Σε δέκα χρόνια φυλάκισης καταδικάστηκαν τέσσερις από τους έξι νεαρούς Αφγανούς που κατηγορούνταν για τη φωτιά στο ΚΥΤ της Μόριας, στις 8 Σεπτεμβρίου 2020. Οι άλλοι δύο, από τους έξι, είχαν καταδικαστεί με ποινές φυλάκισης τον Μάρτιο.
Το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο της Χίου, στη δίκη της 11ης Ιουνίου, απέρριψε τις ενστάσεις που αφορούσαν την ηλικία των κατηγορουμένων και την υποχρέωση να κριθούν από δικαστήριο ανηλίκων, την ελληνική γλώσσα στο δικόγραφο, που ήταν αδύνατο να διαβάσουν οι κατηγορούμενοι, αλλά και την πλήρη απουσία από τη δίκη του βασικού μάρτυρα κατηγορίας, που είχε κατονομάσει τους νεαρούς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος του δικαστηρίου, επικαλούμενος τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία, αρνήθηκε την παρουσία στο ακροατήριο τεσσάρων ελλήνων και ξένων δημοσιογράφων, δύο διεθνών παρατηρητών από την Ελβετία και την Ισπανία και μίας δικηγόρου από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, ενώ η αστυνομική παρουσία στον χώρο ήταν ιδιαίτερα αυξημένη.
Κάλεσμα συμπαράστασης και αλληλεγγύης είχαν απευθύνει 70 οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, εκφράζοντας την ανησυχία τους για «μια δίκη γεμάτη παρατυπίες».
«Μπορεί κανείς να υποθέσει πως οι κατηγορούμενοι δεν θα τύχουν μιας δίκαιης δίκης. Καθώς από τη στιγμή της σύλληψης τους, παρουσιάστηκαν από τις αρχές σαν ένοχοι. Ο έλληνας υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου δήλωσε –μία εβδομάδα μετά την πυρκαγιά– ότι “το στρατόπεδο πυρπολήθηκε από έξι αφγανούς πρόσφυγες που έχουν συλληφθεί”, παραβιάζοντας έτσι το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη υπό το τεκμήριο αθωότητας. Πέντε από τους έξι κατηγορούμενους ήταν ανήλικοι όταν συνελήφθησαν, αλλά μόνο δύο από αυτούς αναγνωρίστηκαν ως τέτοιοι από το ελληνικό κράτος και αντιμετωπίστηκαν σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα ανηλίκων», επισημαίνεται σε ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε στο Change.org, με σκοπό τη συλλογή υπογραφών.
Πράγματι, ο υπουργός Νότης Μηταράκης σε συνέντευξή του στο CNN στις 16 Σεπτεμβρίου 2020 είχε δηλώσει πως η Μόρια κάηκε «από έξι αφγανούς πρόσφυγες που έχουν συλληφθεί».
Ο πρόεδρος του ΔΣ του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, Βασίλης Παπαδόπουλος, μίλησε στην «Εποχή» και χαρακτήρισε «προβληματική» τη διαδικασία και την απόφαση του δικαστηρίου: «Η συγκεκριμένη δίκη ήταν απολύτως προβληματική, γιατί δεν εξέτασε καθόλου τις ενστάσεις της υπεράσπισης, καθώς επίσης και εξάντλησε την αυστηρότητα της».
Ερωτηθείς για τις συνθήκες στο νέο Καρά Τεπέ, το κέντρο που δημιουργήθηκε μετά την καταστροφή της Μόριας, ο κ. Παπαδόπουλος σχολίασε πως «οι συνθήκες σε όλα αυτά τα κέντρα υποδοχής δεν είναι οι δέουσες ή οι καταλληλότερες για ανθρώπους που εισέρχονται στην Ελλάδα, αναζητώντας προστασία ως πρόσφυγες. Σε κανένα από αυτά τα κέντρα. Πράγματι η κατάσταση έχει βελτιωθεί, όχι επειδή υπήρξαν προσπάθειες για καλυτέρευση των κέντρων, αλλά επειδή υπάρχει μια συστηματική πολιτική επαναπροωθήσεων, μέσω της οποίας δεν εισέρχονται νέοι πρόσφυγες στα ελληνικά νησιά […]Εντός του 2021 θα τεθεί σε λειτουργία το κέντρο της Σάμου, το οποίο θα είναι ένα μοντέλο για τον σχεδιασμό των υπολοίπων κέντρων στα νησιά. Εκτιμούμε ότι θα είναι ένα κλειστό κέντρο υποδοχής».
Στην πρόσφατη συνέντευξή του στο ειδησεογραφικό δίκτυο France 24, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αρνηθεί τις διεθνείς καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις.
«Εδώ και ένα χρόνο και τρεις μήνες έχουμε πλέον συστηματική πολιτική επαναπροωθήσεων», επισημαίνει ο κ. Παπαδόπουλος, ενώ αναφέρεται στη συνολική αλλαγή πολιτικής που καταγράφεται: «Θα αναμορφωθεί η διαδικασία απέλασης και θα γίνει ξεχωριστή από την οδηγία περί επιστροφής. Αυτό έχει να κάνει μόνο με τις εισόδους στα σύνορα. Το δεύτερο είναι ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως “ασφαλούς χώρας”. Αυτό σημαίνει ότι θα απορρίπτονται συνοπτικά αιτήσεις ανθρώπων κατά την είσοδο τους στα ελληνικά νησιά, που πιθανότατα θα οδηγεί στην κράτησή τους ή στον περιορισμό τους σε ένα κλειστό κέντρο».
Θύελλα αντιδράσεων διεθνώς έχει προκαλέσει τις τελευταίες εβδομάδες η είδηση αγοράς ηχητικών κανονιών στα σύνορα του Έβρου, με στόχο τον εκφοβισμό και την αποτροπή προσφύγων και μεταναστών. Πρόσφατα, ο αρμόδιος εκπρόσωπος της Κομισιόν, Άνταλμπερτ Γιανς, ξεκαθάρισε πως η ΕΕ δεν χρηματοδότησε την αγορά τέτοιου εξοπλισμού και ζήτησε εξηγήσεις από τις ελληνικές αρχές. Ο επικεφαλής της αστυνομίας στην Αλεξανδρούπολη, προσπαθώντας να περιορίσει τις αντιδράσεις, σχολίασε στο Euronews ότι δεν είναι ηχητικό κανόνι, αλλά «συσκευή αναπαραγωγής του ήχου της σειρήνας σε μεγάλη ένταση».
«Απαράδεκτα πράγματα ενάντια σε κάθε σεβασμό των προσφύγων. Απαράδεκτα, ανεξάρτητα από το εάν προκαλούν ή όχι βλάβη», σχολιάζει στην «Εποχή» ο πρόεδρος του ΔΣ από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες.