό στοιχείο, παρά μόνο αν κάνει ρυθμίσεις με τους πιστωτές του». Κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο, αφού «μέχρι τώρα οι τράπεζες δεν έχουν δείξει καμία διάθεση για ρεαλιστικές και βιώσιμες ρυθμίσεις των χρεών».
Σημειώνεται δε πως με τον νέο πτωχευτικό κινδυνεύουν ακόμα και οι περιουσίες των εγγυητών, καθώς «το ποσό που θα διαγραφόταν από το χρέος, θα μπορεί να περάσει σε αυτούς και αν δεν μπορούν να το πληρώσουν, θα κηρύττονται και αυτοί σε πτώχευση. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι εγγυητές συνήθως είναι στενοί συγγενείς, σημαίνει ότι ολόκληρες οικογένειες θα χάσουν τα πάντα».
Υπενθυμίζεται ότι η δήμευση σπιτιών και περιουσιών αφορά οποιονδήποτε έχει χρέη και διαθέτει εισόδημα άνω των 7.000 ευρώ τον χρόνο. Όσοι βρίσκονται κάτω από αυτό το όριο (με προσαύξηση 3.000 για κάθε μέλος οικογενείας, με ανώτατο όριο τις 21.000) και έχουν περιουσία αξίας έως 120.000 ευρώ (προσαύξηση 15.000 ανά μέλος, ανώτατο όριο 180.000), θεωρούνται ευάλωτοι οφειλέτες. Ακόμα, όμως, και αυτές οι περιπτώσεις θα χάνουν το σπίτι τους.
Πιο αναλυτικά, ο ευάλωτος οφειλέτης αν θελήσει να παλέψει για να κρατήσει το σπίτι που μένει και να μην βγει απευθείας σε πλειστηριασμό, θα μπορεί να κάνει αίτηση στον ιδιωτικό (και όχι δημόσιο, όπως είχαν ζητήσει οι ενώσεις καταναλωτών) Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης, που θα αγοράσει το σπίτι του από τους πιστωτές και θα του το μισθώνει επί 12 χρόνια. Μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος, ο οφειλέτης –που θα έχει απωλέσει την κυριότητα του σπιτιού του– αν δεν έχει καθυστερήσει εν τω μεταξύ τα ενοίκια στον φορέα, που τότε έχει δικαίωμα να τον πετάξει στο δρόμο, θα μπορεί να επαναγοράσει το σπίτι του, πληρώνοντας ό,τι ποσό καθορίσει ο φορέας, χωρίς να προσμετρώνται σ’ αυτό ούτε τα ενοίκια, ούτε το εξοφλημένο ποσό του αρχικού δανείου. Σημειώνεται ότι δεν έχει οριστεί κανένα ανώτατο όριο για το τελικό ποσό που μπορεί να ζητήσει ο ιδιωτικός φορέας, ενώ προς το παρόν δεν έχουν βγει ούτε οι υπουργικές αποφάσεις που θα θέτουν έστω κάποιο όριο στο μίσθωμα.
Και σε περίπτωση που έχει μείνει έστω και κάποια υποψία ότι αυτή η ρύθμιση αφορά στην προστασία της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων περιπτώσεων και όχι ευκαιρία για αισχροκέρδεια, επισημαίνεται ότι ακόμα και αν ο οφειλέτης έχει βρει το επιζητούμενο ποσό για να ξαναγοράσει το σπίτι του πριν την 12ετία, και πάλι θα πρέπει να καταβάλει στον φορέα τα ενοίκια των 12 χρόνων στο ακέραιο.
«Το να αγοράσει, λοιπόν, κάποιος καταναλωτής πίσω το σπίτι του, είναι όνειρο θερινής νυκτός. Η ρύθμιση προφανώς δεν αποτελεί προστασία των ευάλωτων περιπτώσεων, απλά έτσι αποφεύγεται να γίνουν αυτή τη στιγμή μαζικοί πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας και εξώσεις, μεταθέτοντάς τις να γίνουν σταδιακά στο μέλλον, ώστε να μην υπάρξει τώρα κοινωνική έκρηξη. Μας τρομάζει πολύ η νέα κατάσταση. Θεωρούμε ότι τα αποτελέσματα δεν θα είναι απλά θλιβερά, αλλά καταστροφικά. Αν στην Ισπανία έπεφταν από τα μπαλκόνια, εδώ θα βγουν με τις καραμπίνες», υπογραμμίζει την ανησυχία της η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Καταναλωτών.
Για το ζήτημα οι τομεάρχες Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ, Έφη Αχτσιόγλου και Δικαιοσύνης, Θεόφιλος Ξανθόπουλος, σε ανακοίνωσή τους επέκριναν την κυβέρνηση ότι «αποδεικνύει, ακόμα και εν μέσω πανδημίας, πως το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να εκποιηθούν με διαδικασίες fast track οι περιουσίες και τα σπίτια των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και των εμπόρων». Υπενθυμίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ στο σχέδιο για την επανεκκίνηση της οικονομίας, που δημοσιοποίησε τον Απρίλιο, περιελάμβανε την επαναφορά του προηγούμενου πτωχευτικού κώδικα, με τις απαραίτητες βελτιώσεις για «μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία» και την προστασία της πρώτης κατοικίας.
Δράση, όμως, κατά των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας θα πρέπει να ληφθεί τώρα και άμεσα, σύμφωνα με την Παναγιώτα Καλαποθαράκου, καθώς «εφόσον αρχίσουν οι μεταβιβάσεις στους ιδιωτικούς φορείς, το ζήτημα θα έχει ξεφύγει πλήρως από τον έλεγχο ενός κοινωνικού κράτους, ακόμα και με την κατάργηση του πτωχευτικού κώδικα».