Πάτρα. Μια πόλη που η ιστορία και η πολιτιστική κληρονομιά της έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά που διαμορφώθηκαν από την κομβική της θέση στην τομή οδών που έρχονται από τη θάλασσα ή από την ηπειρωτική ενδοχώρα, με βασικό στοιχείο το λιμάνι που βλέπει στο Ιόνιο και τη Δύση. Δρόμοι που τους περπάτησαν άνθρωποι για να εγκατασταθούν εδώ ή για να φύγουν μακριά σε αναζήτηση καλύτερης τύχης.
Έφτασαν στην Πάτρα κατά καιρούς μετανάστες και πρόσφυγες – και φτάνουν ακόμα μέχρι σήμερα από τα μέρη της φωτιάς και της εξαθλίωσης. Από τη θάλασσα ήρθαν οι καρμπονάροι, οι Επτανήσιοι, οι Κρητικοί, οι Πόντιοι, οι Αρμένιοι και οι Μικρασιάτες, Εβραίοι, Άγγλοι και Γερμανοί. Οι δρόμοι της στεριάς έφεραν κυρίως εσωτερικούς μετανάστες – από την Αρκαδία, την Ηλεία, την Μεσσηνία, τα Καλάβρυτα, την Ναυπακτία και την υπόλοιπη Αιτωλοακαρνανία, την Ήπειρο. Από εδώ έφυγαν με τα υπερωκεάνια για την Αμερική. Κάποιοι επιβιβάστηκαν με τα φτωχικά μπαγκάζια τους σε πλοία με περίλαμπρα ονόματα – Kaiser Franz Joseph, Kaiserin Auguste Victoria, Prinzesin Heinrich. Τα τελευταία που έφυγαν για την Αμερική ήσαν το Σατούρνια και το Βουλκάνια.
Όλοι αυτοί εγγράψανε στη φυσιογνωμία της πόλης πολιτισμικό και αναπτυξιακό αποτύπωμα. Η ναυτιλία, το εμπόριο, η σταφίδα και τα πριμαρόλια, η κλωστοϋφαντουργία, η οινοποιία δημιουργήθηκαν και από αυτούς. Αφεντικά και εργάτες. Με τη μεταποίηση και το εμπόριο εμφανίστηκαν και τα πρώτα εργατικά κινήματα, οι πρώτοι αναρχικοί.
Η Πάτρα, ως μεγάλη θαλάσσια πόλη του Μοριά, αποτέλεσε συστατικό στοιχείο της μήτρας του νέου ελληνικού κράτους και του πολιτικού του προσωπικού. Ως κομβικό λιμάνι υπήρξε πάντα ανοιχτή στις πολιτιστικές επιρροές της Δύσης, κυρίως της ιταλικής και της επτανησιακής, στο θέατρο, στη μουσική, στο καρναβάλι. Με επιρροές ταυτόχρονα από τη δημοτική και λαϊκή παράδοση των περιαστικών και αγροτικών περιοχών και των λαϊκών συνοικιών της, όπου αναπτύχθηκε και το θέατρο σκιών. Και βέβαια, το αποτύπωμα του Πανεπιστημίου και των ερευνητικών δομών στη φυσιογνωμία της πόλης.
Η Πάτρα σήμερα διαθέτει ως πόλους βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης ένα θαλάσσιο μέτωπο, πολύ ευρύτερο απ’ αυτό που παραχωρήθηκε στον δήμο το καλοκαίρι του 2018 από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, το Παναχαϊκό με τους λόφους του, μυκηναϊκό νεκροταφείο με ακρόπολη στη Βούντενη (που ακόμα δυστυχώς γειτνιάζει με το αίσχος του ΧΥΤΑ της Ξερόλακας), εξαιρετικό αρχαιολογικό Μουσείο, το Κάστρο, το Ωδείο, την Αχαΐα-Κλάους, τον Άγι-Αντρέα.
Βρίσκεται στο σταυροδρόμι σημαντικών προορισμών με παγκόσμια φήμη: Ολυμπία, Δελφοί, Μεσολόγγι, Επίδαυρος, Μυκήνες. Κόμβος στην τομή της Ολυμπίας και της Ιόνιας Οδού, του θαλάσσιου δρόμου με την Ιταλία, και –ελπίζουμε σύντομα– του τρένου και του υδατοδρόμιου, της ΕΟ Πατρών–Πύργου. Επίσης γειτονεύει με τα Ιόνια νησιά, τα Καλάβρυτα, παραλίες και ορεινούς όγκους ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.
Με βάση τα παραπάνω, το αναπτυξιακό μοντέλο της Πάτρας έχει τις προϋποθέσεις να αποκτήσει ένα ισχυρό πολιτιστικό πυλώνα. Όχι σαν νοσταλγική αναβίωση ενός «ενδόξου παρελθόντος», αλλά με δυναμική αξιοποίηση της κληρονομιάς και των σημερινών δεδομένων, με βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, στις σύγχρονες ανάγκες, ανοιχτό στον κόσμο και στις ιδέες. Στοιχεία ενός συνόλου που θα συνεργάζονται, θα συντονίζονται και θα λειτουργούν μέσα στα πλαίσια ενός περιφερειακού αναπτυξιακού σχεδιασμού.
