Όλο και πληθαίνουν τα δημοσιεύματα για αυστηροποίηση των ποινών, για επιμήκυνση του χρόνου έκτισης των ποινών για όσους διαπράττουν τα λεγόμενα ειδεχθή εγκλήματα. Ταυτόχρονα, σιωπή από το υπουργείο και την κυβέρνηση για την αύξηση των βίαιων εγκλημάτων και της δράσης του οργανωμένου εγκλήματος. Συζητάμε με τον πρώην γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής και τομεάρχη Προστασίας του Πολίτη στο Κίνημα Αλλαγής, Μαρίνο Σκανδάμη, για τις σκοπιμότητες αυτών των διαρροών.
Πώς από τη συζήτηση για λιγότερη φυλακή, για εξανθρωπισμό της ποινής, για παράθυρα ελευθερίας στη φυλακή και ευκαιρίες, φτάσαμε να επικροτείται να κλειδώνουν τους κρατούμενους και να πετάνε το κλειδί;
Η συζήτηση για λιγότερη φυλακή δεν αφορά το μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας. Υφέρπει πάντα το αντίθετο, δηλαδή η ανάγκη για περισσότερη φυλακή και σκληρό τιμωρητισμό και το θέμα ανανεώνεται κυριαρχικά μετά από κάθε στυγερό έγκλημα. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι αυτοί που ζητούν περισσότερη φυλακή, ανακαλύπτουν το αδιέξοδο του αιτήματός τους όταν οι ίδιοι ή οι δικοί τους άνθρωποι εμπλακούν σε ποινικές υποθέσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε φυλάκιση. Τότε ζητούν επιείκεια. Βέβαια πρέπει να σας πω, πως ο ποινικός λαϊκισμός που ζητά περισσότερο αίμα κρατουμένων, προωθείται από συντηρητικούς πολιτικούς που κάνουν καριέρα πουλώντας μια εύκολη αυστηρότητα σε έναν κόσμο που εκπαιδεύεται καθημερινά να αποδεχθεί τέτοιες απόψεις μέσα από την πλειοδοτική στάση πολλών ΜΜΕ. Σε αυτό, πρέπει με το δημόσιο λόγο μας και στέρεα επιχειρήματα να αντιπαρατεθούμε.
Η κυβέρνηση έχει φτάσει να νομοθετεί με βάση τα δελτία ειδήσεων και το δικαστικό ρεπορτάζ. Σε κάθε είδηση εγκλήματος ανακοινώνεται και μια αυστηροποίηση σε κάποιο κώδικα ή σε ποινικοποίηση πράξης. Τι δείχνει αυτό;
Πολύ σωστά το βάζετε έτσι. Αυτή η κυβερνητική στάση είναι αυτοματοποιημένη για τη Νέα Δημοκρατία. Κυρίως θα έλεγα, εξυπηρετεί τη συγκάλυψη της παταγώδους αποτυχίας του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη να παράγει αίσθημα ασφάλειας για τον πολίτη. Το επιχειρησιακό μοντέλο, που έχει επιλέξει η κυβέρνηση για την ΕΛΑΣ, αποτυγχάνει να ελέγξει την βαριά και οργανωμένη εγκληματικότητα. Για αυτό μετά από κάθε στυγερό έγκλημα η κυβέρνηση, για να διαχειριστεί επικοινωνιακά το φιάσκο της και να κρύψει τις ευθύνες της, έχει αναπτύξει κάποιες συγκεκριμένες τεχνικές. Δηλαδή, κάνει δύο πράγματα συνεχώς. Το ένα είναι να ανακοινώνει αλλαγές στον ποινικό κώδικα που θα ισχύσουν αύριο ή και ποτέ και θα κρύψουν το σήμερα. Το άλλο είναι να διαρρέει στον τύπο το «εμείς τους πιάνουμε και εσείς τους αφήνετε», που στρέφεται κατά της δικαστικής εξουσίας υπονομεύοντας τον ρόλο της και προσέξτε, αναπαράγοντας στερεότυπα με ολοκληρωτικό πυρήνα. Οι άνθρωποι παίζουν με τους θεσμούς για να επιβιώσουν πολιτικά. Και πρέπει να αποκαλύψουμε τι επιχειρείται με όλη αυτήν την κυβερνητική διαχείριση.
Στην ατζέντα μπήκε από το παράθυρο το θέμα του δικαιώματος οπλοκατοχής και της επαναφοράς της θανατικής ποινής. Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτός ο αναχρονισμός; Τι συνέπειες έχει αυτή η συζήτηση;
Πρόκειται για μια γκροτέσκα ατζέντα. Στην πατρίδα της νόμιμης οπλοκατοχής, στις ΗΠΑ, θα θυμάστε δεκάδες περιστατικά μαζικών δολοφονιών ή άλλων στυγερών εγκλημάτων που έχουν αναπαραχθεί διεθνώς. Δεν θυμόμαστε όμως ούτε μια περίπτωση που κάποιος κάτοχος νόμιμου όπλου, δηλαδή κάποιος πολίτης, μπόρεσε να αποτρέψει μία ή πολλές δολοφονίες. Δηλαδή πρόκειται περί του απόλυτου μύθου. Ένα νόμιμο όπλο σε κάθε σπίτι σημαίνει πως κάποια στιγμή, αν χρησιμοποιηθεί, μάλλον θα σκοτώσει κάποιο μέλος της οικογένειας. Τώρα να πούμε, πως η συζήτηση για τη θανατική ποινή επανέρχεται μόνο από ακροδεξιά κόμματα. Εντάσσεται στην ίδια λογική με αυτήν του αιτήματος για περισσότερη φυλακή. Δεν χρειάζεται να αναλύσει κανείς τα ηθικά, θρησκευτικά, φιλοσοφικά, σωφρονιστικά ή ακόμη και πρακτικά επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής, δεδομένου ότι όπου εφαρμόζεται έχει πρακτικά αποτύχει να αποτρέψει νέα εγκλήματα. Αρκεί να τονίσουμε πως η βαρβαρότητα ενός ατομικού εγκλήματος δεν μπορεί να απαντάται με τη συλλογική ή κρατική βαρβαρότητα της εκτέλεσης μιας θανατικής ποινής. Και να θυμίζουμε πάντα και παντού πως η εκτέλεσή της απαγορεύεται ρητά από το Σύνταγμά μας.
Περιορίζονται συνεχώς τα εναλλακτικά της κάθειρξης μέτρα (βραχιολάκι, κατ' οίκον περιορισμός, κ.λπ.) και ο υπουργός Δικαιοσύνης υπονόησε πρόσφατα τέτοιες αλλαγές. Μάλιστα, η Επιτροπή Παρακολούθησης του Ποινικού Κώδικα προσανατολίζεται σε αύξηση έκτισης της πραγματικής ποινής για τα ισόβια και σε εξαίρεση από προνόμια για τους κατάδικους ειδεχθών και βίαιων εγκλημάτων. Τι αποτέλεσμα θα έχει αυτό;
Από άποψη σημειολογίας, ο κ. Τσιάρας δεν ανακοίνωσε τα μέτρα που σκέπτεται για τις παρεμβάσεις στον ποινικό κώδικα με θεσμικό τρόπο, δηλαδή με συνέντευξη και σαφείς προτάσεις μέσα από την έδρα του στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Επέλεξε να κάνει δηλώσεις για νομοθετικές αλλαγές μιλώντας στο εθνικό πανηγύρι του Φόρουμ των Δελφών. Το οποίο, χρόνο με το χρόνο, ευτελίζεται περισσότερο. Καταλαβαίνετε ότι και οι προτάσεις του υπουργού απηχούν μάλλον το κλίμα της πανηγύρεως. Προφανώς αυτό θα μεταφερθεί και στις αλλαγές που έρχονται στον Ποινικό Κώδικα μετά το έγκλημα στα Γλυκά Νερά, που αποκάλυψε ότι ολόκληρες περιοχές στο Λεκανοπέδιο έχουν παραδοθεί στο οργανωμένο έγκλημα και η κυβέρνηση έχει χάσει τον έλεγχο. Εν πάση περιπτώσει, αναμένουμε τις εξελίξεις και θα τοποθετηθούμε με σοβαρότητα ως Κίνημα Αλλαγής, όπως πάντα κάνουμε στα ζητήματα που αφορούν στον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Είμαστε από τις λίγες χώρες που δεν πήραν κανένα μέτρο αποσυμφόρησης στις φυλακές για την πανδημία. Έχει ανασταλεί η λειτουργία των δικαστηρίων και για αρκετό διάστημα δεν συνεδρίασαν τα συμβούλια φυλακών. Τι δημιούργησαν αυτές οι επιλογές;
Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν ενδιαφέρεται για τον φυλακισμένο άνθρωπο. Δεν σεβάστηκε το δικαίωμα στη ζωή και την υγεία των κρατουμένων. Εμείς και άλλη μια ευρωπαϊκή χώρα ήμασταν τα μαύρα πρόβατα της Ευρώπης, που δεν μείωσαν τον πληθυσμό των κρατουμένων. Το αποτέλεσμα είναι να συνθλιβούν τα δικαιώματα και οι ελπίδες τους.
Από την κ. Νικολάου δίνεται συνεχώς η εντύπωση ότι οι φυλακές, μέχρι να αναλάβει εκείνη, ήταν "ξενοδοχεία" και "αλώνιζαν οι κρατούμενοι". Ποια η εικόνα που έχετε, ως πρώην γενικός γραμματέας;
Η κ. Νικολάου είναι υφισταμένη μιας πολιτικής ηγεσίας που χαράσσει τη σκληρή γραμμή κατά των δικαιωμάτων των κρατουμένων και η ίδια την εκτελεί. Υπό την έννοια αυτή, το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη έχει συνολικά την ευθύνη για τα σωφρονιστικά αδιέξοδα που έχει δημιουργήσει. Το κρίσιμο και μεγάλο ζητούμενο, δηλαδή αυτό που επιχείρησα στην θητεία μου, ήταν να τηρείται η αναγκαία ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα των κρατουμένων και την ανάγκη για ασφάλεια εντός και εκτός της φυλακής. Στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, μπορεί να βελτιωθούν όμως. Ας διαβάσουν το Σωφρονιστικό Κώδικα. Δίνει απαντήσεις στη βαριά άγνοιά τους.