Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου επιμένει ότι στόχος του είναι να «διαλύσει» επιχειρησιακά τη Χαμάς. Συμφωνείτε ότι αυτό είναι δύσκολο να συμβεί και μπορεί τελικά η Χαμάς να βγει και ενισχυμένη από αυτή την κρίση;
Πράγματι, ο στόχος του απερχόμενου πρωθυπουργού του Ισραήλ είναι να εξοντώσει τις επιχειρησιακές ικανότητες της Χαμάς. Πιστεύω ότι δεν θα σταματήσει μέχρι να το κάνει. Όπως ακριβώς συνέβη και στις προηγούμενες δύο επιθέσεις εναντίον της Γάζας, κυρίως αυτή του 2014. Το εάν θα καταστραφούν οι δυνατότητες της Χαμάς να πλήξει το Ισραήλ είναι ένα ζήτημα, για το οποίο δεν μπορεί κανείς ποτέ να είναι σίγουρος, αλλά δεν φαίνεται πιθανό, διότι υπάρχουν πλευρές που ενισχύουν τη Χαμάς, είτε με όπλα, είτε με χρήματα, είτε με άλλους τρόπους, σε αυτόν τον πόλεμο δια αντιπροσώπων, το νέο «Ψυχρό Πόλεμο» που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στους τρεις πόλους του πολιτικού Ισλάμ σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Κατά συνέπεια, ακόμα και αν το Ισραήλ καταφέρει σοβαρά πλήγματα στις επιχειρησιακές δυνατότητες της Χαμάς και πάλι η ασφάλειά του δεν μπορεί να είναι εγγυημένη. Διότι το Παλαιστινιακό δεν είναι μόνο ζήτημα ασφάλειας ή ζήτημα καταστολής. Είναι, πριν από όλα, ζήτημα πολιτικό, ένα διεθνές ζήτημα, που σήμερα δυστυχώς έχει συρρικνωθεί σε μια ατέρμονη σύγκρουση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Η νέα ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται στην Γάζα θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω ριζοσπαστικοποίηση των Παλαιστινίων; Βλέπουμε την Παλαιστινιακή Αρχή να μην παίζει πια τόσο σημαντικό ρόλο.
Η Παλαιστινιακή Αρχή δεσμεύεται από αναγκαστικές συμφωνίες με το Ισραήλ και υφίσταται τρομακτικές πιέσεις. Θα έλεγα ότι βρίσκεται μεταξύ συμπληγάδων. Δεν είναι απλώς θέμα Φάταχ ή Χαμάς. Ο πρόεδρος Μαχμούτ Αμπάς δεσμεύεται από όσα έχει υπογράψει ή συμφωνήσει. Να θυμίσω ότι όταν δημοσιοποιήθηκε η περιβόητη «συμφωνία του αιώνα» του απελθόντος προέδρου Τραμπ, ο Μαχμούντ Αμπάς είχε δηλώσει ότι θα διακόψει κάθε επικοινωνία με το Ισραήλ. Αυτό όμως είναι εύκολο να το λες, αλλά δύσκολο να το κάνεις, γιατί κυριολεκτικά όλα όσα αφορούν την καθημερινότητα των Παλαιστινίων, από το αν θα έχουν ρεύμα και νερό μέχρι το αν θα τους επιτρέψει το Ισραήλ να εξάγουν τα προϊόντα τους, εξαρτώνται από την καλή θέληση του Τελ Αβίβ. Άρα δεν είναι μόνο θέμα του τι θέλει να κάνει ο παλαιστίνιος πρόεδρος, αλλά και τι μπορεί να κάνει πρακτικά. Όσον αφορά το αν θα ριζοσπαστικοποιηθούν περισσότερο οι Παλαιστίνιοι, νομίζω ότι δεν έχουν άλλα όρια να ξεπεράσουν. Η μια ανθρωπιστική καταστροφή, ειδικά στην Γάζα, διαδέχεται την άλλη. Περίπου κάθε πέντε χρόνια έχουμε μια ισραηλινή εισβολή, η οποία καταστρέφει τα πάντα: η Γάζα είναι μια ανοικτή φυλακή, που μετατρέπεται περιοδικά σε σωρούς ερειπίων και θρηνεί δεκάδες νεκρούς. Σήμερα υπάρχει εκατόμβη άοπλων θυμάτων. Γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων. Η οργή και το πένθος κατακλύζουν τον παλαιστινιακό λαό, αλλά δεν νομίζω ότι θα υπάρξει επιστροφή στα πρότυπα της δεύτερης Ιντιφάντα, δηλαδή με καμικάζι και επιθέσεις αυτοκτονίας. Αποδείχθηκε ότι αυτή ήταν μια απόλυτα λανθασμένη επιλογή, από κάθε άποψη, και βεβαίως μια επιλογή που επέτρεψε στο Ισραήλ να ταυτίσει τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Παλαιστινίων με την ισλαμική τρομοκρατία. Το Ισραήλ απέκτησε το δικαίωμα να δηλώνει ότι πλήττονταν άμαχοι. Αυτό λειτούργησε εις βάρος του παλαιστινιακού λαού.
Το ερώτημα είναι, λοιπόν, πώς μπορεί να υπάρξει μια συμβίωση των δύο λαών; Κάποιοι φαίνεται να εγκαταλείπουν το μοντέλο των δύο κρατών.
Ο λόγος που το Παλαιστινιακό διαρκεί πάνω από έναν αιώνα, είναι η απόλυτη ανισορροπία ισχύος μεταξύ των δύο πλευρών. Το Ισραήλ είναι ένα κράτος που διαθέτει διεθνή εκπροσώπηση, μέσα πίεσης, χρήματα, πάρα πολύ καλά εξοπλισμένο στρατό, έχει τα πάντα. Οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν απολύτως τίποτα. Τα αραβικά κράτη, που έχουν κάνει πολύ κακό στην παλαιστινιακή υπόθεση, αυτή τη στιγμή δε μπορούν να προσφέρουν απολύτως τίποτα. Ούτε και θέλουν βέβαια. Αλλά κυρίως δε μπορούν, γιατί βρίσκονται σε μια έκρυθμη κατάσταση. Είτε βιώνουν πολέμους δια αντιπροσώπων, όπως η Συρία, είτε βιώνουν ατελεύτητες κρίσεις όπως το Ιράκ, είτε βιώνουν μια επίπλαστη ηρεμία όπως η Αίγυπτος, όπου η πόλωση μεταξύ κοσμικών και ισλαμικών δυνάμεων είναι ισχυρή. Αυτή η κατάσταση δεν θα ριζοσπαστικοποιήσει τόσο τους κατοίκους της Γάζας, αλλά κυρίως τους Παλαιστινίους, που βρίσκονται σε άλλα αραβικά κράτη και κυρίως στην Ιορδανία, όπου πάνω από το μισό του πληθυσμού είναι παλαιστινιακής καταγωγής. Επομένως, ανοίγει και πάλι το κουτί της Πανδώρας και πολύ φοβάμαι ότι αυτή τη φορά δεν θα έχει απομείνει ούτε καν η ελπίδα μέσα σε αυτό. Όσο για την λύση των δύο κρατών, ο Βενιαμίν Νετανιάχου, υποστηριζόμενος από τον Ντόναλντ Τράμπ, έχει αποκλείσει τη δημιουργία βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους. Οπότε, δεν απομένει, εν καιρώ βεβαίως, παρά η επιλογή ενός κράτους στην Παλαιστίνη με μεικτό πληθυσμό.
Είναι λοιπόν δυσοίωνη η επόμενη μέρα;
Φοβάμαι πως ναι, διότι δεν ασκείται καμία απολύτως πίεση στο Ισραήλ, έστω για την κατάπαυση του πυρός. Είναι ενδεικτικό ότι στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με την νέα κρίση δεν ελήφθη καμία απόφαση για κατάπαυση του πυρός, επειδή οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο. Επίσης, είναι ενδεικτικό για το πώς διασπείρεται η κρίση στην περιοχή το ότι, έστω και για λίγο, ενεπλάκη στην σύγκρουση και ο νότιος Λίβανος, επειδή η Χεζμπολά έπληξε το Βόρειο Ισραήλ. Επομένως, υπάρχει κίνδυνος να έχουμε μια επανάληψη του «πολέμου των 33 ημερών» του 2006, όπου το Ισραήλ έκανε μια διπλή επίθεση: Μια μικρότερης κλίμακας εναντίον της Γάζας και μια πολύ μεγαλύτερη εναντίον του Λιβάνου. Όμως, ούτε αυτός ο πόλεμος εξασφάλισε την ασφάλεια του Ισραήλ, και ούτε θα μπορούσε, αφού τα προβλήματα της περιοχής δεν μπορούν να επιλυθούν μόνο με την χρήση της στρατιωτικής ισχύος.
Η Βιβή Κεφαλά είναι καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του πανεπιστημίου Αιγαίου.