Φωτογραφία: Νικόλας Κοκοβλής
Επί τρεις και πλέον μέρες τα Γεράνεια Όρη είχαν παραδοθεί στις φλόγες. Έλαβε χώρα μία ασύλληπτη καταστροφή με σχεδόν 70.000 στρέμματα να γίνονται στάχτη και το μέλλον της περιοχής να φαντάζει τουλάχιστον δυστοπικό, αν όχι ανύπαρκτο. Πρόκειται, κοντολογίς, για μία μεγάλη οικολογική καταστροφή πριν καν μπει ημερολογιακά το καλοκαίρι.
Αλήθεια, πώς χειρίστηκε ο κρατικός μηχανισμός την εν λόγω πυρκαγιά και τι διδάγματα πήρε από τις πρόσφατες παρόμοιες καταστροφές και ιδιαίτερα αυτή του Ματιού (στην οποία οι νυν κυβερνώντες καταφεύγουν επικοινωνιακά για να κατηγορήσουν την προηγούμενη κυβέρνηση για εγκληματική αδράνεια); Η απάντηση είναι εύκολη, η κυβέρνηση περιορίστηκε και πάλι στο φαίνεσθαι. Ή, για να είμαστε σαφέστεροι, στο μη φαίνεσθαι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την αναφορά του γεγονότος στα mainstream media. Προσπάθησαν να κρύψουν την αλήθεια, εν έτει 2021. Φυσικά δεν τα κατάφεραν.
Αγνοείται η πρόληψη, αποθεώνεται η επικοινωνία
Παρά το γεγονός ότι ο γενικός γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς πήρε προαγωγή εν μέσω της πανδημίας και ανέλαβε θέση υφυπουργού, αυτό λίγο επηρέασε την προετοιμασία για την αντιπυρική περίοδο. Και τούτο φάνηκε ξεκάθαρα στην πυρκαγιά, η οποία έπιασε στον ύπνο τις υπηρεσίες των οποίων προΐσταται ο τέως δήμαρχος Βύρωνα.
Ποια ήταν η κατάσταση στα Γεράνεια Όρη πριν ξεσπάσει η φωτιά; Οχι αυτή που θα έπρεπε. Αυτό που μπορεί να μετατραπεί άνετα, με μόλις μία σπίθα, σε καύσιμη ύλη δεν είχε μαζευτεί/κοπεί. Και όταν πράγματι αυτή η πρώτη σπίθα μπήκε (προς το παρόν δεν υπάρχει ασφαλής εκτίμηση για το αίτιο της πυρκαγιάς), ο τόπος έγινε παρανάλωμα του πυρός μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Γιατί; Διότι πολύ απλά η Πολιτική Προστασία αγνοεί την λέξη πρόληψη. Την ενδιαφέρει μόνο η καταστολή των φαινομένων όταν αυτά προκύψουν. Πώς όμως μπορεί να έχει αποτελέσματα η πρόληψη όταν τα φαινόμενα γίνονται κάθε χρόνο όλο και πιο έντονα εξαιτίας ακριβώς της έλλειψης πρόληψης; Και δεν χρειάζονται πολλά να γίνουν. Θα αρκούσαν μερικοί υπάλληλοι με μόνιμη παρουσία στο δάσος για να καθαρίσουν τον τόπο από ιδιαίτερα εύφλεκτα υλικά. Να κόψουν τα ξερόχορτα, να μαζέψουν το ρετσίνι από το πευκοδάσος. Να μην αφηνόταν ο τόπος στο έλεος της φωτιάς και των καιρικών φαινομένων.
Η πρόληψη όμως, κακά τα ψέματα, δεν πουλάει, δεν βρίσκει θέση στα δελτία των 8 ούτε καν στις επίσημες ενημερώσεις των υπουργείων. Ενώ αν ξεσπάσει φωτιά και η Πυροσβεστική διατάξει την εκκένωση της τάδε περιοχής, όλοι θα πουν "μπράβο, είδες η Πυροσβεστική, εκκένωσε γρήγορα τον οικισμό και έσωσε ζωές". Αλλά ακόμα και σ' αυτό το κομμάτι, των εκκενώσεων οικισμών και χωριών από κατοίκους, επικοινωνιακό σόου προσπαθούν να κάνουν.
Ιδιαίτερα έμπειρο στέλεχος του κρατικού μηχανισμού έλεγε στην “Εποχή” ότι "οι εκκενώσεις πρέπει να γίνονται συγκροτημένα, να εξασφαλίζονται μέσα μεταφοράς, να λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα ασφαλείας. Η εισήγηση πρέπει να γίνεται από τον επικεφαλής της Πυροσβεστικής στον Δήμαρχο ή στον Περιφερειάρχη. Έτσι όπως γίνονται σήμερα, πολύ φοβάμαι ότι θα θρηνήσουμε νεκρούς στην προσπάθειά μας να αποφύγουμε αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο".
Αυθαίρετη δόμηση και υποστελέχωση των υπηρεσιών
Κακά τα ψέματα, σε δασικές εκτάσεις ανά τη χώρα υπάρχουν διάσπαρτα δεκάδες αυθαίρετα οικήματα. Υπήρχαν και στα Γεράνεια Όρη και κάποια από αυτά, ειδικά αυτά που βρίσκονταν κοντά στο παραλιακό μέτωπο, έγιναν στάχτη. Το ελληνικό κράτος διαχρονικά εγκληματεί, αρχικά επιτρέποντας την αυθαίρετη δόμηση και εν συνεχεία νομιμοποιώντας την, συχνά για ψηφοθηρικούς λόγους. Η δόμηση όμως σε δασικές εκτάσεις αποτελεί, σε τελική ανάλυση, βιασμό της φύσης με ολέθρια αποτελέσματα όπως πολύ συχνά βλέπουμε.
Την ίδια ώρα, οι υπηρεσίες της Πολιτικής Προστασίας παραμένουν σημαντικά υποστελεχωμένες. Σαν μην έφτανε αυτό, ο νέος νόμος περί Πολιτικής Προστασίας καθιστά πιο δυσλειτουργική τη διοίκηση και πιο εύκολο το … κομματικό ρουσφέτι. Ένας και μόνο μετακλητός υπάλληλος θα έχει την ευθύνη του συντονισμού του πολιτικού προσωπικού και των τοπικών αρχόντων ανά περιφέρεια.
Η Πυροσβεστική πώς πορεύεται, αλήθεια; Διαχρονικά δεν μιλάς κανείς για τον τρόπο που γίνονται οι κρίσεις και οι προαγωγές στο σώμα. Η πυροσβεστική υπηρεσία έχει συχνά πολύ φιλόδοξα σχέδια, τα οποία όμως παραμένουν κενό γράμμα, αφού στο στάδιο της υλοποίησης όλα είναι διαφορετικά προς το χειρότερο. Οι πυροσβέστες βέβαια προσφέρουν με αυταπάρνηση, συχνά θυσιάζουν τους εαυτούς τους στο βωμό του καθήκοντος, αλλά αυτό δεν φτάνει. Η Πυροσβεστική χωλαίνει από πλευράς ηγεσίας εδώ και πολλά χρόνια, αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα.
Αιολικά πάρκα ξεπηδούν μέσα από τα καμένα
Η φωτιά στην Τζια (Κέα) προβλήθηκε ακόμα λιγότερο από τα ΜΜΕ, δηλαδή σχεδόν καθόλου. Ήταν μία κλασική πυρκαγιά ελληνικού νησιού τη θερινή περίοδο. Ξεκίνησε από ΧΥΤΑ (του συγκεκριμένου νησιού εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2019) και πολύ γρήγορα επεκτάθηκε. Τα σκουπίδια βρίσκονταν εκεί πεταμένα χωρίς καμία περαιτέρω φροντίδα, κάτι που γίνεται και σε άλλα νησιά, χωρίς όμως να αλλάζει η κατάσταση. Το ίδιο επαναλαμβανόμενο μοτίβο κάθε καλοκαίρι. Φωτιές είτε από τα σκουπίδια είτε από την πρόθεση των κτηνοτρόφων σε άλλα νησιά, όπως η Νάξος, να δημιουργήσουν επιπλέον βοσκοτόπια για τα ζώα τους.
Εν τω μεταξύ, σχεδόν σ' όλη την ελληνική επικράτεια μετά από μεγάλες φωτιές εγκαθίστανται και αιολικά πάρκα. Αρκεί να ρίξει κανείς μία ματιά στους χάρτες της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για να διαπιστώσει ότι ως δια...μαγείας σχεδόν τα πάρκα ξεπηδούν μέσα από τα καμένα. Δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμβεί το ίδιο στα Γεράνεια Όρη, ωστόσο τα μάτια των κατοίκων περιοχών που έχουν πληγεί από φωτιές τα προηγούμενα χρόνια έχουν δει πολλά.
Και για το τέλος η κυρία αιτία από την αρχίζει πάντα το κακό. Η ελληνική ύπαιθρος έχει εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες της μεγάλης αστικοποίησης. Εγκαταλειμμένα χωράφια και οικόπεδα κυριαρχούν στο τοπίο των περισσότερων περιοχών της χώρας. Η γη δεν καλλιεργείται, αφήνεται στη μοίρα της και με τον τρόπο της εκδικείται για την εγκατάλειψη. Είναι, πλέον, πασιφανές ότι χρειάζεται ένα ολιστικό σχέδιο αναδιοργάνωσης της υπαίθρου και της αγροτικής παραγωγής το οποίο θα απαντά στις σύγχρονες προκλήσεις που βάζει η κλιματική αλλαγή. Είναι, άρα, χρέος της Αριστεράς να το εκπονήσει χωρίς καθυστερήσεις...
Η επόμενη μέρα στα Γεράνεια Ορη
Οι κάτοικοι των οικισμών στην ευρύτερη περιοχή ανησυχούν σφόδρα. Το έδαφος του δάσους που κάηκε έγινε, όπως συμβαίνει σ' αυτές τις περιπτώσεις, υδροφοβικό, δεν απορροφά δηλαδή το νερό. Πρόκειται, δυστυχώς, για μία κατάσταση που μπορεί να διατηρηθεί για πολλά χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα καμένα, από τις μεγάλες φωτιές του 2007, εδάφη της Ηλίας δεν έχουν επανέλθει στη φυσιολογική τους κατάσταση. Και έχουν περάσει δεκατέσσερα χρόνια.
Οι πυρόπληκτοι φοβούνται ιδιαίτερα τη διάβρωση του εδάφους και τις πλημμύρες που πιθανώς θα προκύψουν, αφού το νερό δεν θα συγκρατείται πλέον. Υπάρχουν, επίσης, τόνοι καμένων ξύλων που πρέπει να μαζευτούν και ανάγκη να προστατευτούν οι σπόροι, έτσι ώστε να μην χαθεί τελείως η βλάστηση από την περιοχή. Έχει, ήδη, ζητηθεί από τους κατοίκους η άμεση διενέργεια αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή.
Ο κόσμος προχωρά και σε αυτοοργάνωση. Για τις 6 Ιουνίου έχει εξαγγελθεί ανοιχτή συνάντηση την οποία θα διοργανώσουν οι σύλλογοι της περιοχής και στην οποία θα κληθούν όλοι οι αρμόδιοι φορείς προκειμένου να συμβάλουν με τις θέσεις τους στο δημόσιο διάλογο για την επόμενη μέρα. Η Περιφέρεια Αττικής, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσε ότι η όλη η καμένη έκταση θα κηρυχθεί αναδασωτέα, έτσι ώστε να μην υπάρξουν φαινόμενα καταπάτησης. Από τις ανακοινώσεις όμως μέχρι την υλοποίηση μεσολαβεί συνήθως πολύς χρόνος, κατά τον οποίο τα φώτα της δημοσιότητας έχουν σβήσει και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης έχει ατονήσει...