Το λες και σατανική σύμπτωση. Το 2021 είναι η χρονιά, που οι Γερμανοί θα πρέπει να αποχωριστούν όχι μόνο την Ανγκέλα Μέρκελ, αλλά και τον Ομοσπονδιακό προπονητή της Εθνικής Ομάδας, Γιόακιμ Λεβ. Μετά την ήττα από την Αγγλία, που ήταν ταπεινωτική, όχι μόνο λόγω της ιστορίας που έχει η συγκεκριμένη «αναμέτρηση», αλλά και εξαιτίας του τρόπου που συνέβη, ξεσκεπάζοντας αδυναμίες, που όλοι προσπαθούσαν να αγνοήσουν, ο «Γιόγκι» αποχαιρετά τον εθνικό πάγκο και η χώρα μπαίνει σε φάση αναζήτησης αντικαταστάτη. Οπως ακριβώς θα συμβεί το Σεπτέμβριο, όταν και οι Γερμανοί και Γερμανίδες θα πρέπει να υποδείξουν τον ή την διάδοχο της σιδηράς καγκελαρίου. Δύο «σταθερές» του 21ου αιώνα εξαφανίζονται. Μπορεί να μην ήταν αγαπητές σε όλους, αλλά ήταν ακριβώς τέτοιες. Σταθερές αξίες, σημεία αναφοράς.
Ο Λεβ ταύτισε την παρουσία του σε αυτό το πόστο με τα χρόνια της Μέρκελ. Ανέλαβε το καλοκαίρι του 2006, μετά το Μουντιάλ της Γερμανίας, που είχε χαρακτηριστεί τότε ως ένα «καλοκαιρινό παραμύθι». Ηταν λίγους μήνες μετά την πρώτη εκλογική νίκη της καγκελαρίου, μιας πολιτικού, που έδειξε να απολαμβάνει εκείνο το καλοκαίρι τα όσα γίνονταν στις εξέδρες, όπου δεν έχανε ευκαιρία να βρεθεί και η ίδια, διατηρώντας πάντα τον ίδιο ενθουσιασμό και τα χαμόγελα και αλλάζοντας μόνο χρώμα στο σακάκι. Η Μέρκελ φεύγει μετά από 16 χρόνια. Ο Λεβ αποχωρεί μετά από 15.
Εχει γραφτεί πολλές φορές ότι η κατάσταση της γερμανικής ομάδας ποδοσφαίρου αποτελεί έναν καθρέφτη για την κατάσταση της κοινωνίας και ταυτόχρονα την επηρεάζει βαθιά.
Το παράδειγμα του 2006 είναι χαρακτηριστικό. Η διοργάνωση του Μουντιάλ είχε προκαλέσει ένα συνολικό αίσθημα ευφορίας. Η «Νατσιονάλμάνσαφτ» αποτελείτο από νέα παιδιά, πολλά από τα οποία είχαν μεταναστευτικό υπόβαθρο. Επαιζε δείχνοντας να το απολαμβάνει, απελευθερωμένη από σκοπιμότητες. Οι Γερμανοί και οι Γερμανίδες δεν ένοιωθαν πια ενοχικά όταν έβγαιναν τυλιγμένοι με τη σημαία τους στους δρόμους για να γιορτάσουν μαζί με τις εκατοντάδες χιλιάδες ξένους επισκέπτες. Οι ξένες εφημερίδες ανακάλυψαν ξαφνικά τον «καλό Γερμανό», τον φιλικό και φιλόξενο. Η οικονομική κρίση δεν είχε δείξει ακόμα τα δόντια της, η Ευρώπη γιόρταζε τα ανοιχτά της σύνορα, οι προειδοποιήσεις για τη «γερμανική Ευρώπη» ήταν μόνο σποραδικές. Ολα ονειρεμένα.
Η Γερμανία δεν κέρδισε εκείνο το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα κι ίσως αυτό βοήθησε στο να ξεπεραστούν οι φοβίες, που είχαν γεννηθεί 16 χρόνια πριν, όταν είχε βγει παγκόσμια πρωταθλήτρια. Τον Ιούλιο του 1990 στη Ρώμη η Γερμανία λίγο πριν την επίσημη ενοποίησή της έμοιαζε να επιστρέφει πανίσχυρη και σχεδόν απειλητική. Ακροδεξιοί έβγαιναν στους δρόμους με σημαίες και προκλητικά συνθήματα και οι Αριστεροί στη χώρα σχεδόν θλίβονταν από τη χρονική συγκυρία επίδειξης ισχύος της πατρίδας τους.
Και τότε άρχισαν οι παραλληλισμοί με το παρελθόν. Πολλά γράφτηκαν για το «θαύμα της Βέρνης», τη νίκη της Γερμανίας στο Μουντιάλ του 1954 απέναντι στους Ούγγρους του Πούσκας. Ηταν η πρώτη φορά, που η χώρα του Χίτλερ «υπάκουη» και ενοχική μεταπολεμικά τολμούσε να ξεμυτίσει πάλι για να θυμίσει σταδιακά σε ολόκληρο τον πλανήτη την παρουσία της, αλλά και τις φιλοδοξίες της.
Αλλά και οι επόμενες κατακτήσεις πάντα έδιναν αφορμές για παραλληλισμούς με την πολιτική. Η νίκη επί της Ολλανδίας στον τελικό του Μονάχου το 1974 ερμηνεύτηκε από κάποιους ως επικράτηση του ρεαλισμού απέναντι στη «φαντασία», που ποτέ δεν έφτασε στην πολυπόθητη εξουσία. Η γενιά του ’68 έμοιαζε να έχει συνθηκολογήσει και η πετρελαϊκή κρίση ζητούσε πρακτικές απαντήσεις παγκοσμίως. Τι καλύτερο από τη γερμανική στοχοπροσήλωση και αποτελεσματικότητα, έστω με μια πινελιά ατίθασης ανεμελιάς από τις κατεβασμένες κάλτσες του (Μαοϊκού;) Πολ Μπράιτνερ. Το 2014 στη Βραζιλία οι Γερμανοί έμοιαζαν ανίκητοι. Διέσυραν τους οικοδεσπότες και σήκωσαν το κύπελο σε μια περίοδο που η Μπούντεσμπανκ και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχαν πάρει τα ηνία της παγκόσμιας «συμμαχίας» για τη... διάσωση του καπιταλισμού και την αντιμετώπιση μιας κρίσης που χαρακτηρίστηκε της ευρωζώνης, αλλά ήταν πρωτίστως παγκόσμια. Κανείς δεν τολμούσε να αμφισβητήσει την ορθότητα των αποφάσεων, που λαμβάνονταν στο Βερολίνο. Πειθαρχία, επιμονή, σκληρή δουλειά και λίγο ταλέντο. Οι επιταγές της εποχής.
Και τώρα; Ξαφνικά η Γερμανία μοιάζει παραζαλισμένη. Απρόβλεπτη όσο ποτέ. Τα όνειρα έχουν τελειώσει και η πραγματικότητα επέστρεψε αμείλικτη. Δεν είναι όλα τόσο ρόδινα. Η προοπτική αποχώρησης της Μέρκελ εν μέσω πανδημίας έδωσε συχνά την αίσθηση ενός κενού εξουσίας, όπως ακριβώς και η προαναγγελία αποχώρησης του Λεβ. Κανείς δεν πίστεψε ποτέ ότι οι Γερμανοί ποδοσφαιριστές είχαν τα φόντα να κατακτήσουν αυτό τον τίτλο, όπως κανείς δεν είναι πια απόλυτα σίγουρος για την ορθότητα των αποφάσεων στη διαχείριση της κρίσης των περασμένων σχεδόν δύο χρόνων.
Πολύ περισσότερο κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ποια θα ήταν τώρα η καλύτερη επιλογή για την επόμενη μέρα που φαντάζει γεμάτη γρίφους. Τόσο για τον πάγκο της Εθνικής, όσο και για την καρέκλα της καγκελαρίας, στο κέντρο ελέγχου των εξελίξεων στην Ευρώπη, δίπλα στον ποταμό Σπρέε. Δεν είναι στην νοοτροπία των Γερμανών να πέσουν σε μαζική κατάθλιψη μετά από μια ήττα στο ποδόσφαιρο. Αλλά αυτό το χαστούκι που δέχτηκαν το βράδυ της Τρίτης στο «Κlassiker» απέναντι στους Βρετανούς, και μάλιστα την πρώτη χρονιά του Brexit, κλονίζει λίγο τις βεβαιότητές τους. Ξυπνά ένα αίσθημα ανασφάλειας, τους φανερώνει ότι χρειάζονται πια μια γερή αναθεώρηση όλων αυτών που θεωρούσαν ως τώρα δεδομένα. Η πολιτική Γερμανία αναζητά ένα νέο προσανατολισμό. Νέες «σταθερές», που λέγαμε παραπάνω. Οπως ακριβώς και η ποδοσφαιρική. Οι «αρμόδιοι» γνωρίζουν ότι αυτές οι διαδικασίες είναι και χρονοβόρες και επίπονες. Ωστόσο οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν πλέον συνηθίσει να απαιτούν γρήγορες απαντήσεις. Και οι γείτονες της Γερμανίας αδημονούν να δουν προς τα πού θα κινηθεί η κλονισμένη «ευρωπαϊκή υπερδύναμη».
* * Κάθε Πέμπτη, ο Κώστας Αργυρός
μοιράζεται στην ιστοσελίδα της Εποχής
ειδήσεις από την Ευρώπη.
Κάθε πρωινό Πέμπτης στις 8πμ,
ένα κείμενό του ανεβαίνει
στην ηλεκτρονική Εποχή αποκλειστικά. * *