Τα αποτελέσματα των περιφερειακών και διαμερισματικών εκλογών στην Γαλλία έφεραν στην επιφάνεια, μετά την ιστορική αποχή που σημειώθηκε, τη βαθειά κρίση των αντιπροσωπευτικών θεσμών, από την οποία πάσχει και ασφυκτιά η χώρα.
Οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί και απογοητευτικοί: μόνον ο ένας στους τρεις ψήφισε στον δεύτερο γύρο. Στους νέους, δύο με τρείς στους δέκα δεν πλησίασαν στην κάλπη. Οι δε περισσότεροι –εκτός από τους νέους– είναι εργαζόμενοι και κάτοικοι λαϊκών συνοικιών. Για την κατανόηση του φαινομένου της αποχής έχουν ήδη αρχίσει αναλύσεις και συζητήσεις από κοινωνιολόγους, ιστορικούς, ανθρωπολόγους, πολιτικούς και συνδικαλιστές, με βασικό ερώτημα: ποιες είναι οι αιτίες και ποιο το πολιτικό συμπέρασμα για να ξεφύγει η χώρα από αυτή την κρίσιμη κατάσταση; Είναι μια συζήτηση που μάλλον ενδιαφέρει και εμάς στην Ελλάδα.
Πέρα από τη μεγάλη – σοκαριστική αποχή, όσοι πήγαν στις εκλογές καταδίκασαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πολιτική Μακρόν και της κυβέρνησής του, αφού το κόμμα του –το LREM– δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει στον δεύτερο γύρο ούτε ένα 10%, σύμφωνα με έγκυρες αναλύσεις. Και, βέβαια, δεν κατάφερε να εκλέξει κανέναν περιφερειάρχη. Η ήττα του κόμματος Μακρόν αποδίδεται σε πολλούς λόγους, οργανωτικούς και πολιτικούς. Ότι δεν κατόρθωσε να δημιουργήσει βάσεις, οργανώσεις σε τοπικό – κοινωνικό επίπεδο. Ο κυριότερος, όμως, λόγος είναι η λεγόμενη μεταρρυθμιστική πολιτική του στο εργασιακό, το συνταξιοδοτικό, τη νεολαία, αλλά και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, με την υποβάθμιση του συστήματος υγείας.
Η ήττα αυτή τη φορά άγγιξε, και μάλιστα σοβαρά, και το κόμμα του Εθνικού Συναγερμού (ΕΣ) της Λεπέν, που γνώριζε επιτυχίες τα τελευταία χρόνια, σε διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις. Οι αναμετρήσεις αυτές ανέδειξαν –και τα μίντια ανακήρυξαν– τη Λεπέν ως βασική αντίπαλο του Μακρόν για το προεδρικό αξίωμα στις εκλογές του 2022 (το ίδιο συνέβη και το βράδυ του β’ γύρου των εκλογών, πριν καλά–καλά ανακοινωθούν τα εκλογικά αποτελέσματα, προβλεπόταν ότι στο β’ γύρο θα βρεθεί το δίδυμο). Το ίδιο φαίνεται πως πίστεψε και η ίδια η Λεπέν που άρχισε –μετά την αποδαιμονοποίησή της– να μεταλλάσσεται και να χαμηλώνει τους τόνους της κριτικής στην ΕΕ, την εξάρτηση κλπ. Ταυτόχρονα, ανοίγεται στον γειτονικό χώρο υιοθετώντας υποψήφιους–παλιά στελέχη των συντηρητικών. Οι ψηφοφόροι της, που πήγαν στις κάλπες, προτίμησαν τους Ρεπουμπλικάνους, την αυθεντική Δεξιά, η οποία δεν είχε κανένα δισταγμό να υιοθετήσει τις θέσεις της Λεπέν για το μεταναστευτικό και τον ισλαμο-αριστερισμό. Το αποτέλεσμα για τον ΕΣ ήταν να χάσει 3.273.700 ψηφοφόρους του (του 2015), κυρίως νέους, 24 έως 34 ετών, σύμφωνα με την ανάλυση του Τόμας Πόρτερ (Γαλλικό Παρατηρητήριο για την Άκρα Δεξιά).
Η νίκη της Δεξιάς και η συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων
Η παραδοσιακή Δεξιά που βρέθηκε σε δύσκολη θέση το 2017, με την εμφάνιση Μακρόν και την αφαίμαξη στελεχών από τον χώρο της, φαίνεται πως σήμερα επιχειρεί να πάρει τη ρεβάνς. Στην πολιτική αυτή ενθαρρύνεται και από το γεγονός ότι κατόρθωσε να διατηρήσει τις δυνάμεις της και να επανεκλέξει τα στελέχη της στις 5 μεγάλες περιφέρειες, όπως π.χ. στην περιφέρεια Hauts-de-France με τον Αβί Μπερνάρ, ο οποίος προβάλλεται συστηματικά από τη Δεξιά για την προεδρία –έχοντας δε την αποδοχή του 42% των δεξιών ψηφοφόρων… Έτσι, δέκα μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές, η Δεξιά βρίσκεται σε μια κατάσταση που αναζητά το πιο κατάλληλο πρόσωπο να ηγηθεί του εκλογικού αγώνα.
Τα μίντια, αναφερόμενα στην εκλογική επιτυχία της Δεξιάς, κάνουν λόγο για επιστροφή του παλιού πολιτικού καθεστώτος, δηλαδή των δυο κομμάτων της Δεξιάς και του ΣΚ, που εναλλάσσονταν στην εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες. Πράγματι, το ΣΚ κατάφερε να επανεκλέξει τους 5 περιφερειάρχες που διέθετε και να συμπεριλάβει ως θετικό αποτέλεσμα την επικράτηση της Αριστεράς στις υπερπόντιες κτήσεις. Η εκλογή τους, όμως, οφείλεται στη συνεργασία όλων των προοδευτικών δυνάμεων, ΣΚ – Οικολόγων – ΚΚΓ και άλλων μικρότερων δυνάμεων. Έτσι, γίνεται κατανοητό το γεγονός ότι οι Οικολόγοι εξέλεξαν έναν μεγάλο αριθμό συμβούλων σε όλα τα επίπεδα. Επίσης, οι Οικολόγοι θεωρούν ότι οι επιτυχίες αυτές είναι συνέχεια της επιτυχίας στις περσινές δημοτικές εκλογές.
Σημαντική θεωρείται και η συμβολή των δυνάμεων του ΚΚΓ, με την ενωτική του πολιτική, στον τομέα των περιφερειακών εκλογών και την εκλογή ενός μεγάλου αριθμού συμβούλων σε όλη τη χώρα. Η επιτυχία αυτή επισκιάζεται από την απώλεια της προεδρίας –προς όφελος της Δεξιάς– στην περιοχή Val-de-Marne, ένα από τα προπύργια του κόμματος τα τελευταία χρόνια. Το ποσοστό του, ωστόσο, από το 1,9% το 2015, ανήλθε στο 3,9%, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ροζέ Μαρτελί, ενός αυστηρού κριτικού απέναντι στην ηγεσία του ΚΚΓ.
Όσο για την ηγεσία της Ανυπότακτης Γαλλίας (ΑΓ), τον Ζαν Λυκ Μελανσόν, δεν έχει να επιδείξει κάτι το ιδιαίτερο, εκτός από το 10% που συγκέντρωσε η Κλεμαντίν Οντέ στην περιοχή Île-de-France, υποστηριζόμενη από την ΑΓ και το ΚΚΓ. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό δεν είναι ικανό να δώσει μια νέα ώθηση στην Αριστερά.
35% και πάνω, η δύναμη της Αριστεράς
Οι δυνάμεις της Αριστεράς, όμως, στις εκλογές αυτές συγκέντρωσαν ένα ποσοστό πάνω από 35% στον β’ γύρο, σε εθνικό επίπεδο. Ένα ποσοστό ικανό να δώσει τη δυνατότητα να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος ανάμεσα σε όλες αυτές τις δυνάμεις, υποστηρίζει ο Ροζέ Μαρτελί. Όμως, προϋπόθεση είναι η ενότητά τους, η οποία υπονομεύεται από τις ιδιαίτερες πολιτικές – προσωπικές επιδιώξεις. Σε αυτές ήρθε να προστεθεί και αυτή του γραμματέα του ΣΚ, Ολιβιέ Φορ, που χαρακτήρισε το κόμμα του ως κινητήρια δύναμη του χώρου της Αριστεράς, προβάλλοντας την υποψηφιότητα της δημάρχου Ανέ Ιντάλκο για την προεδρία της χώρας. Ενώ οι Οικολόγοι συνεχίζουν να προβάλλουν τους δικούς τους υποψηφίους. Το ΚΚΓ εκτιμά ότι «τα αποτελέσματα ανοίγουν μια νέα πολιτική περίοδο και θα συνεχίσει να αγωνίζεται για μια διέξοδο από την κρίση κατά της Άκρας Δεξιάς, της Δεξιάς και της σημερινής προεδρίας». Οι περιφερειακές εκλογές δεν ανέτρεψαν τα δεδομένα, αλλά προκάλεσαν ρήγματα στην εξουσία. Μπορεί, όμως, αργά και μεθοδικά, να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις, ώστε να μην φτάσει η χώρα στις προεδρικές εκλογές με το δίδυμο Μακρόν – Λεπέν, αλλά με ένα δίδυμο υποψηφιοτήτων από τη Δεξιά και την Αριστερά.