Αλέκα Πλακονούρη «Οι δαίμονες του Αρέτσο», εκδόσεις Κέδρος, 2021
Η ιστορία του Χρίστου Π. από τα Φιλιατρά, που το 1911 ξεκινάει με το υπερωκεάνιο Πατρίς να πάει για δεύτερη φορά μετανάστης στις ΗΠΑ, αλλά φτάνει στη «Γη της επαγγελίας» με σπασμένο χέρι, είχε πέσει στο βρόμικο μπάνιο του πλοίου («ήταν κρίμα να βουτηχτούν τα καθαρά ρούχα που φόρεσε στη γλίτσα των λουτρών, και τότε άκουσε ένα κρακ στ’ αριστερό του χέρι»), τα βγάζει όμως πέρα, έμεινε «στην Αμέρικα» πολλά χρόνια και άλλαξε πολλές δουλειές, «μάζεψε δολάρια και γύρισε πίσω», στην πατρίδα, που σύντομα όμως τον ξανασπρώχνει στην ανέχεια και στη φτώχια και τον κάνει, τον αναγκάζει, να μονολογεί, «πουτάνα πατρίδα».
Η «Πουτάνα πατρίδα» είναι ένα από τα δεκαπέντε διηγήματα που έχει συμπεριλάβει η Αλέκα Πλακονούρη σε αυτή τη συλλογή από χαμηλόφωνες, κρυφές ιστορίες: Η ιστορία μιας ομάδας χαμάληδων, η ιστορία της ζωής τους, του σωματείου τους, η συνάντηση με τον Νίκο Ξανθόπουλο, η αλληλεγγύη στα δύσκολα, η μελαγχολική φθορά. Γυναίκες της επαρχίας που πνίγουν κάθε ανάγκη τους, που ντρέπονται και κρύβουν τη μοναξιά τους, μέχρι η καθεμιά τους να θαφτεί «πλάι σ’ εκείνο τον ξένο που είχε για άντρα της». Οι πάντα ανοιχτές πληγές της μνήμης και το χώμα που ξερνάει συνεχώς τα σημάδια ενός πολέμου που δεν τελειώνει ποτέ. Στιγμές ευτυχίας που όμως, καθώς οι ζωές αποκλίνουν και οι άνθρωποι χάνονται, μετατρέπονται σε μνήμες όλο και πιο διαφορετικές, όλο και πιο θολές. Ένα νεαρό κορίτσι που μαζεύει σ’ ένα μπλοκάκι τις λέξεις που δεν ξέρει και «τις φυλάει εκεί μέχρι να ωριμάσουν και να αποκαλυφθεί η σημασία τους», και η συνάντηση με τον Γιάννη Σκαρίμπα, σε ένα καφενείο στα «τρελά νερά». Ένας αποσυρμένος ηθοποιός που αυτοκτονεί μέσα στη λήθη («ο μακαρίτης δεν ήταν κάποιο πρόσωπο που πουλούσε και σαφώς θα ήταν η τελευταία επιλογή τους για ρεπορτάζ», λένε στα κανάλια), αλλά χωρίς να έχει αφήσει και ο ίδιος ένα σημείωμα. Η, απελπισμένη πια, άνεργη γυναίκα που φλερτάρει κάθε μέρα με το γείσο της ταράτσας. Μια ομάδα αστέγων, μια μικρή κοινωνία από μοναξιές και αλληλεγγύη, και ένα φωτεινό ταξίδι στην Ακρόπολη. Αλλά και ένα σκοτεινό ταξίδι στο μυαλό ενός αγριεμένου ΜΑΤατζή που ξυλοκοπεί ανηλεώς διαδηλωτές: «εγώ έχω δώσει όρκο στην πατρίδα, εγώ είμαι μηχανή».
Η συγγραφέας στρέφει με ευαισθησία τον φακό της σε «μικρές» ιστορίες, σε ιστορίες ζωής αλλά και σε στιγμές ζωής, σε καθημερινούς ανθρώπους που περνούν κάθε μέρα δίπλα μας απαρατήρητοι, σε ανθρώπους που ζουν και πεθαίνουν μακριά από τα φώτα της Ιστορίας, σε αποχρώσεις και σε κρυφές γωνιές, σε σκέψεις και σε ψυχολογικές διαδρομές ανθρώπων που χάνονται σε μια κοινότοπη καθημερινότητα, κουβαλώντας όμως ο καθένας το βάρος της δικής του, προσωπικής και άγνωστης, προσωπικής και τεράστιας, ιστορίας.