Τη συνέντευξη πήρε ο Παύλος Κλαυδιανός
Τα δημοσιεύματα για νέα ή παλιά φορολογικά μέτρα είναι καθημερινά. Μπορούμε να δώσουμε την πραγματική εικόνα;Η εικόνα που παρουσιάζεται, ιδίως όταν περιγράφεται σαν φόρο-καταιγίδα, (νέοι φόροι, υπέρογκες επιβαρύνσεις κτλ) νομίζω ότι δεν είναι πραγματική. Δεν θέλω να πω, βεβαίως, ότι δεν υπάρχει μια μεγάλη διαχρονική υπερφορολόγηση από την περίοδο των μνημονίων. Αυτό υπάρχει. Αλλά δεν ισχύει ότι τώρα ετοιμάζεται να εξαπλωθεί μια πρόσθετη φορολογική λαίλαπα η οποία θα κατακεραυνώσει τους πάντες και τα πάντα. Ούτε προκύπτει από όσα προβλέπει η νέα συμφωνία. Υπάρχουν, όμως, πολλά θέματα στη συμφωνία που παραμένουν ανοιχτά. Για παράδειγμα, η αναθεώρηση του κώδικα φορολογίας εισοδήματος. Το αν αυτή γίνει σε μια αναδιανεμητική βάση, μέσα από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και μιας προοδευτικότητας κτλ.
Αυτό είναι ανοιχτό και θα επηρεαστεί από την πολιτική της κυβέρνησης. Θα αφορά στα εισοδήματα μετά το 2016 και πρέπει να είναι έτοιμο στο τέλος του Νοεμβρίου. Επίσης, ανοικτές είναι οι αλλαγές στις κλίμακες, που προφανώς θα υπάρξουν, με κατεύθυνση περισσότερης προοδευτικότητας, μεταφοράς φορολογικού βάρους από τα κάτω προς τα πάνω και περισσότερης δικαιοσύνης. Είναι ανοιχτά ακόμη πιο «τεχνικά» θέματα, όπως το αν θα πάμε σε ενοποίηση των κλιμάκων, ανεξάρτητα από πηγή. Ως τώρα οι κλίμακες διαφοροποιούνται, για παράδειγμα, άλλη είναι η κλίμακα για εισόδημα από μισθούς, ελεύθερα επαγγέλματα ή ενοίκια. Αυτό προκαλεί στρεβλώσεις και διαφορετική φορολογική επιβάρυνση.
Υπάρχει περίπτωση να γίνεται άθροιση των εισοδημάτων όλων των πηγών και να φορολογείται ενιαία το ποσό;Αυτό θα ήταν θεμιτό ή και το σωστό. Γιατί έτσι, με την άθροιση, προκύπτει η φοροδοτική ικανότητα ενός φορολογούμενου. Αλλά αυτό έχει να κάνει με το δημοσιονομικό πλαίσιο που έχουμε να εφαρμόσουμε. Αυτό επηρεάζεται πολύ από τα εισοδήματα των ελεύθερων επαγγελμάτων, που είναι πιο δύσκολο να μπουν στην άθροιση. Τώρα φορολογούνται από το πρώτο ευρώ με 26%, άρα μια ένταξή τους στο συνολικό εισόδημα θα προκαλέσει τρύπα στα έσοδα. Ωστόσο, είναι ένα καυτό ζήτημα και πρέπει να το εξετάσουμε με μεγάλη σοβαρότητα.
Το νομοσχέδιο που θα κατατεθεί, άμεσα τον Οκτώβριο, θα τα περιλαμβάνει όλα αυτά; Θα τα περιλαμβάνει αυτά. Δηλαδή την ανανέωση του κώδικα φορολογίας εισοδήματος, μια αλλαγή στις φοροαπαλλαγές κτλ.
Να δούμε λίγο τις φοροαπαλλαγές;Όπως παρουσιάζεται αυτό το ζήτημα τις τελευταίες μέρες στα ΜΜΕ, πάλι χάνεται η ουσία. Στηρίζεται σε μια μελέτη που είχε γίνει, από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους νομίζω, στην αρχή του μνημονίου και ανέφερε ότι υπάρχουν επτακόσιες φοροαπαλλαγές που κοστίζουν στον προϋπολογισμό κάπου 3,6 δισ. ευρώ. Αυτά τα πέντε χρόνια, όμως, έχουν κουτσουρευτεί οι φοροαπαλλαγές. Τα νούμερα, πλέον, δεν ισχύουν. Στη φορολογία εισοδήματος έχουν μείνει ελάχιστες και μάλιστα με αυστηρές προϋποθέσεις, όπως πχ τα ιατρικά έξοδα. Υπάρχουν και μερικές ακόμη που έχουν σχέση με γονικές παροχές, δωρεές, ειδικούς φόρους κατανάλωσης (τσίπουρο κ. α.). Δεν είναι, όμως, τα νούμερα που λέγονται.
Πρόβλημα ρευστότητας και όχι φορολόγησης
Προβάλλεται πολύ και το θέμα της αυξημένης προκαταβολής. Ποιο είναι το ζήτημα εδώ;Να πούμε από την αρχή ότι το πρόβλημα που δημιουργεί το καθεστώς της προκαταβολής είναι πρόβλημα ρευστότητας για τις επιχειρήσεις, όχι αυξημένης φορολόγησης. Ισχύει στα περισσότερα κράτη, κυρίως όχι με την υποβολή της φορολογικής δήλωσης, αλλά από την αρχή του χρόνου και τον παρακρατούν κατά τη διάρκεια του χρόνου σταδιακά, μήνα – μήνα. Όπως έχουμε στην Ελλάδα την πληρωμή του φόρου μισθωτών – υπηρεσιών κάθε μήνα. Το πρόβλημα που ανακύπτει στην Ελλάδα είναι ότι το μέτρο αυτό εισάγεται εν μέσω κρίσης και εξαντλημένης φοροδοτικής ικανότητας. Δημιουργεί ταμειακό πρόβλημα στις επιχειρήσεις για δυο χρόνια, το 2016 και το 2017. Όχι, όμως, πρόβλημα πρόσθετης φορολογικής επιβάρυνσης, διότι η προκαταβολή έρχεται και μειώνει το φόρο που θα πληρώσει κανείς τα επόμενα χρόνια. Υπάρχει, όμως, θέμα ταμειακής στενότητας. Αν λειτουργήσει το τραπεζικό σύστημα και χρηματοδοτεί την οικονομία το πρόβλημα αυτό θα περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Μικρές βελτιώσεις στον ΕΝΦΙΑ
Να δούμε, τώρα, τον ΕΝΦΙΑ. Κάπου είπε ο υπουργός ότι το 2015 έγιναν πολύ μικρές αλλαγές, αλλά το 2016 θα γίνουν περισσότερες. Απέφυγε όμως να δεσμευτεί και για τις αντικειμενικές αξίες. Πάνε για το 2017;Υπάρχουν κάποιες μικρές βελτιώσεις και θα φανούν στα εκκαθαριστικά που αρχίζουν να φθάνουν από τις 10 Οκτώβρη και μετά, σε πέντε δόσεις. Για παράδειγμα, ψηφίστηκε η επανάληψη της έκπτωσης κατά 20% στα κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα που ίσχυσε και το 2014. Έκπτωση κατά 50% σε περιπτώσεις που συγκεντρώνουν ορισμένα εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια και επίσης ως και ολική απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ για τρίτεκνους και πολύτεκνους ή για οικογένειες που έχουν άτομα με ολική αναπηρία, με βάση, επίσης, εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια.
Από εκεί και πέρα, το μεγάλο ζήτημα που ανοίγει είναι τι θα ισχύει από το 2016, καθώς η συμφωνία προβλέπει μόνο τον εισπρακτικό στόχο. Στο πλαίσιο αυτού του στόχου μπορεί να γίνουν πολλές αλλαγές. Είναι αναγκαίο να γίνει μια ευρεία συζήτηση για πιο αναλογικό και δίκαιο φόρο ακίνητης περιουσίας. Πρέπει να δούμε, κατά τη γνώμη μου, και προτάσεις που διευρύνουν τη φορολογική βάση αυτού του φόρου και μάλιστα θα δίνουν και την πολιτική ταυτότητα της νέας κυβέρνησης. Να βγούμε, δηλαδή, εκτός του επίσημου πλαισίου, της υπερφορολόγησης της μικρής κατοικίας, της πρώτης κατοικίας και να διευρύνει τη φορολογική βάση και με άλλα περιουσιακά στοιχεία ούτως ώστε να λάβει ο φόρος πιο δίκαιο χαρακτήρα. Αυτό βέβαια, να το επαναλάβω, θα είναι μια δύσκολη συζήτηση διότι πατάει και πάνω, αν θέλετε, σε μια διαχρονική αντίληψη, που ακόμη δεν είναι συνηθισμένη στο φόρο περιουσίας στην Ελλάδα, όπου θεωρούμε ότι τέτοιοι φόροι είναι δημευτικοί. Πρέπει, όμως, να την ανοίξουμε αυτή τη συζήτηση και να δούμε πώς μπορεί αυτός ο φόρος να διευρύνει τη βάση του. Μόνο έτσι μπορεί να γίνει πιο δίκαιος, λαμβανομένου υπόψη του εισπρακτικού στόχου. Διαφορετικά, όσο περιοριζόμαστε μόνο στο ακίνητο, ο φόρος αυτός θα παραμένει άδικος. Η συζήτηση θα είναι δύσκολη, αλλά πρέπει να προλάβουμε για το 2016, πρέπει ν΄ αρχίσει άμεσα. Σε όσο πιο αληθινά δεδομένα πατάει και όσο πιο ενημερωμένη είναι η κοινωνία, τόσο πιο πιθανό είναι να καταλήξουμε σε ένα φόρο αναλογικό και δίκαιο με διευρυμένη βάση.
Στενά, αλλά υπαρκτά πλαίσια για φορολογική δικαιοσύνη
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευθεί, το επαναλαμβάνουν και οι αρμόδιοι υπουργοί, ότι θα προχωρήσει σε μια κοινωνικά δίκαιη φορολογική μεταρρύθμιση. Ασφαλώς, στο επικείμενο νομοσχέδιο δεν θα εμπεριέχεται, αλλά πότε θα συμβεί;Οι συγκεκριμένες αλλαγές μπορεί να ανοίξουν στη συζήτηση από τώρα, τον Οκτώβριο. Να αρχίσει να φαίνεται. Συνεπώς, νομίζω, μια φορολογική μεταρρύθμιση σε κατεύθυνση πιο κοινωνικά δίκαιη, αποτελεσματική, απλή και σταθερή, ίσως να μην είναι εφικτό να γίνει μέσα στον πρώτο χρόνο. Όμως, μπορεί να γίνουν τα απαραίτητα βήματα και να είναι πειστικό ότι στα επόμενα τρία χρόνια, θα έχει ολοκληρωθεί μαζί με τους καλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης, με την κοινωνία να έχει πάρει μια ανάσα, την ανεργία να έχει μειωθεί κτλ., θα ξεκινήσει η πραγματική φορολογική μεταρρύθμιση. Διότι τώρα μας περιορίζει πολύ το δημοσιονομικό και η ύφεση. Από εκεί και πέρα μπορεί να γίνουν άμεσα βήματα, να δοθεί η κατεύθυνση όπου θέλουμε να πάει, όπως παραδείγματος χάριν με το περιουσιολόγιο. Το ότι δεν έγινε μέχρι σήμερα δεν ήταν το δημοσιονομικό, αλλά η έλλειψη πολιτικής βούλησης των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Η προσπάθεια στη φοροδιαφυγή, στο λαθρεμπόριο πώς πάει;
Υπάρχει σαφώς μια κινητικότητα του φορολογικού μηχανισμού, πολύ μεγαλύτερη από τα προηγούμενα χρόνια. Φυσικά, μέσα στους περιορισμούς που θέτει η αποδιοργάνωση, η έλλειψη προσωπικού, η ύφεση κτλ. Ειδικά, στο ζήτημα των ελέγχων, τα αποτελέσματα των προληπτικών ελέγχων (επισκέψεις σε μαγαζιά κτλ) μπορεί να είναι άμεσα. Από εκεί και πέρα οι έλεγχοι, για παράδειγμα για την αύξηση περιουσίας «πόθεν έσχες», ή των λιστών, είναι σύνθετοι και χρειάζονται αναδιοργάνωση του προσωπικού. Το υπουργείο Οικονομικών δίνει βάρος σ’ αυτό το στόχο και, νομίζω, θα δούμε πρόοδο τους επόμενους μήνες.