Οι τρεις υποψήφιοι για την καγκελαρία της Γερμανίας μάλλον δεν έπεισαν αναποφάσιστους ψηφοφόρους με τη δημόσια τηλεμαχία τους. Επιβεβαίωσαν ότι θα κινηθούν στη λογική της «συνέχειας» της ως τώρα πολιτικής του Βερολίνου, κάτι που αναγκαστικά περιορίζει τις δυνατότητές τους να τραβήξουν διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους και αφήνει εκτός συζήτησης θέματα, που θα κρίνουν τη συνοχή της ΕΕ.
Ήταν μια υποχρέωση που έπρεπε να την βγάλουν και οι τρεις. Η Αναλένα Μπέρμποκ (Πράσινοι), ο Αρμιν Λάσετ (CDU) και ο Ολαφ Σολτς (SPD) ξέρουν πολύ καλά ότι η εξωτερική πολιτική προσδίδει κύρος και αίγλη, ειδικά αν είσαι ήδη καγκελάριος, αλλά δεν είναι αυτή που κερδίζει εκλογικές μάχες. Έτσι, η πρώτη τους τριπλή τηλεοπτική μονομαχία με φυσική παρουσία στο πλαίσιο της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου κύλησε χωρίς ιδιαίτερα απρόοπτα και σίγουρα δεν κράτησε «καθηλωμένους» τους μέσους Γερμανούς και Γερμανίδες. Όπως και μια ανάλογη ένα μήνα πριν, στην οποία ο Λάσετ συμμετείχε μέσω τηλεδιάσκεψης.
Αυτοί και αυτές που προσπάθησαν να ανακαλύψουν κάποιες, δευτερεύουσες μάλλον, διαφορές ήταν οι πολιτικοί επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι. Οι οποίοι πρέπει να ένιωσαν σαν τους αναγνώστες περιοδικού με γρίφους και αινίγματα, που έχουν κολλήσει σε μια μάταιη αναζήτηση στην σελίδα «Βρείτε τις διαφορές ανάμεσα στις εικόνες» κι ενώ ο σαδιστής τυπογράφος αποφάσισε απλώς να αναπαράγει το ίδιο μοτίβο για να τους βασανίσει. Δεν είναι τυχαίο ότι αν και η «τηλεμαχία» κράτησε μιάμιση ώρα, αποφεύχθηκαν καυτά ζητήματα για το μέλλον της Ευρώπης και το ρόλο της Γερμανίας, όπως το προσφυγικό ή η κοινή οικονομική πολιτική της ΕΕ.
Οι εκλογές είναι ένα «ταξίδι»
Βεβαίως, οι εκλογές έχουν παραδοσιακά την έννοια ενός ευχάριστου διαλείμματος για τους πολιτικούς, όπου λες στους ψηφοφόρους όλα αυτά που θα ήθελαν να ακούσουν, γνωρίζοντας ότι δεν πρόκειται να κάνεις μετά. Όμως, ειδικά όταν είσαι ήδη στην κυβέρνηση τα περιθώρια στενεύουν. Δεν ήταν τυχαίο λοιπόν ότι η μόνη που διαφοροποιήθηκε ελαφρώς σε κάποια θέματα, έχοντας ως εξασφαλισμένο ελαφρυντικό στις στήλες του Τύπου την «αθωότητα» της λιγότερο έμπειρης και αντιπολιτευόμενης ήταν η Μπέρμποκ. Οι δύο κύριοι ως συγκυβερνώντες αυτή τη στιγμή, δεν μπορούσαν να στραφούν ενάντια στον ίδιο τους τον εαυτό.
Εξωτερική πολιτική σημαίνει στο μυαλό του απλού πολίτη «ταξίδια». Έτσι, η συζήτηση ξεκίνησε με το ερώτημα «πού θα σας έφερνε το πρώτο ταξίδι σας ως καγκελάριο». Η Μπέρμποκ, γνωρίζοντας ότι το κοινό της είναι θεωρητικά πιο φιλοευρωπαϊκό απάντησε «Βρυξέλλες», ενώ ο Σολτς επιβεβαίωσε την αγάπη του για τα γαλλικά κρασιά και τον «άξονα» με το Παρίσι. Ο Λάσετ προτίμησε να ξεφύγει, ίσως για να αποφύγει παρεξηγήσεις.
Αυτή η αγωνία αποφυγής του όποιου στραβοπατήματος ήταν οδυνηρά εμφανής και στους τρεις. Ο καθένας έχει τους λόγους του. Ο Σολτς θεωρείται ήδη χαμένος από χέρι, η Μπέρμποκ έχει αρχίσει να ξεφουσκώνει ως «φαινόμενο», μετά τον ενθουσιασμό των δύο πρώτων εβδομάδων και ο Λάσετ ξέρει ότι μια όχι και τόσο ασήμαντη μερίδα μέσα στο κόμμα του, αλλά κυρίως οι «αδερφοί» συντηρητικοί Βαυαροί περιμένουν πότε θα τα χάσει για να τον παρουσιάσουν ως αποτυχημένο.
Η ουσία είναι ότι και οι τρεις συμφώνησαν στα βασικά για τον «ρόλο της Γερμανίας στον κόσμο». Περισσότερη πρόσδεση στην υπερατλαντική συμμαχία τώρα που έφυγε ο Τραμπ και ανοίγει ένα «παράθυρο ευκαιρίας», πιο ενεργή «Ευρώπη» με κατάργηση της αρχής της ομοφωνίας εντός ΕΕ, ειδικά για θέματα εξωτερικής πολιτικής, συμμετοχή σε ειρηνευτικές αποστολές του γερμανικού στρατού για το καλό του πλανήτη. Απλά η κυρία Μπέρμποκ προτιμά να αποχωρήσουν οι συμπατριώτες της από το Μάλι.
Η Πράσινη υποψήφια, σε μια προσπάθειά της να αποδείξει ότι διαφέρει, δεν απέφυγε και κάποια γλιστρήματα στον λαϊκισμό. Όταν, για παράδειγμα, ζήτησε να «κόψουν τα κονδύλια στον Ορμπαν», πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, για να της θυμίσουν οι υπόλοιποι ότι αυτό προϋποθέτει γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Ή όταν πρότεινε να μποϋκοτάρει η χώρα της προϊόντα από την Κίνα, που έχουν παραχθεί από την καταναγκαστική εργασία Ουιγούρων, της μουσουλμανικής μειονότητας που διαμαρτύρεται για συνθήκες καταπίεσης από το καθεστώς του Πεκίνου. Λες και υπάρχουν ταμπελάκια που αναγράφουν «Κατασκευάζεται από σκλάβους».
Όλα αυτά έδιναν ευκαιρίες στον Λάσετ να της επιτίθεται, αφού ήταν σαφές ότι αυτή βλέπει ως βασική του αντίπαλο και όχι τον Σολτς, ο οποίος τους παρατηρούσε απλώς αφήνοντας στον τηλεθεατή να αποφασίσει αν το χαμόγελό του ήταν προϊόν ειρωνείας ή παραίτησης, που πηγάζει από την επίγνωση ότι δεν μπορεί να διεκδικήσει κάτι παραπάνω από την τρίτη θέση.
Είναι «καλός» ο αγωγός
Διαφοροποιήσεις υπήρξαν και για τον περιβόητο αγωγό Nordstream 2. Οι δύο σημερινοί συγκυβερνώντες τον θεωρούν αναγκαίο. Προσπάθησαν να πείσουν ότι πρόκειται για ένα καθαρά οικονομικό πρότζεκτ, το οποίο δεν έχει πολιτικές σκοπιμότητες. Η Μπέρμποκ φάνηκε να θέλει να μπει στο ρόλο του... εκπροσώπου του Τζο Μπάιντεν, ζητώντας να σταματήσουν οι εργασίες, εξαιτίας της στάσης της Μόσχας στο ουκρανικό. Θεωρείται πάντως απίθανο η επόμενη γερμανική κυβέρνηση, όποιο χρώμα και να έχει, να πετάξει στα σκουπίδια αυτό το γιγαντιαίο έργο δισεκατομμυρίων, εξαιτίας δημοκρατικών ή ανθρωπιστικών ευαισθησιών.
Πάντως, και οι τρεις συμφώνησαν ότι δεν θα πρέπει να σταματήσει ο «διάλογος» και με την Μόσχα και με το Πεκίνο. Ειδικά σε αυτό το κομμάτι η «συνέχεια» της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, όποια ή όποιος και να βρίσκεται από το φθινόπωρο και μετά στην καγκελαρία. Όπως σίγουρος παραμένει ο στρουθοκαμηλισμός, που προσπαθεί να αποκρύψει το γεγονός ότι η «πολιτική» του Βερολίνου καθορίζεται από τις επιταγές μιας επεκτατικής και εξαγωγικά επιθετικής βιομηχανίας. Τα άλλα είναι απλώς περιτύλιγμα. Όσοι και όσες ονειρεύτηκαν κοσμογονικές αλλαγές μετά τις πρώτες δημοσκοπήσεις, που έδωσαν μια αίσθηση «πυραυλοκίνητων» Πρασίνων καλό θα είναι να απολαύσουν τώρα τα μπάνια τους και να θυμηθούν στα τέλη του Σεπτέμβρη να πάρουν μαζί τους ζακέτα.