Κάποιοι θα πουν ξανά ότι η χώρα είναι μικρή και εκτός ΕΕ. Αλλοι πάλι θα ισχυριστούν ότι δεν μπορεί να γίνονται συγκρίσεις με έναν λαό σκληροτράχηλο, που κρατά από τους... Βίκινγκς. Τα επιχειρήματα ίσως να βολεύουν εκείνους, που βλέπουν ως «πρόοδο» την επιστροφή σε έναν εργασιακό μεσαίωνα, με πρόσχημα τις προκλήσεις της μετά-πανδημίας εποχής και προσπαθούν να «κάψουν» εν τη γενέσει της κάθε καινοτόμα σκέψη.
Η αλήθεια είναι όμως ότι οι πολίτες της Ισλανδίας για μια ακόμα φορά έδειξαν ότι κάποια πράγματα μπορούν να γίνουν και αλλιώς, και όχι όπως τα φαντάζονται οι κήρυκες της θεωρίας της ΤΙΝΑ (Δεν υπάρχει άλλος δρόμος – από τον νεοφιλελεύθερο). Πριν από μια δεκαετία, πάλι οι Ισλανδοί είχαν αποδείξει για παράδειγμα ότι δεν μπορεί μια κοινωνία ολόκληρη να πληρώσει τα σπασμένα των τραπεζών και της κερδοσκοπίας τους. Δεν δίστασαν τότε να στείλουν και στη φυλακή τραπεζίτες και τους πολιτικούς τους φίλους.
Τώρα αποδεικνύουν ότι το μέλλον της εργασίας βρίσκεται στη μείωση του χρόνου απασχόλησης χωρίς καμιά περικοπή στις αμοιβές. Το πείραμα που ξεκίνησε το 2015 και έτρεξε για μια πενταετία, συλλέγοντας δεδομένα από περίπου 2.500 μετέχοντες εργαζόμενους στέφθηκε από πλήρη επιτυχία. Είναι δυνατόν να μειωθεί και ο εβδομαδιαίος χρόνος, αλλά και οι ημέρες της εργασίας. Οι εργαζόμενοι που δούλεψαν τετραημέρο και λιγότερες ώρες την εβδομάδα (35 με 36) χωρίς μείωση στο μισθό τους, όχι μόνο δεν μείωσαν την παραγωγικότητά τους, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις την αύξησαν κιόλας.
Αυτό που μειώθηκε ήταν τα συμπτώματα άγχους και ασθενειών, αφού ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος αποδείχτηκε σημαντικός και για τη σωματική και για την ψυχική τους υγεία. Μετά την επιτυχή δοκιμή, η συντριπτική πλειοψηφία των Ισλανδών (86%) δηλώνει τώρα έτοιμη να ακολουθήσει ένα τέτοιο μοντέλο εργασίας.
Οι Ισλανδοί δεν είναι λοιπόν καθόλου τρελοί. Το παγωμένο νησί των 370.000 κατοίκων στέλνει ένα μήνυμα προς ολόκληρο τον πλανήτη ότι είναι δυνατόν να υπάρξουν αλλαγές προς το καλύτερο για το σύνολο της κοινωνίας. Κυρίως όμως αυτό πρέπει να το ακούσουν οι δυνάμεις που θέλουν να λέγονται προοδευτικές και «αριστερές». Η πολιτική τους δεν μπορεί να περιορίζεται απλά σε μια «αμυντική» προσπάθεια διάσωσης κατακτήσεων του περασμένου αιώνα. Αυτό που χρειάζεται σήμερα είναι να βγουν μπροστά «επιθετικά». Με πραγματικά καινούριες προτάσεις διεκδίκησης και απαίτησης. Δεν είναι μόνο το θέμα του χρόνου εργασίας. Υπάρχουν ρηξικέλευθες ιδέες από νέους οικονομολόγους και για άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα η εγκατάλειψη των μετρήσεων της «ανάπτυξης» της οικονομίας με τον παραδοσιακό καθαρά «μαθηματικό» τρόπο. Η πραγματική ανάπτυξη θα έπρεπε να «μετράει» ακριβώς και την ποιότητα ζωής των εργαζόμενων, τη σωματική και ψυχική τους κατάσταση, τις συνέπειες για το περιβάλλον, την ποιότητα ζωής συνολικά.
Με άλλα λόγια δεν μπορεί η Αριστερά να περιορίζεται στο να διαψεύδει για παράδειγμα τις υπερφίαλες προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης ή της Κομισιόν για τη «μεγέθυνση» της οικονομίας. Επίσης η Αριστερά είναι υποχρεωμένη, για παράδειγμα, να προτείνει ένα διαφορετικό μοντέλο για τις συντάξεις, που θα διασφαλίζει μια βασική και αξιοπρεπή σύνταξη για όλους και όχι να προσπαθεί να αναβάλει απλώς κάποιες απάνθρωπες ιδέες για την πλήρη ιδιωτικοποίηση του ασφαλιστικού τομέα.
Αυτή την περίοδο ο νεοφιλελευθερισμός έχει ξεκινήσει μια ολοκληρωτική επίθεση σε μια σειρά από μέτωπα, αμφισβητώντας δικαιώματα, στοχεύοντας οτιδήποτε δημόσιο ή «κοινωνικό», εξυμνώντας τον ατομικισμό, συκοφαντώντας και καταργώντας κατακτήσεις.
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι η περιχαράκωση, ούτε οι «λελογισμένες υποχωρήσεις» στη λογική «να σώσουμε ό,τι μπορεί να σωθεί». Αν η κοινωνία δεν μπορέσει να περάσει στην αντεπίθεση, διεκδικώντας θέσεις από τον αντίπαλο, τότε θα βρεθεί σύντομα σε κατάσταση άτακτης υποχώρησης. Παραδείγματα υπάρχουν. Οχι μόνο στην Ισλανδία.
* * Κάθε Πέμπτη, ο Κώστας Αργυρός
μοιράζεται στην ιστοσελίδα της Εποχής
ειδήσεις από την Ευρώπη.
Κάθε πρωινό Πέμπτης στις 8πμ,
ένα κείμενό του ανεβαίνει
στην ηλεκτρονική Εποχή αποκλειστικά. * *